Νίκος Κούρκουλος: Ο τελευταίος απόλυτος σταρ

Στις 30 Ιανουαρίου 2007, φεύγει από τη ζωή ο ηθοποιός, θιασάρχης και τότε καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, Νίκος Κούρκουλος. «Ο τελευταίος απόλυτος αστέρας», όπως τον χαρακτήρισε «ΤΟ ΒΗΜΑ» την επομένη του θανάτου του.

Συγκεκριμένα, γράφει «ΤΟ ΒΗΜΑ» της 31ης Ιανουαρίου 2007:

«Ένας από τους πιο αγαπημένους ηθουποιούς της γενιάς του, ο ωραίος ζεν πρεμιέ της μεγάλης οθόνης, ο θιασάρχης και πρωταγωνιστής, ο γοητευτικός άνδρας, ο επιτυχημένος καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θέατρου, έκλεισε τον κύκλο της ζωής του.

»Αφήνει πίσω του τις μνήμες από τις δεκάδες ταινίες στις οποίες πρωταγωνίστησε, από τα θεατρικά έργα που ανέβασε και έπαιξε, καθώς και από τον διευθυντικό του ρόλο στην πρώτη σκηνή της χώρας. (…)

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 30.1.2007, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Τα πρώτα βήματα

»Γεννημένος στην Αθήνα το 1934, αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου το 1958 και την ίδια χρόνια έκανε το ντεμπούτο του στη σκηνή με τον θίασο της Έλλης Λαμπέτη και του Δημήτρη Χορν στην “Κυρία με τις καμέλιες”.

»Αμέσως ξεχώρισε και παράλληλα με το θέατρο και τους κλασικούς ρόλους, δεν άργησε να ξεκινήσει και η κινηματογραφική του καριέρα που τον μετέτρεψε σε λαϊκό είδωλο».

Διευθυντής στο Εθνικό

Η θεατρολόγος, κριτικός και μεταφράστρια Ελένη Βαροπούλου γράφει για τη θητεία του Νίκου Κούρκουλου ως καλλιτεχνικού διευθυντή του Εθνικού Θεάτρου.

«Καθημερινά όταν αυτός ερχόταν στο Εθνικό Θέατρο φυσούσε ένας αέρας δημιουργικότητας που μας αφορούσε όλους.

»Ο καλλιτεχνικός διευθυντής Νίκος Κούρκουλος ήξερε κάθε στιγμή πώς πήγαιναν όλες οι θεατρικές παραγωγές, ποιες ακριβώς ήταν οι προδιαγραφές και οι ανάγκες τους, ήξερε να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά όλες τις καταστάσεις οι οποίες προέκυπταν από τη λειτουργία ενός τόσο μεγάλου και σημαντικού οργανισμού, ήξερε να τον προστατεύει, να εξασφαλίζει στον θεσμό το κύρος που όφειλε να έχει, να καλλιεργεί το σημερινό προφίλ ενός θεάτρου με τεράστια παράδοση, να διαμορφώνει ένα Εθνικό Θέατρο με προοπτικές.

«ΤΟ ΒΗΜΑ», 30.1.2007, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

»Αυτός ο ασύγκριτος άνθρωπος της εργασίας και της δράσης ήταν ένας σπουδαίος διευθυντής. Ωστόσο κάτι άλλο, πάνω από τις διευθυντικές ικανότητες, τα προσόντα για διοίκηση, το απόλυτο δόσιμο στο έργο που είχε αναλάβει και το προσωπικό όραμά του για ένα Εθνικό Θέατρο στραμμένο προς όλους, ικανό να αγγίζει κάθε Έλληνα, ήταν αυτό που προσέδιδε στον Νίκο Κούρκουλο τη μοναδικότητά του.

»Επρόκειτο για τη χαρισματική φύση που διέθετε, για μια γοητεία την οποία δεν έχανε ούτε όταν ερχόταν σε σύγκρουση με τον συνομιλητή του, για την ατμόσφαιρα μιας ζωής αφιερωμένης στην υποκριτική τέχνη που κουβαλούσε πάντα και μετέδιδε στους άλλους με αφοπλιστικό τρόπο, για την πρωταγωνιστική πλευρά της προσωπικότητας».

