Μίμας: Νέος ωκεανός ανακαλύφθηκε στο Ηλιακό Σύστημα

Ο Μίμας, το σημαδεμένο φεγγάρι του Κρόνου που θυμίζει το Death Star από το Star Wars, κρύβει κάτω από την παγωμένη επιφάνεια έναν ολόκληρο ωκεανό, επιβεβαιώνει ανάλυση παλαιότερων δεδομένων.

Ο μικρός Μίμας, με διάμετρο μόλις 400 χιλιομέτρων και μάζα 2.000 φορές μικρότερη από της Σελήνης, γίνεται έτσι ο πέμπτος δορυφόρος στο Ηλιακό Σύστημα για τον οποίο υπάρχουν σαφείς ενδείξεις υπόγειων ωκεανών.

Και η μελέτη που δημοσιεύεται στο περιοδικό Nature υποδεικνύει ότι μεγάλες ποσότητες υγρού νερού –του βασικού συστατικού της ζωής- μπορεί να κρύβονται ακόμα και στις παγωμένες εσχατιές του Ηλιακού Συστήματος, όπως τα φεγγάρια του πλανήτη Ουρανού.

Eμβληματικό χαρακτηριστικό του Μίμα είναι ο γιγάντιος κρατήρας Χέρσελ, πλάτους 140 χιλιομέτρων (NASA-JPL/Caltech)

Ο Μίμας, ένα από τα δεκάδες φεγγάρια του Κρόνου, παίρνει το όνομα ενός από τους Γίγαντες της ελληνικής μυθολογίας.

Είναι ολόκληρος καλυμμένος με ένα παχύ στρώμα πάγου νερού, μαυρισμένο στην πορεία δισεκατομμυρίων ετών από χημικές διεργασίες και προσκρούσεις αστεροειδών.

Η νέα μελέτη εκτιμά ότι ο υπόγειος ωκεανός βρίσκεται θαμμένος σε βάθος 20-30 χιλιομέτρων και καταλαμβάνει το ήμισυ του συνολικού όγκου του Μίμα, αν και αντιστοιχεί μόλις στο 1,3% του νερού της Γης.

«Εκ πρώτης όψης, είναι το πιο απίθανο μέρος στο Ηλιακό Σύστημα για τον εντοπισμό υγρού νερού» σχολίασε στο Reuters o Βαλερί Λεϊνί του Αστεροσκοπείο του Παρισιού, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.

«Δείχνει αρχαίος και ανενεργός, με έναν τεράστιο κρατήρα. [Εξωτερικά] τίποτα δεν προδίδει την παρουσία του ωκεανού» πρόσθεσε.

Ζεστός κατά βάθος

Η μελέτη του βασίστηκε σε παρατηρήσεις της αποστολής Cassini της NASA, η οποία έφτασε στο σύστημα του Κρόνου το 2004 και πέρασε 13 χρόνια μελετώντας τον πλανήτη και τα φεγγάρια του.

Πώς όμως τεκμηριώνεται η παρουσία υγρού νερού;

Και από πού προέρχεται η θερμότητα που διατηρεί το νερό υγρό σε τόσο μεγάλη απόσταση από τον Ήλιο;

Πρώτον, η ανάλυση των δεδομένων δείχνει ότι ο άξονας περιστροφής του Μίμα ταλαντώνεται σαν σβούρα με ασύμμετρη κατανομή βάρους, όπως θα περίμενε κανείς από ένα σώμα που περιέχει υγρό. Και δεύτερον, η τροχιά του Μίμα γύρω από τον Κρόνο αλλάζει με την πάροδο του χρόνου.

Οι κινήσεις αυτές δεν μπορούν να προσομοιωθούν στον υπολογιστή χωρίς την παρουσία ενός υπόγειου ωκεανού, λένε οι ερευνητές.

O μικρός Μίμας πάνω δεξιά περνά μπροστά από τον Κρόνο σε αυτή τη μαγευτική εικόνα του σκάφους Cassini (NASA/JPL-Caltech)

Η δε  θερμότητα που διατηρεί το νερό σε υγρή κατάσταση προέρχεται από δυνάμεις τριβής βαθιά στο εσωτερικό του Μίμα. Ο δορυφόρος, ο οποίος κρατά πάντα την ίδια πλευρά στραμμένη με τον Δία, ακολουθεί μια ελλειπτική τροχιά, κάτι που σημαίνει ότι η απόστασή του από τον Κρόνο διαρκώς αυξομειώνεται.

Αυτό επηρεάζει περιοδικά τη βαρυτική έλξη που δέχεται ο Μίμας από τον Κρόνο και από άλλους δορυφόρους που πλησιάζει στην πορεία του.

«Αυτό προκαλεί μια περιοδική παραμόρφωση του εσωτερικού του Μίμα, και ένα μέρος της της ενέργειας των παραμορφώσεων μετατρέπεται σε θερμότητα» εξήγησε ο Γκαμπριέλ Τομπί του Πανεπιστημίου της Νάντης, μέλος της ερευνητικής ομάδας.

Παρόλο που ο Μίμας διαθέτει νερό και μια εσωτερική πηγή θερμότητας, η πιθανότητα να φιλοξενεί μικροβιακή ζωή είναι μάλλον μηδενική, αφού η μελέτη εκτιμά ότι ο ωκεανός εμφανίστηκε λόγω πρόσφατων τροχιακών μεταβολών, εδώ και περίπου 5-25 εκατομμύρια χρόνια.

Πολύ αρχαιότερος, με ηλικία δισεκατομμυρίων ετών, είναι ο υπόγειος ωκεανός στον Εγκέλαδο, έναν μεγαλύτερο δορυφόρο του Κρόνου, στον οποίο έχουν ανακαλυφθεί πίδακες που εκτοξεύουν νερό σε ύψος εκατοντάδων χιλιομέτρων.

Υπόγειοι ωκεανοί πιστεύεται επίσης ότι υπάρχουν στον Τιτάνα του Κρόνου και την Ευρώπη και τον Γανυμήδη του Δία.

Και η τελευταία μελέτη αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να κρύβονται ωκεανοί σε αρκετά από τα φεγγάρια του μακρινού Ουρανού.