Women empowered: «Οι έννοιες της αυτοαξίας και της αυτοπεποίθησης είναι τα δύο «εργαλεία» ζωής για την γυναικεία ενδυνάμωση»

Η γυναικεία ενδυνάμωση είναι απαραίτητη αν θέλουμε γυναίκες με αυτοπεποίθηση, γυναίκες με όνειρα και στόχους, γυναίκες που θα αλλάξουν προς το καλύτερο τον κόσμο, που θα παλέψουν για μία κοινωνία χωρίς ανισότητες και αδικία. Όταν πριν λίγα χρόνια γνώρισα την ∆ρ. Λίζα Βάρβογλη είχα εντυπωσιαστεί με όλα όσα είχε και συνεχίζει να κάνει αυτή η Γυναίκα. Το μαγικό στην ιστορία της είναι ότι κατάφερε στην πορεία της να τα κάνει όλα και μάλιστα σε υπέρτατο βαθμό. Το μαγικό επίσης στην ιστορία της είναι ότι είναι ένας γλυκύτατος άνθρωπος, χωρίς ίχνος έπαρσης, παρά έτοιμη να μοιραστεί μία γλυκιά κουβέντα που θα έρθει σαν χάδι όταν θα σε βρει στα δύσκολα.

Χάριν ιστορίας, η ∆ρ. Λίζα Βάρβογλη, είναι ψυχολόγος-ψυχοθεραπεύτρια, που έχει κάνει τη μεταπτυχιακή της εκπαίδευση στα Πανεπιστήμια της Βοστώνης Tufts, Northeastern και Harvard (πτυχία Μάστερ, ∆ιδακτορικό και Μεταδιδακτορική Εκπαίδευση). Είναι µέλος του διδακτικού προσωπικού της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και διατηρεί ιδιωτικό γραφείο. Τα άρθρα της δημοσιεύονται σε σημαντικά ελληνικά και διεθνή επιστημονικά περιοδικά, έχει γράψει επιστημονικά συγγράµµατα και βιβλία αυτοβοήθειας, καθώς και πολλά παιδικά βιβλία (εκ των οποίων και το βραβευμένο «Το µυστήριο του σοκολατένιου γλυκού»), ενώ το 2016 βραβεύτηκε από την Unesco για την προσφορά της στα Γράµµατα και τον Πολιτισµό.

Μία τέτοια γυναίκα αφενός είναι πηγή έμπνευσης για πολλές από εμάς, αφετέρου μπορεί ως ειδικός να μας μιλήσει για το καίριο ζήτημα της γυναικείας ενδυνάμωσης.

Γιατί θεωρείτε ότι η γυναικεία ενδυνάμωση έχει γίνει ένα από τα ζητήματα της εποχής μας;

Η γυναικεία ενδυνάμωση είναι «καυτό» θέμα όχι μόνο επειδή προκύπτουν τα ζητήματα ισότητας σε σπουδές, εργασία και αμοιβή, αλλά και επειδή υπάρχουν θεμελιώδη ζητήματα που τα έχουμε αγνοήσει λιγάκι. Καταρχήν χρειάζεται κάθε γυναίκα να αισθάνεται την προσωπική της αξία, άσχετα με τα κιλά, την εμφάνιση ή άλλα πρότυπα που της επιβάλλονται. Δεύτερο σημαντικό σημείο της ενδυνάμωσης είναι να γνωρίζει η κάθε γυναίκα ότι έχει επιλογές και ότι είναι ελεύθερη να διαλέξει, το αν και ποιον θα παντρευτεί, το αν θα κάνει ή δε θα κάνει παιδιά, το αν θα χωρίσει ή όχι, κλπ. Στην γυναικεία ενδυνάμωση εμπίπτει και η αίσθηση ελέγχου που χρειάζεται να έχει κάθε γυναίκα για να ελέγξει τη ζωή της εντός και εκτός σπιτιού. Και, τέλος, ένα άλλο κομμάτι της συλλογικής γυναικείας ενδυνάμωσης είναι η δυνατότητα που πρέπει να έχει κάθε γυναίκα να επηρεάσει το κοινωνικό σύνολο και να συμβάλει προς την κατεύθυνση μιας δικαιότερης κοινωνικής και οικονομικής πραγματικότητας.

.

.