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 9.10.1991, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Μία από τις ελάχιστες συνεντεύξεις του

Ο Νίκος Κούρκουλος αν και μεγάλος σταρ έδωσε ελάχιστες προσωπικές συνεντεύξεις. Μία από αυτές ήταν στο περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» και τον Βασίλη Καββαθά στις 9 Οκτωβρίου 1991.

Στη συνέντευξη αυτή, ο Νίκος Κούρκουλος μίλησε για τη σχέση του με τον κινηματογράφο και το θέατρο αλλά και για τη σχέση του με τη σύντροφό του Μαριάννα Λάτση, κόρη του εφοπλιστή Γιάννη Λάτση, θέμα που την εποχή εκείνη βρισκόταν πάντα στην επικαιρότητα.

Για τη σύντροφο της ζωής του

«Η δική μου ζωή είναι το θέατρο- δεν ξέρω ακριβώς πώς θα το δώσεις αλλά θα σου ακριβώς τι νιώθω γιατί σου έχω εμπιστοσύνη: Η Μαριάννα η Λάτση έχει λεφτά. Τα λεφτά αυτά είτε του Λάτση είναι είτε δικά της ανήκουν σ’ αυτούς.

»Εγώ αυτά τα λεφτά δεν τα χρησιμοποιώ για να κάνω δική μου δουλειά στο θέατρο. Εγώ θέλω τα δικά μου λεφτά για να κάνω δουλειά στο θέατρο. Καταλαβαίνεις ποιος είμαι; Δεν μ’ ενδιαφέρει τι αντίληψη επικρατεί έξω…»

Σε κάποιο σημείο της συνέντευξης ο Βασίλης Καββαθάς ρωτάει τον Νίκο Κούρκουλο:

«- Πώς αισθάνεσαι εδώ στο “παλάτι” της Λάτση , όπως το λέει ο κόσμος στην “καρδιά” μιας οικονομικής αυτοκρατορίας (…) Σε μια “φυλακή υψίστης ασφαλείας”, όπως τη λέει ένας φίλος, αλλά με πάρα πολλές ανέσεις;

»Εδώ καταρχήν βρίσκομαι γιατί εδώ ζω με τον άνθρωπο που αγαπώ. Ο δικός μου χώρος είναι το θέατρο Κάππα. (…) Όπως ζω εδώ θα μπορούσα να ζω και εκεί που ζούσα πριν. Το ίδιο ζούσα. Δεν ζούσα διαφορετικά. Όσο για την περιχαράκωση είναι γνωστό γιατί είναι έτσι. Υπάρχει ένα πρόβλημα προστασίας.

»Όχι δικιάς μου βέβαια…Κινδυνεύω να μη γίνω πιστευτός, αλλά νιώθω το ίδιο που ένιωθα οπουδήποτε αλλού. Για μένα δεν παίζει κανένα ρόλο αυτό το πράγμα. Δεν με επηρεάζει σε τίποτε.

»Σε τι να με επηρεάσει; (…) Δεν είναι διαφορετικά. Εγώ δεν το νιώθω έτσι. Από τη στιγμή που θα πω ότι ζω εδώ γιατί εδώ ζει ο άνθρωπος που αγαπώ – ο άνθρωπος με τον οποίο ζεις μαζί, επειδή τον αγαπάς, επειδή σε αγαπάει, από κει και πέρα όλα τα άλλα είναι απλώς οδόντοκρεμες (γέλια).

»(Σημ: Εδώ γίνεται μια διευκρίνιση ότι τα χρήματα δεν τον ενδιέφεραν ποτέ, και όταν τα χρειάστηκε για τη δουλειά του, έκανε “τουρνέ” και διαφημίσεις μιας συγκεκριμένης οδοντόκρεμας!).

(…)

» – Δεν είσαι με μια συνηθισμένη γυναίκα.

