Ο ΟΠΕΚ χάνει τον έλεγχο του πετρελαίου

Ο Οργανισμός Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών (ΟΠΕΚ) αντιμετωπίζει μια πρακτικά άγνωστη κατάσταση.

Η ισχύς του στην αγορά πετρελαίου μειώνεται σημαντικά, όχι μόνο επειδή υπάρχουν όλο και περισσότερες χώρες που παράγουν πετρέλαιο σε σημαντικές ποσότητες, αλλά και επειδή οι περικοπές παραγωγής για να διατηρηθούν σταθερές οι τιμές αναγκάζουν τους ιστορικούς πελάτες να αναζητήσουν αλλού πετρέλαιο στην αγορά. Είναι τέτοια η κατάσταση που η τιμή του αργού πετρελαίου στη μελλοντική αγορά φαίνεται να υπακούει περισσότερο στην προσφορά χωρών εκτός του πυρήνα του ΟΠΕΚ παρά στα λόγια του ίδιου του καρτέλ.

Αυτό προκύπτει από το τελευταίο αναλυτικό άρθρο που δημοσίευσε η Τράπεζα της Ισπανίας, το οποίο αναλύει τους καθοριστικούς παράγοντες που κινούν την τιμή του πετρελαίου. Αν και είναι αλήθεια ότι αυτό το άρθρο αναφέρει ότι οι περικοπές παραγωγής του ΟΠΕΚ επηρέασαν την τιμή του αργού πετρελαίου κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, η μελέτη προβλέπει επίσης ότι οι μελλοντικές κινήσεις του αργού πετρελαίου θα προκληθούν από άλλους διαφορετικούς παράγοντες που δεν σχετίζονται με το καρτέλ.

Ο ΟΠΕΚ βρίσκεται σε μια στενωπό από την οποία οι έξοδοι δεν είναι ούτε πολλές μήτε εύκολες:

Η περικοπή περισσότερων θα σήμαινε τη συνέχιση της απώλειας μεριδίου αγοράς, ενώ ο τερματισμός των περικοπών θα βύθιζε την τιμή του αργού πετρελαίου. Η επιλογή είναι να υιοθετήσει μια θέση του τύπου: «παρακολουθήστε και περιμένετε».
«Κοιτάζοντας το μέλλον, οι βασικοί όροι για την αγορά πετρελαίου θα καθοριστούν σε μεγάλο βαθμό από τις επιπτώσεις των πιθανών γεωπολιτικών εντάσεων και την αντίδραση της προσφοράς από άλλους παραγωγούς εκτός ΟΠΕΚ+», αναφέρει το έγγραφο της Τράπεζας της Ισπανίας.

Μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τα στοιχεία της BdE, η πραγματική μείωση της παραγωγής του ΟΠΕΚ+ (συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας) από τις αρχές του 2023 έως σήμερα ήταν σχεδόν δύο εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα. Ωστόσο, η τιμή του βαρελιού αργού πετρελαίου παρέμεινε αμετάβλητη έκτοτε. Πλέον διαπραγματεύεται στα 80 δολάρια το βαρέλι, στο ίδιο επίπεδο με τον Ιανουάριο του 2023. Αυτή τη φορά οι περικοπές έχουν «χρησιμοποιηθεί» στη διατήρηση της τιμής, αλλά όχι στην «επανάκαμψη» της, τουλάχιστον με διαρκή τρόπο.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο ΟΠΕΚ παραμένει σημαντικός για το πετρέλαιο. Η παραγωγή του αργού πετρελαίου εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει κοντά στο 27% της παγκόσμιας προσφοράς, αλλά η δύναμη του μειώνεται.

Από το πρακτορείο Reuters εξηγούν ότι «ο ΟΠΕΚ αντιμετωπίζει αποδυνάμωση της ζήτησης για το αργό πετρέλαιο το πρώτο εξάμηνο του 2024 ακριβώς όταν το μερίδιό του στην παγκόσμια αγορά πέφτει στο χαμηλότερο επίπεδο από την πανδημία του Covid-19 λόγω περικοπών στην παραγωγή, αλλά και της αποχώρησης της Αγκόλας».

Ο ΟΠΕΚ συνεχίζει να χάνει μερίδιο αγοράς

«Αυτή η τάση σημαίνει ότι ο όμιλος θα δυσκολευόταν να χαλαρώσει τις περικοπές παραγωγής εκτός εάν επιταχυνθεί η παγκόσμια ζήτηση πετρελαίου ή ο ΟΠΕΚ είναι διατεθειμένος να δεχτεί χαμηλότερες τιμές πετρελαίου», λένε οι αναλυτές του Reuters.

Η Αγκόλα ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από τον Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Χωρών το 2024, μετά τις αποχωρήσεις του Ισημερινού το 2020, του Κατάρ το 2019 και της Ινδονησίας το 2016. Ο ΟΠΕΚ παραμένει μια ομάδα με 12 μέλη. Η παραγωγή πετρελαίου του αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 27% του η συνολική παγκόσμια προσφορά των 102 εκατομμυρίων βαρελιών την ημέρα. Η τελευταία φορά που το μερίδιο αγοράς του ΟΠΕΚ έπεσε στο 27% ήταν κατά τη διάρκεια της πανδημίας του 2020.

Πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η Αγκόλα ήταν στο καρτέλ από το 2007 και παράγει περίπου 1,1 εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα (bpd) πετρελαίου. Άρα η αποχώρησή της δεν είναι σεισμική κίνηση για τα συμφέροντα του καρτέλ, αλλά θα έχει συνέπειες.

Αυτή η κίνηση αποκαλύπτει τις εντάσεις που υπάρχουν μέσα στο καρτέλ. Στις τελευταίες συναντήσεις, είχαν ήδη κυκλοφορήσει φήμες για άρνηση ορισμένων αφρικανικών χωρών να διατηρήσουν τις ποσοστώσεις που είχαν επιβληθεί από τις βασικές χώρες του καρτέλ (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ή Κουβέιτ). Όλα αυτά μειώνουν τη δύναμη δράσης του μεγάλου καρτέλ πετρελαίου.

Η ισχύς του ΟΠΕΚ στην αγορά πετρελαίου μειώνεται σημαντικά και οι περικοπές παραγωγής για να διατηρηθούν σταθερές οι τιμές αναγκάζουν τους ιστορικούς πελάτες να αναζητήσουν αλλού πετρέλαιο στην αγορά

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας επισημαίνει επίσης ότι από το δεύτερο εξάμηνο του 2023 έχει φανεί πώς η Σαουδική Αραβία έχασε σημαντικές πωλήσεις σε ιστορικούς πελάτες, όπως η Κίνα ή η Ευρώπη, υπέρ χωρών όπως οι ΗΠΑ, η Βραζιλία ή η Γουιάνα που αυξάνουν αποστολές σε όλη την Ευρώπη.

Γεωπολιτική και χώρες εκτός ΟΠΕΚ

«Σε ένα πλαίσιο μεγαλύτερης γεωπολιτικής πολυπλοκότητας, τα πιο πρόσφατα επεισόδια είναι ο πόλεμος στη Μέση Ανατολή και οι επιθέσεις σε πλοία στην Ερυθρά Θάλασσα, δεν μπορούν να αποκλειστούν νέες εντάσεις που επηρεάζουν την αγορά πετρελαίου.

Η αντίδραση άλλων παραγωγών, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ξεχωρίζει. Συγκεκριμένα, η εμφάνιση και ανάπτυξη του αντισυμβατικού πετρελαίου (ή του σχιστολιθικού πετρελαίου) στις Ηνωμένες Πολιτείες την τελευταία δεκαετία οδήγησε σε μετασχηματισμό της αγοράς πετρελαίου, η οποία επηρέασε τόσο τη δομή της αγοράς όσο και τις στρατηγικές αποφάσεις που υιοθέτησε ο ΟΠΕΚ από το 2014.

Από την άλλη πλευρά, εκτός από την ανταπόκριση των Ηνωμένων Πολιτειών, θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί η πλεονάζουσα ικανότητα άλλων παραγωγών του κόσμου, η οποία είναι επί του παρόντος σε επίπεδο υψηλότερο από το μέσο όρο της τελευταίας δεκαετίας και το οποίο θα ήταν ισοδύναμο με 4%.

«Εκτός από την αύξηση της παραγωγής σε άλλες χώρες, οι οποίες συνήθως υλοποιούνται μεσοπρόθεσμα, υπάρχουν και άλλα πιο άμεσα στοιχεία στην αγορά πετρελαίου, όπως η κινητοποίηση των εμπορικών αποθεμάτων, τα οποία βρίσκονται σε κανονικά επίπεδα ή την προσφυγή σε στρατηγικά αποθέματα, τα οποία τόσο στην περίπτωση των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και σε αυτή των βασικών ευρωπαϊκών οικονομιών είναι πάνω από τα επίπεδα που προτείνει ο ΔΟΕ, ξεπερνώντας τις 90 ημέρες καθαρής κάλυψης εισαγωγών», επισημαίνουν οι οικονομολόγοι της BdE.

Με όλα αυτά, οι εμπειρογνώμονες της BDE υπογραμμίζουν ότι όλοι αυτοί οι παράγοντες θα μπορούσαν να συνδεθούν με μια πιθανή αύξηση της τιμής του πετρελαίου, Κάτι που συνδέεται με την επιδείνωση των γεωπολιτικών εντάσεων και/ή μια πρόσθετη περικοπή της παραγωγής από τον ΟΠΕΚ+.

Υπό αυτή την έννοια, οι τιμές του πετρελαίου στις προθεσμιακές αγορές δεν αντικατοπτρίζουν επί του παρόντος σημαντική ανάκαμψη στις τιμές του πετρελαίου για το μέλλον, αλλά μάλλον μια ελαφρώς αρνητική κλίση και τιμές κοντά στα 74 δολάρια το βαρέλι ως στο τέλος του 2024, αναφέρει η BdE.