Μεταλλαγμένα τρόφιμα: Προς χαλάρωση οι ευρωπαϊκοί κανόνες για νέες τεχνικές

Υπέρ της χαλάρωσης των κανόνων για τις γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες τάχθηκε το Ευρωκοινοβούλιο, το οποίο ενέκρινε με μικρή πλειοψηφία πρόταση για ταχύτερη αδειοδότηση ποικιλιών που δεν φέρουν γονίδια άλλων οργανισμών.

Η πρόταση θα πρέπει τώρα να συζητηθεί από τις κυβερνήσεις των χωρών-μελών, οι περισσότερες από τις οποίες τάσσονται έχουν ταχθεί υπέρ, με διαφοροποιήσεις που εκκρεμούν σε επιμέρους ζητήματα όπως η σήμανση των προϊόντων και το πατεντάρισμα νέων ποικιλιών.

H ένωση Copa Cogeca που εκπροσωπεί 22 εκατ. ευρωπαίους αγρότες χαιρέτισε την απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου

Σύμφωνα με το Ευρωκοινοβούλιο, η πρόταση «μπορεί να βοηθήσει το σύστημα τροφίμων μας να γίνει πιο βιώσιμο και ανθεκτικό, αναπτύσσοντας βελτιωμένες φυτικές ποικιλίες που θα είναι ανθεκτικές στην κλιματική αλλαγή και στα παράσιτα, θα έχουν μεγαλύτερη απόδοση ή θα απαιτούν λιγότερα λιπάσματα και φυτοφάρμακα».

Η απόφαση που εγκρίθηκε την Τετάρτη με 307 ψήφους υπέρ και 263 κατά αφορά τις λεγόμενες  «νέες γονιδιωματικές τεχνικές» (NGT), γνωστές και ως τεχνικές «επεξεργασίας γονιδιώματος» (gene editing).

Οι μέθοδοι αυτές επιτρέπουν γενετικές παρεμβάσεις που δεν ήταν εφικτές με παλαιότερα εργαλεία γενετικής μηχανικής. Για παράδειγμα, το εργαλείο CRISPR, του οποίου η ανακάλυψη τιμήθηκε με Νόμπελ Χημείας το 2020, επιτρέπει την απενεργοποίηση, διαγραφή ή τροποποίηση συγκεκριμένων γονιδίων.

Η προσέγγιση αυτή διαφέρει σε σχέση με τις παλαιότερες γενετικά τροποποιημένες καλλιέργειες, οι περισσότερες από τις οποίες φέρουν γονίδια άλλων οργανισμών, για παράδειγμα γονίδια από βακτήρια που παράγουν φυσικά εντομοκτόνα.

Εκτός ΕΕ κυκλοφορούν ήδη προϊόντα NGT. Στις Φιλιππίνες, επισημαίνει η ανακοίνωση του Ευρωκοινοβουλίου, κυκλοφορούν μπανάνες που δεν μαυρίζουν, κάτι που μειώνει την σπατάλη τροφίμων και τις εκπομπές CO2.

Η πρόταση προβλέπει ότι οι ποικιλίες NGT θα εξαιρούνται από τους κανόνες για τα «μεταλλαγμένα» εφόσον θα ήταν θεωρητικά δυνατό να προκύψουν μέσω παραδοσιακών τεχνικών διασταύρωσης.

Πιο σύνθετες γονιδιακές παρεμβάσεις, καθώς και όσες αφορούν την εισαγωγή ξένων γονιδίων, θα συνεχίσουν να υπόκεινται στο ισχύον πλαίσιο για τους γενετικά τροποποιημένους οργανισμούς.

Αντιδράσεις

Το κόμμα των Πρασίνων και η Grenpeace τάχθηκαν κατά της πρότασης με κυριότερο επιχείρημα ότι θα ενισχύονταν τα αγροτεχνολογικά μονοπώλια.

Αντίθετα, η ευρωπαϊκή ερευνητική κοινότητα χαιρέτισε την απόφαση. «Είναι πραγματικά ενθαρρυντικό» δήλωσε στον δικτυακό τόπο του Science η Οάνα Ντίμα, διευθύντρια του δικτύου EU-SAGE για την προώθηση των NGT, στο οποίο ανήκουν πάνω από 150 ερευνητικά ινστιτούτα, πανεπιστήμια και φορείς.

Το EU-SAGE ζητά την αναθεώρηση των κανόνων από το 2018, όταν το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο έκρινε ότι οι ποικιλίες NGT υπόκεινται στην ίδια νομοθεσία που ισχύει για όλους τους γενετικά τροποποιημένος οργανισμούς.

Το 2019 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο παρήγγειλε μελέτη από την Κομισιόν, η οποία στη συνέχεια προώθησε στο Ευρωκοινοβούλιο πρόταση τροποποίησης του ισχύοντος πλαισίου.

Το πλαίσιο αυτό θεωρείται από τα αυστηρότερα στον κόσμο και, λόγω των απαιτήσεών του, ελάχιστες γενετικά τροποποιημένες ποικιλίες έχουν εγκριθεί μέχρι σήμερα στην ΕΕ.

H ένωση Copa Cogeca που εκπροσωπεί 22 εκατ. ευρωπαίους αγρότες χαιρέτισε την απόφαση του Ευρωκοινοβουλίου χαρακτηρίζοντας τις NGT «πρακτικές λύσεις που μπορούν να βοηθήσουν τη γεωργία να συμβιβάσει την υψηλή παραγωγή με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή ενώ παράλληλα διατηρείται η έρευνα αιχμής στην ΕΕ».