»Θα μπορούσε να είναι μια κοπέλα απλή από το Αιγάλεω. Είναι όμως απλή. Αν δεν ήταν δεν θα ήμουν εγώ εδώ. Αν δεν ήταν η Μαριάννα ο άνθρωπος που είναι. Όχι σαν χρήμα. Σαν άνθρωπος. Δεν θα ήμουν εγώ εδώ μαζί της. Και να είσαι σίγουρος ότι, αν πάψω να αισθάνομαι έτσι γι’ αυτήν θα φύγω. (…)

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 9.10.1991, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Για τον Γιάννη Λάτση

»Είναι ένα φαινόμενο αυτός ο άνθρωπος. Δεν γεννιούνται τέτοιοι κάθε μέρα. Και να σκεφτεί κανείς ότι ξεκίνησε από βαρκάρης. Δεν το κρύβει, το λέει ο ίδιος. [Οι σχέσεις μας είναι] μια χαρά. Μου αρέσει γιατί είναι αυθεντικός. Ζει με τους απλούς ανθρώπους όταν μπορεί, γιατί κινδυνεύει ο άνθρωπος. Αλλά έχει δημιουργήσει μια εικόνα, ανάλογη με εκείνη που θέλει να του φτιάξει κανείς. Το ίδιο συμβαίνει και με μένα».

Για τις μαυρόασπρες ταινίες

»Δεν αποκηρύσσω τίποτε από αυτά που έκανα. Δεν υπήρχε τίποτε καλύτερο. Όχι, δεν τις βλέπω, πήρα ό,τι είχα να πάρω από αυτές…

Νόνικα Γαληνέα, Βασίλης Διαμαντόπουλος, Νίκος Κούρκουλος. Η επιστροφή. Σκηνοθεσία: Μίνως Βολανάκης. Θέατρο Κάππα, 1977. 

Για το σταριλίκι

»Έγινα σταρ του κινηματογράφου γιατί έτυχε να γίνω. Η αγάπη μου όμως ήταν το θέατρο. Παράλληλα με εκείνες τις ταινίες εγώ έπαιζα “Μάρκο Αντώνιο”, έπαιζα μαζί με το δάσκαλό μου, τον Μάνο Κατράκη. Αργότερα ερχόταν να δει τον σταρ και εγώ έπαιζα Κάφκα. Ήμουνα μια παγίδα.

Για την τηλεόραση

»Δεν θέλω να συμβάλω στο χασμουρητό του Έλληνα. Αν ήθελε η τηλεόραση ας μαγνητοσκοπούσε τον “Φιλοκτήτη”. Αυτή η δουλειά με αντιπροσωπεύει.

(…)

Για τους κριτικούς

»Εξακολουθώ να μην τους καλώ στις πρεμιέρες, όπως καλώ τους φίλους μου. Αν θέλουν ας έρθουν μόνοι τους. Το θέατρο είναι ανοιχτό.

(…)

Νίκος Κούρκουλος, Άλκης Κούρκουλος, Μαριάννα Λάτση

Πού ακουμπάει;

-Σε πόσους ανθρώπους ακουμπάς σήμερα και από ποιο “κανάλι” μαθαίνεις την αλήθεια;

»Ο ένας είναι ο γιος μου ο Άλκης – ανήκει στη γενιά της αλήθειας. Αυτός δεν διστάζει να μου ασκήσει την πιο σκληρή κριτική. Και ευτυχώς που είναι έτσι. Η Μαριάννα σίγουρα είναι ένα πρόσωπο που τολμάει να μου πει την αλήθεια. Παλιότερα ήταν η γυναίκα μου…Όσο για το πού ακουμπάω: στον εαυτό μου.

»Δεν ξέρω τι θα γίνει άμα λυγίσω, αλλά εκεί ακουμπούσα πάντα. Αλλιώτικα δεν θα τα έβγαζα πέρα. Ήταν δύσκολες εποχές. Δεν είχαμε να φάμε σπίτι. Ήταν Κατοχή. Ψάχναμε το φασόλι μέσα στο ζουμί και δεν το βρίσκαμε. Αναγκάστηκα να πάω στο νυχτερινό γυμνάσιο – το πρωί δούλευα. Ήταν ανάγκη για την επιβίωση.

-Tι σου έρχεται στο μυαλό από την εποχή εκείνη;

»Η κλειστή σάλα της μάνας μου, η οποία δεν άνοιγε παρά μόνο για τους ξένους. Είχε μάλιστα τις καρέκλες σκεπασμένες για να μην σκονίζονται. Είχε έναν μπουφέ μέσα στον οποίο ήταν κρυμμένο το γλυκό, το οποίο πολιορκούσα μόνιμα εγώ.

»Γι’ αυτό και έτρωγα ξύλο. Όταν καταργήθηκε αυτή η σάλα έγινε και η πρώτη επανάσταση του νεοέλληνα».