Mπορούμε να κάνουμε skincare χωρίς να ακολουθούμε τα τοξικά πρότυπα ομορφιάς;

Αν συζητήσετε με ανθρώπους για τις συνήθειες της περιποίησης της επιδερμίδας τους, ειδικά με εκείνους που ακολουθούν με θρησκευτική ευλάβεια το skincare, οι περισσότεροι θα σας πουν ότι ασχολούνται με την περιποίηση της επιδερμίδας για πολλούς λόγους, αλλά κυρίως επειδή θέλουν να «φροντίζουν τον εαυτό τους».

Τα τελευταία χρόνια, η «ευεξία» είναι μια από τις πιο κυρίαρχες κοινωνικο-πολιτισμικές εμμονές μας, και για προφανείς λόγους: Η κλιματική αλλαγή γίνεται ολοένα και πιο έντονη και μας σκοτώνει.

«Μια μέρα, κάθεσαι και σκέφτεσαι: «Ω, ίσως πρέπει να αρχίσω να σκέφτομαι το Botox», αλλά δεν θυμάσαι καν ποιος σου το είπε ή πού το διάβασες»

Η κρίση του κόστους ζωής συνεχίζει να μαίνεται, και έχει προβλεφθεί ότι θα προκαλέσει χιλιάδες πρόωρους θανάτους. Η πανδημία του COVID δεν έχει τελειώσει, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι περίπου 20.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει από την ασθένεια στις Ηνωμένες Πολιτείες από τις αρχές Οκτωβρίου, ενώ ο αριθμός των νεκρών στην Παλαιστίνη έχει ξεπεράσει τους 25.000, σύμφωνα με το Υπουργείο Υγείας στη Λωρίδα της Γάζας.

@paris.france.s #duet with @undefeatedshitposter2 almost waited till I could have better lighting to make this video but then realized that would be hypocritical lol #feminism ♬ mitski drunk walk home live – THE undefeated shitposter

«Gerascophobia»

Ζούμε σε μια κοινωνία όπου δεσπόζει η ανισότητα, με αποτέλεσμα ο θάνατος να βρίσκεται παντού. Ενώ ο κόσμος φλέγεται, η ευεξία και η αυτοφροντίδα μας έχουν προωθηθεί στην αγορά ως μια σημαντική μορφή αυτοπροστασίας. Κάποτε ήταν μια παθιασμένη πολιτική φιλοσοφία, αλλά σήμερα η αυτοφροντίδα έχει περιοριστεί στην κατανάλωση προϊόντων όπως τα φανταχτερά κεριά που μοσχοβολούν και, φυσικά, η περιποίηση της επιδερμίδας.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους η περιποίηση της επιδερμίδας κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται όμορφα είναι επειδή μπορεί να τους κάνει να δείχνουν όμορφοι -δηλαδή να ταιριάζουν στα σύγχρονα πρότυπα ομορφιάς

Τα προϊόντα περιποίησης της επιδερμίδας προωθούνται στην αγορά ως προϊόντα που θα βελτιώσουν την αυτοπεποίθηση μας, θα μας βοηθήσουν να αποκτήσουμε τον έλεγχο και ουσιαστικά θα μας δώσουν μια αίσθηση ηρεμίας στη ζωή μας.

Ωστόσο, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι συχνά επιτυγχάνουν το ακριβώς αντίθετο. Το 2020, η Refinery29 ανέφερε ότι η gerascophobia, η οποία είναι ο ακραίος φόβος για το γήρας, βρίσκεται σε έξαρση. Τίποτα δεν το υπογράμμισε αυτό περισσότερο από τα viral βίντεο του TikTok με 10χρονα παιδιά που παρουσιάζουν τις ρουτίνες περιποίησης της επιδερμίδας τους, οι οποίες περιλαμβάνουν προϊόντα αντιγήρανσης για να προλάβουν την εμφάνιση ρυτίδων και λεπτών γραμμών.

Ο φόβος για τη γήρανση δεν είναι κάτι νέο, αλλά έχει αρνητικό αντίκτυπο στην υγεία και την ευεξία μας. Μια μελέτη του 2002 από το Πανεπιστήμιο Yale διαπίστωσε ότι η αρνητική σκέψη για τη γήρανση αφαιρούσε επτάμισι χρόνια από τη ζωή των ανθρώπων. Μια άλλη μελέτη που πραγματοποιήθηκε το 2020 διαπίστωσε ομοίως ότι o «φόβος του γήρατος» οδηγεί σε χειρότερα αποτελέσματα για την υγεία των ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένης της κατάθλιψης, μιας σειράς σωματικών παθήσεων και, όπως διαπίστωσε η μελέτη του 2002, σε μικρότερο προσδόκιμο ζωής.

«Λιπαρό», «ξηρό» και «κανονικό»

Ενώ η περιποίηση της επιδερμίδας υποτίθεται ότι είναι ένας τρόπος για να «φροντίζουμε τον εαυτό μας», η βιομηχανία περιποίησης της επιδερμίδας συνεχίζει να ενδυναμώνει τους κυρίαρχους φόβους γύρω από τη γήρανση και την εμφάνιση μας και να θέτει τους καταναλωτές σε μια μόνιμη κατάσταση άγχους.

