Εννέα ξεχωριστοί πολιτισμοί αποκαλύπτεται ότι άκμασαν στην παλαιολιθική Ευρώπη

Ο πολιτισμός της Ευρώπης την Παλαιολιθική Εποχή ήταν λιγότερο ομοιογενής από ό,τι πιστεύαμε ως τώρα.

Μελέτη που εξέτασε εκατοντάδες προϊστορικά κοσμήματα και άλλα τεχνουργήματα αναγνωρίζει εννέα διαφορετικούς πολιτισμούς κατά τη λεγόμενη Γραβέττια Περίοδο, η οποία διήρκεσε από τα 33 μέχρι τα 22 χιλιάδες χρόνια πριν.

Η ανάλυση που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση Nature Human Behaviour αποκαλύπτει ότι επιμέρους πληθυσμοί με στενή γενετική συγγένεια φορούσαν διαφορετικά κοσμήματα, ενώ άλλοι, γενετικά άσχετοι πληθυσμοί μοιράζονταν τα ίδια υλικά και τις ίδιες συνήθειες.

Τα κοσμήματα αυτά λειτουργούσαν πιθανότατα ως σύμβολα της καταγωγής, της κοινωνικής θέσης και των επιτευγμάτων αυτών που τα φορούσαν, λένε οι ερευνητές.

«Πρόκειται για μελέτη-ορόσημο» σχολίασε στον δικτυακό τόπο του Science ο Πίτερ Τζόρνταν, καθηγητής Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Λουντ στη Σουηδία, ο οποίος δεν συμμετείχε στη μελέτη.

Καλλιτεχνική απεικόνιση των κοσμημάτων που θα φορούσε μια γυναίκα στην Ιβηρική πριν από 30.000 χρόνια (Sylvaine Jacquinot)

Χάντρες και κοχύλια

Τα κοσμήματα είναι μια πολύ παλιά ανθρώπινη συνήθεια. Τα αρχαιότερα που γνωρίζουμε –τρύπιες χάντρες περασμένες σε σχοινί- προέρχονται από την Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο και χρονολογούνται στα 150 με 70 χιλιάδες χρόνια.

Τα στολίδια που εξετάζει η νέα μελέτη είναι πιο περίτεχνα. Εκείνη την εποχή, στο μέσο της τελευταίας εποχής των παγετώνων, οι κάτοικοι της Ευρώπης ήταν κυνηγοί τροφοσυλλέτες που χρησιμοποιούσαν λίθινα εργαλεία και φορούσαν προβιές.

Συχνά όμως στολίζονταν με μενταγιόν από κεχριμπάρι, βραχιόλια από ελεφαντόδοντο και κολιέ από τρύπια δόντια αλεπούς ή ανθρώπου. Φανταχτερές πέτρες, κοχύλια και σκαλισμένα ξύλα ήταν επίσης συνήθη τη Γραβέττια Περίοδο.

Θέλοντας να εξετάσουν αν οι τεχνοτροπίες των κοσμημάτων υποδεικνύουν πολιτιστικές διαφορές, ο Τζακ Μπέικερ και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Μπορντό χτένισαν τη βιβλιογραφία για να εξετάσουν όλα τα διακοσμητικά αντικείμενα από 112 οικισμούς και ταφικούς χώρους της Γραβέττιας Περιόδου.

Κοχύλια μιας μεγάλης ποικιλίας ειδών χρησιμοποιούνταν ως κοσμήματα σε όλη την Ευρώπη (Jack Baker et al.)

Η ανάλυση αποκάλυψε σαφείς διαφορές ανάμεσα σε ομάδες που κατοικούσαν σε διαφορετικές περιοχές. Για παράδειγμα, οι κάτοικοι της Ανατολικλης Ευρώπης προτιμούσαν λευκά αντικείμενα, όπως δόντια και ελεφαντόδοντο, η άλλη πλευρά των Άλπεων έδειχνε προτίμηση σε χρωματιστά αντικείμενα όπως πέτρες και κοχύλια.

Πολιτιστικές διαφορές εντοπίστηκαν και ανάμεσα σε ομάδες με κοινή καταγωγή. Προηγούμενες γενετικές αναλύσεις σε ανθρώπινους σκελετούς είχαν δείξει ότι εκείνη την εποχή υπήρχαν στην Ευρώπη δύο ανθρώπινες εξελικτικές γραμμές –μία γύρω από τα Πυρηναία και μια δεύτερη στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.

Κι όμως, ακόμα και επιμέρους πληθυσμοί της ίδιας γενετικής ομάδας είχαν διαφορετικές συνήθειες. Παρά τη στενή συγγένειά τους, για παράδειγμα, ορισμένοι προϊστορικοί κάτοικοι της Ιταλίας έθαβαν τους νεκρούς τους με κοχύλια, ενώ άλλοι με κόκκαλα ψαριών και χάντρες ελεφαντοστού.

Από την άλλη, πληθυσμοί στο Βέλγιο και τη Γαλλία που δεν μοιράζονταν την ίδια καταγωγή στολίζονταν με παρόμοια κοσμήματα.

Συνολικά, εννέα επιμέρους πολιτισμοί αναγνωρίστηκαν στην Ευρωπαϊκή Ήπειρο, χωρίς βέβαια αυτό να σημαίνει ότι δεν υπήρχε πολιτιστική ανταλλαγή.

Τα ευρήματα της μελέτης χαιρέτισε μιλώντας στο Science και η βιοαρχαιολόγος Ελίζαμπεθ Σότσακ του Μουσείου Φυσικής Ιστορίας του Κλίβελαντ.

Η βάση δεδομένων που δημιούργησαν οι ερευνητές για της χάντρες της Γραβέττιας Περιόδου «είναι μια τεράστια συνεισφορά στη βιβλιογραφία» είπε.