Τι συμβουλεύετε τις γυναίκες ως προς αυτήν την κατεύθυνση;

Το πρώτο και σημαντικότερο για την κάθε γυναίκα: να πιστεύει και να επενδύει στον πολύτιμο εαυτό της. Πρέπει να ξεκινάει με βάση την πεποίθηση ότι αξίζει- και έτσι να επενδύει στον πολύτιμο εαυτό της. Η «επένδυση» αυτή μπορεί να περιλαμβάνει όνειρα, σχέδια, αλλά συγκεκριμένους στόχους που θέλει να πετύχει. Φυσικά το επόμενο απαραίτητο στοιχείο είναι να μπορεί αυτή η γυναίκα να καταστρώσει ένα συγκεκριμένο σχέδιο για το πώς θα πετύχει τους στόχους του. Θα χρειαστεί να εκπαιδεύσει τον εαυτό της να μην ακούει και να μην την καταβάλουν τα αρνητικά σχόλια τρίτων, οι οποίοι δε συμφωνούν με τις ιδέες της ή έχουν άλλα σχέδια για την ίδια. Θα χρειαστεί να μην περιμένει τη σύμφωνη γνώμη ή επιβεβαίωση από άλλους. Θα πρέπει να μάθει να εμπιστεύεται την εσωτερική της φωνή και να αναγνωρίζει την προσωπική της δύναμη, το εσωτερικό εκείνο στοιχείο που λειτουργεί σαν προπέλα: την βοηθάει να προχωρήσει μπροστά στη ζωή της. Οι έννοιες της αυτοαξίας και της αυτοπεποίθησης είναι τα δύο «εργαλεία» ζωής για την γυναικεία ενδυνάμωση. Και εδώ θέλω να θυμίσω ότι η αυτοπεποίθηση δεν είναι κάτι που το νιώθει κανείς θεωρητικά: το αποκτάμε όταν κάνουμε πράγματα, όταν προσπαθούμε, και μπορεί να κάνουμε λάθος ή να αποτύχουμε, αλλά αυτό δεν μας πτοεί, συνεχίζουμε και καταφέρνουμε αυτό που θέλαμε. Τότε έχουμε πραγματική αυτοπεποίθηση, την πίστη ότι μπορώ να βασιστώ στον εαυτό μου και να τα καταφέρω.

Πόσο σημαντική είναι για τη γυναικεία ενδυνάμωση η ψυχική υγεία; Ποια είναι τα ανησυχητικά σημάδια που πρέπει να προσέξει μία γυναίκα, ώστε να απευθυνθεί σε έναν/μία ειδικό;

Η ψυχική υγεία βρίσκεται στα θεμέλια της γυναικείας ενδυνάμωσης. Για παράδειγμα, μία γυναίκα που αφήνει το άγχος της να κυριαρχεί στις σκέψεις της, να ανησυχεί για τα πάντα και να σκέφτεται μονίμως το χειρότερο, δεν αισθάνεται δυνατή να κάνει αυτά που θέλει. Αντίστοιχα, μία ελαφριά ή πιο βαριά κατάθλιψη μπορεί να σταθεί τροχοπέδη όχι μόνο στην εκπλήρωση των στόχων μιας γυναίκας, αλλά στην πραγματικότητα να μην της επιτρέψει να ευχαριστιέται την καθημερινότητά της. Πέρα από τις διαγνώσιμες καταστάσεις ψυχικής υγείας, που θα πρέπει να τις παρακολουθήσει και να τις διαχειριστεί, μία γυναίκα θα πρέπει να εξετάσει και άλλους παράγοντες που ίσως τη μπλοκάρουν. Μπορεί να βρίσκεται σε μία συναισθηματική κακοποιητική σχέση, μπορεί να επιτρέπει σε άλλους να την χειραγωγούν, μπορεί να της έχουν εμφυσήσει λανθασμένες αντιλήψεις (πχ. οι μαμάδες δεν δικαιούνται να διασκεδάζουν, κοκ.), μπορεί η ίδια να βλέπει ότι δεν έχει κίνητρα ή αυτοπεποίθηση. Όλα αυτά είναι στοιχεία που παρακωλύουν την προσωπική της πρόοδο. Καλό είναι να τα κοιτάξει, όχι με φόβο, αλλά με την πίστη ότι καθώς θα διαχειρίζεται αυτά τα κομμάτια της ζωής της, θα ανοίγει χώρο να αξιοποιήσει τα δυνατά της σημεία και να γίνει η καλύτερη εκδοχή του εαυτού της.

