«ΤΟ ΒΗΜΑ»: 102 χρόνια ζωής και ενημέρωσης

Ακριβώς πριν απο 102 χρόνια, στις 6 Φεβρουαρίου 1922 κυκλοφορεί το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «ΤΟ ΒΗΜΑ», που τότε είχε τον τίτλο «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ»

Κέντρικο ρόλο στην ίδρυση του «ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ», είχε ο σπουδαίος δημοσιογράφος και στενός φίλος του Ελευθερίου Βενιζέλου, Δημήτριος Λαμπράκης, πλαισιωμένος από διακεκριμένες προσωπικότητες της πολιτικής, των γραμμάτων και των τεχνών.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 6.2.1922, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Βρισκόμαστε λίγο πριν την τραγική κατάληξη της Μικρασιατικής περιπέτειας, τα ελληνικά στρατεύματα παραμένουν αγκιστρωμένα στη Μικρά Ασία και στην πρωθυπουργία βρίσκεται ο κύριος εκφραστής του αντιβενιζελισμού, Δημήτριος Γούναρης.

Oι πρώτες γραμμές του πρώτου κύριου άρθρου που δημοσιεύει η εφημερίδα αποτυπώνουν την κατάσταση που επικρατεί.

Το δαιμόνιον της έριδος

«Υπό την λυσσαλέαν πνοήν εξαφνικής καταιγίδος, βλέπομεν εξασθενιζομένην μέχρι της χθες μέσα εις την σβυσμένην εστίαν της Ακροπόλεως.

»Αφού εφώτισε με την υπέροχον λάμψιν της τον θριαμβευτικώτερον δρόμον, τον οποίον ευρήκαν ελπίδες και πόθοι των αδελφών μας των σκλάβων, χάνεται πλέον εις την πνιγηροτέραν ατμόσφαιραν αγριωτάτου πολιτικού μίσους.

»Το δαιμόνιον της Έριδος θριαμβεύει τώρα εις την Ελλάδα. Και είναι βέβαια εξαιρετικώς άχαρι το έργον, δι΄όσους θα είχαν διάθεσιν προς μίαν ειλικρινή και καλής πίστεως συζήτησιν, όταν υπέρ την ψυχράν λογικήν κυριαρχούν απολύτως τα αχαλίνωτα πάθη σήμερον».

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 6.2.1922, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ιδεολογικά και πολιτικά, το «ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ» τάχθηκε από την πρώτη στιγμή στο πλευρό του Ελευθέριου Βενιζέλου και του Κόμματος των Φιλελευθέρων.

«Πρόγραμμα του “Ελευθέρου Βήματος” είνε το πρόγραμμα του Κόμματος των Φιλελευθέρων, εις το οποίον ανήκουν οι ιδρυταί και οι συνεργάται του. Θα εμπνέεται συνεπώς εκ των αρχών  της λαϊκής επαναστάσεως του 1909 (σ.σ. Κίνημα στο Γουδή), εκ της οποίας προέκυψε τούτο. (…)

»Θα καταπολεμήση πάσαν προσπάθειαν τείνουσαν να διαστρεβλώση το Πολίτευμα, και θα επιδιώξη την αναστήλωσιν αυτού επί των δημοκρατικών αρχών υφ’ ων ενεπνέσθη το Σύνταγμα του 1864, όπες επεβλήθη διά της Μεταπολιτεύσεως του 1862 (σ.σ. Έξωση του Όθωνα) προς εδραίωσιν των κοινοβουλευτικών εκείνων θεσμών, οίτινες ελειτούργησαν κανονικώς επί μίαν συνεχή πεντηκονταετίαν, μέχρι του 1915».

»Από απόψεως εξωτερικής πολιτικής είνε γνωστόν ότι: το Κόμμα των Φιλελευθέρων επεδίωξεν ανέκαθεν την προσαρμογήν της Ελληνικής πολιτικής προς την εξωτερικήν πολιτικήν της Αγγλίας και της Γαλλίας.

»Χάρις εις το εξωτερικόν τούτο πρόγραμμα κατώρθωσε το Κόμμα των Φιλελευθέρων να επεκτείνη τα όρια του Κράτους μέχρι των Σάρδεων και μέχρι των πυλών της Κωνσταντινουπόλεως.

»Ατυχώς αι θεμελιώδεις βάσεις της πολιτικής αυτής δεν ετηρήθησεν υπό των μετανοεμβριανών Κυβερνήσεων (σ.σ. αντιβενιζελικές κυβερνήσεις από Νοέμβριο 1920 και μετά).

»Το “Ελεύθερον Βήμα θα υποστηρίξη την επάνοδον της Ελλάδος εις την εξωτερικήν εκείνην πολιτικήν ήτις είναι απαραίτητος προϋπόθεσις:

»Διά την σύναψιν, κατόπιν τόσων αγώνων, ικανοποιητικής ειρήνης με την
Τουρκίαν.

»Διά την επιδίωξιν, τελειωτικώς, ικανοποιητικής συνεννοήσεως με την Ιταλίαν

»Διά την επιτυχίαν στενωτέρας συνεργασίας μετά των Βαλκανικών Κρατών».

«TO ΒΗΜΑ», 13.8.1957, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Δημήτρης Λαμπράκης

Στις 30 Απριλίου 1987, είχε μιλήσει για τα πρώτα χρόνια του «ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ» και τον Δημήτριο Λαμπράκη ένας από τους πρώτους συνεργάτες του, ο Μιχαήλ Κυριακίδης:

«Ο Δημήτρης Λαμπράκης ήταν πριν απ’ όλα ένας χαρακτήρας ακέραιος, τα θυσίασε όλα προκειμένου να υποστηρίξει τις αρχές του, το Κόμμα των Φιλελευθέρων στο οποίο αφιέρωνε το μεγαλύτερο μέρος της δημοσιογραφικής του καριέρας.