Προκειμένου να μας πείσουν να αγοράσουμε τα προϊόντα, πρέπει πρώτα οι εταιρείες να μας πείσουν ότι υπάρχει ένα πρόβλημα που πρέπει να διευθετηθεί. Πόσο γλυκολικό οξύ θα είχε πουληθεί αν κανείς δεν είχε ακούσει ποτέ τη φράση «διευρυμένοι πόροι»; Δεν θα έπρεπε να αγοράσετε ρετινόλη αν οι «λεπτές γραμμές» δεν αποτελούσαν πρόβλημα, ή μια ενυδατική ενυδατική κρέμα αν η «ξηρή» επιδερμίδα δεν αποτελούσε πρόβλημα.

Στην πραγματικότητα, οι τύποι δέρματος «λιπαρό», «ξηρό» και «κανονικό» δημιουργήθηκαν για λόγους μάρκετινγκ, όχι από επαγγελματίες υγείας αλλά από την ιδρύτρια της μάρκας Helena Rubinstein. Εν τω μεταξύ, η εταιρεία ξυραφιών Gillette ήταν αυτή που γέννησε την πολιτισμική απαίτηση ότι οι γυναίκες πρέπει να ξυρίζουν τις τρίχες του σώματος τους.

Αρκετοί από εμάς γνωρίζουμε ότι η βιομηχανία περιποίησης της επιδερμίδας είναι πανούργα, όμως αυτή η γνώση μπορεί μερικές φορές να μας κάνει να νιώθουμε περισσότερο συγχυσμένες παρά ενδυναμωμένες. Το δέρμα μας είναι το μεγαλύτερο όργανο μας και πρέπει να το φροντίζουμε – αλλά πώς το κάνουμε αυτό χωρίς να κολλάμε υπερβολικά με την εμφάνισή μας ή να ανησυχούμε για τη γήρανση;

«Νιώθω όμορφα»

Η δημιουργός περιεχομένου ομορφιάς Ankita Chaturvedi θεωρεί τη ρουτίνα περιποίησης της επιδερμίδας της ως μια από τις πιο σημαντικές τελετουργίες της. Θεωρεί ότι για να έχει κάποιος μια υγιή σχέση με την φροντίδα της επιδερμίδας, οι πράξεις του δεν πρέπει να πηγάζουν από φόβο.

«Αυτό είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις, προφανώς, επειδή τα μηνύματα για την περιποίηση της επιδερμίδας είναι τόσο ύπουλα. Μια μέρα, κάθεσαι και σκέφτεσαι: «Ω, ίσως πρέπει να αρχίσω να σκέφτομαι το Botox», αλλά δεν θυμάσαι καν ποιος σου το είπε ή πού το διάβασες», λέει.

Ανεξάρτητα από αυτό, η Chaturvedi υποστηρίζει ότι οι πρακτικές περιποίησης της επιδερμίδας της, οι οποίες κυμαίνονται από μια απλή ρουτίνα με ενυδατική κρέμα και αντηλιακό μέχρι διπλό καθαρισμό, μεταξύ άλλων, είναι πράξεις που κάνει μόνο για τον εαυτό της.

«Το δέρμα μου φαίνεται καλύτερο μόλις κάνω την περιποίησή μου και αυτό με κάνει να νιώθω όμορφα».

«Η κοινωνία μας εξυμνεί τη χρήση προϊόντων»

Όταν όμως συνεχίσετε αυτή τη σκέψη μέχρι το τέλος της, αρχίζει να ξετυλίγεται. Ένας από τους λόγους για τους οποίους η περιποίηση της επιδερμίδας κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται όμορφα είναι επειδή μπορεί να τους κάνει να δείχνουν όμορφοι -δηλαδή να ταιριάζουν στα σύγχρονα πρότυπα ομορφιάς- κάτι που, με τη σειρά του, κάνει τους ανθρώπους να σας φέρονται καλύτερα, υποστηρίζει ο James Hamblin στο βιβλίο του Clean: The New Science of Skin and the Beauty of Doing Less.

«[Υπάρχουν] πολύ ρεαλιστικοί λόγοι βάσει των οποίων η εμφάνιση επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι συμπεριφέρονται στους άλλους», γράφει. Είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους στρεφόμαστε προς την περιποίηση του δέρματος, το μακιγιάζ και τα συγκεκριμένα ρούχα, όχι αποκλειστικά για τον εαυτό μας, αλλά και για τους άλλους. Κανείς δεν ζει σε κενό αέρος, και έτσι είναι σχεδόν αδύνατο να φανταστούμε τι θα μας έκανε να νιώσουμε καλά αν αφαιρούσαμε το πλαίσιο και τις αντιδράσεις των άλλων.

Δεν είναι μόνο η «λαμπερή» εξωτερική μας εμφάνιση που κάνει τους ανθρώπους να μας φέρονται καλύτερα, αλλά και η πραγματική μας ενασχόληση με τα προϊόντα περιποίησης της επιδερμίδας. «Η κοινωνία μας εξυμνεί τη χρήση προϊόντων, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμα», λέει στο περιοδικό Dazed η beauty reporter και κριτικός Jessica DeFino.

«Ειδικά στον τομέα της ομορφιάς, είναι σχεδόν πιο τιμητικό να δείχνεις σαν να προσπαθείς να ανταποκριθείς στα πρότυπα ομορφιάς παρά να μην το κάνεις. Η πραγματική φροντίδα του δέρματός σου δεν έχει καμία σχέση με αυτό».

*Με πληροφορίες από Dazed | Κεντρικό gif