Σε ποιο σημείο κρίνετε ότι η κοινωνία μας έχει φτάσει αναφορικά με την ισότητα, για παράδειγμα στον εργασιακό χώρο; Τι ρόλο έχει να διαδραματίσει η γυναικεία ενδυνάμωση στην εξάλειψη των ανισοτήτων; Πώς βλέπετε τις νέες γενιές γυναικών;

Σίγουρα τα πράγματα πάνε καλύτερα σε σχέση με μια-δυο γενιές πίσω, αλλά σαφώς υπάρχει περιθώριο για βελτίωση. Με τη βοήθεια της νομοθεσίας που ορίζει το γενικότερο πλαίσιο, αλλά και με τη συμβολή της γυναικείας ενδυνάμωσης βλέπουμε ότι σπάζουν διάφοροι εργασιακοί φραγμοί και πέφτουν στερεότυπα που έλεγαν «μία γυναίκα δεν μπορεί να το κάνει αυτό». Τώρα περάσαμε στο «μία γυναίκα έχει τη δυνατότητα να το επιλέξει αυτό», αλλά μπορεί μέσα τους κάποιοι να το αμφισβητούν και να μην το πιστεύουν 100%. Σαφώς όμως οι νέες γυναίκες διαθέτουν περισσότερο δυναμισμό και διεκδικητικότητα και μεγαλύτερη πίστη στον εαυτό τους. Τώρα δίνονται περισσότερες ευκαιρίες, αλλά και η κάθε γυναίκα πρέπει να πιστεύει ότι έχει επιλογές και ευκαιρίες, για να μπορεί να τις αξιοποιεί.

Είστε μία γυναίκα που επιτελεί όλους τους ρόλους: της μητέρας, της εργαζόμενης από διάφορα πόστα (ψυχολόγος, συγγραφέας, κα), της συζύγου, της νοικοκυράς, της φίλης και άλλων πολλών. Προλαβαίνετε να τα κάνετε όλα ικανοποιητικά; Πώς θα μπορούσε μία γυναίκα να ανταποκριθεί σε όλα αυτά χωρίς να πρέπει να εφευρίσκει χρόνο μέσα στην ημέρα;

Στο τέλος της ημέρας, όλοι οι άνθρωποι έχουμε τις ίδιες 24 ώρες. Το πώς τις αξιοποιούμε όμως είναι καθαρά προσωπικό ζήτημα. Αυτό που έχει λειτουργήσει για εμένα είναι η συνειδητοποίηση ότι δεν υπάρχει το «τέλειο» και ότι δε γίνεται να τα κάνουμε όλα σε κάποιον «τέλειο» (και φανταστικό, ή μάλλον ανύπαρκτο) βαθμό. Δανείζομαι την έκφραση του Donald Winniccott, κορυφαίου παιδιάτρου και ψυχαναλυτή, ο οποίος εισήγαγε στην επιστήμη της ψυχολογίας τον όρο «αρκετά καλό» (good enough), όχι σαν κάτι το μέτριο ή απλώς καλούτσικο, αλλά σαν κάτι επαρκές και ικανοποιητικό. Έτσι, το να είμαι «αρκετά καλή», δηλαδή επαρκώς και ικανοποιητικά καλή σε αυτό που κάνω είναι μία έννοια που μου επιτρέπει να εξισορροπώ τα πράγματα με τρόπο που ταιριάζει σε εμένα: μπορεί σε μία χρονική περίοδο να αφοσιωθώ περισσότερο στα παιδιά μου, πχ., όταν ήταν πιο μικρά, ενώ σε μία άλλη περίοδο να δώσω μεγαλύτερη έμφαση στη δουλειά μου. Μπορεί το Σαββατοκύριακο να το αφιερώσω στην οικογένειά μου, αλλά να σηκώνομαι νωρίτερα κάθε πρωί και χωρίς να χαζεύω να ασχοληθώ με τη συγγραφή του νέου μου βιβλίου. Έχω μάθει να βάζω όρια στους άλλους, αλλά και στον εαυτό μου. Πιστεύω στην αυτοφροντίδα και στο να επενδύουμε στο να περνάμε καλά και να γεμίζουμε τις «μπαταρίες» μας. Στο τέλος της ημέρας όμως δεν είναι το τι ακριβώς έχουμε κάνει που μετράει, αλλά το αν νιώθουμε «γεμάτες», ικανοποιημένες από τον εαυτό μας με την προσπάθειά μας και αν μπορούμε να πούμε «σήμερα νιώθω γαλήνη και ευτυχία μέσα μου». Αν μπορούμε να πούμε αυτό το πράγμα, τότε έχουμε πετύχει την προσωπική μας ενδυνάμωση!