»Μην ξεχνάτε ότι ξεκίνησε από δάσκαλος, πήγε εθελοντής στον Μακεδονικό Αγώνα και ήρθε στην Αθήνα να κάνει το δημοσιογράφο. Δούλεψε πρώτα στην “Πατρίδα”, και στη συνέχεια ίδρυσε το “Ελεύθερο Βήμα”.

»Ιδρυτές στην επικεφαλίδα εμφανιζόταν οι Αλέξανδρος Διομήδης, Εμμανουήλ Τσουδερός, Αλέξανδρος Καραπάνος, ο Ρέντης και νομίζω ο Γεώργιος Εξηντάρης.

»Και ο ίδιος ο Λαμπράκης, ο οποίος εμφανιζόταν και ως διευθυντής: 6 Φεβρουαρίου 1922 κυκλοφόρησε η εφημερίδα, και ήταν πραγματικά κάτι άλλο σαν εφημερίδα.

Η εφημερίδα του μέλλοντος

Ο Μιχαήλ Κυριακίδης το 1928 εργαζόταν στο αντίπαλον δέος του «ΕΛΕΥΘΕΡΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ», την «Καθημερινή» του εμβληματικού εκδότη Γεώργιου Βλάχου.

«Ήταν ο Βλάχος άρχοντας της δημοσιογραφίας και όλο το περιβάλλον, όλη η ατμόσφαιρα ήταν πολύ συμπαθητική. Και κάποια μέρα έρχεται το μήνυμα: “Το Βήμα θέλει ένα συντάκτη για υπουργείο Εξωτερικών. Έρχεσαι;”

»Πάω στον Βλάχο να του μιλήσω: “Να πας παιδί μου”,  μου λέει. “Nα πας. Είναι η εφημερίδα του μέλλοντος”.

«ΕΛΕΥΘΕΡΟΝ ΒΗΜΑ», 17.2.1924, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» | «ΤΑ ΝΕΑ»

Πρώτιστα ιδεολόγος

»Ο Λαμπράκης ήταν πρώτιστα ιδεολόγος. Στα οικονομικά ήταν, πως να το πω, στα σύννεφα. Απόδειξη ότι δεν ήταν κυκλοφοριακά το Συγκρότημα πάντα επικερδές. Δεν τον ενδιέφερε τίποτα, παρά μόνο να υποστηρίξει αυτό που πίστευε.

(…)

»Διεφώνησε με το Βενιζέλο πολλές φορές, και κυρίως με το κίνημα του ’35. Στάθηκε αντίθετος: “Μην το κάνετε, θα διχάσετε τον κόσμο”. Και πάλι βγήκε αληθινός.

»Ο Βενιζέλος παρεσύρθη, προχώρησε – και βρέθηκε αργότερα ο Λαμπράκης να δικάζεται γι’ αυτό το πράγμα, δεν απελογήθη, κατέθεσε μόνον ένα υπόμνημα για να μην θίξει τους άλλους αρχηγούς που ήταν συγκατηγορούμενοι.

(…)

Πώς ξεχώριζε τα ταλέντα

»[Ο Δημήτρης Ψαθάς] ήταν κλητήρας, εσωτερικός, του γραφείου και τον στείλαν μια φορά να φέρει χειρόγραφα από το Δικαστήριο. Και ο Ψαθάς περιμένοντας έγραψε κάτι εντυπώσεις. Έφθασε ένα χειρόγραφό του στον Λαμπράκη, ρωτάει: “Ποιος είναι αυτός;”. Του λένε: “Εδώ, ο κλητήρας, ο Πόντιος”. Και έγινε ο Ψαθάς αυτός που έγινε.

»Η πάλι ο Φώκος ο Δημητριάδης, ο παραδοσιακός σκιτσογράφος. Ήταν υπάλληλος στην Εθνική Τράπεζα, μετά χρηματιστής, βοηθός σε κάποιο γραφείο. Σκίτσαρε ο Δημητριάδης, είδε ένα σκίτσο του ο Λαμπράκης: “Προσαχθήτω”.

»Ή πάλι με τον Παλαιολόγο (σ.σ. Παύλο Παλαιολόγο): ήταν τότε η εποχή του Μελά, αμετακίνητου, βράχου. Φάνηκε σιγά σιγά ο Παλαιολόγος, τον προώθησε ο Λαμπράκης, τον καθιέρωσε.

»Είχε αληθινό ταλέντο με τους ανθρώπους ο Λαμπράκης. Και δεν μιλάω για το πολιτικό σαλόνι του, που ήταν όλη η αφρόκρεμα του καιρού. Αλλά ό,τι υπήρχε στην ελληνική διανόηση, είχε έρθει στον Λαμπράκη: ο Σπύρος ο Μελάς, ο Κώστας ο Αθάνατος, μια σειρά ανθρώπων.

»Συνεργαζόταν ο Καζαντζάκης, ο Βενέζης, ο Κώστας ο Ουράνης, ο Φτέρης: όλα τα ονόματα της εποχής ήταν να γράψουν στο “Βήμα”.

»Ο Παλαμάς κάθε εβδομάδα επιφυλλίδα, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου έκανε τις εικαστικές τέχνες».