Μάχη για τα κενά ακίνητα α λα γαλλικά

Σχεδόν άπιαστο για τις νεότερες γενιές, το όνειρο της ιδιόκτητης κατοικίας γίνεται όλο και πιο απατηλό (και) για τους Γάλλους.

Με τα επιτόκια στο… Θεό και τον πληθωρισμό να «καταπίνει» το μηνιαίο εισόδημα, η αγορά ακινήτων στη Γαλλία σημειώνει τη μεγαλύτερη πτώση πωλήσεων εδώ και 50 χρόνια.

Σε ένα φαύλο κύκλο, η αυξημένη ζήτηση για ενοικιαζόμενα σπίτια ωθεί τα ενοίκια στα ύψη λόγω μειωμένης προφοράς ακινήτων σε πολλές περιοχές.

Ένας παράγοντας είναι η ύφεση στην οικοδομική δραστηριότητα, λόγω αυξημένου κόστους και επενδυτικού ρίσκου.

Έτερος είναι η ελλειμματική πολιτική στέγασης για τη δημιουργία κοινωνικών κατοικιών.

Υπάρχουν επίσης πολλά ακίνητα που απλά παραμένουν ανεκμετάλλευτα και άδεια.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της της στατιστικής υπηρεσίας Insee, ο αριθμός των κενών σπιτιών ανέρχεται σε περίπου 3,1 εκατομμύρια σήμερα στη χώρα.

Αντιστοιχούν στο 8,2% του συνολικού αποθέματος κατοικιών της Γαλλίας.

Πρόκειται για μια σημαντική αύξηση της τάξης του 60% από το 1990, όταν λιγότερο από το 4% των γαλλικών ακινήτων ήταν κενά.

Το φαινόμενο οξύνθηκε το 2005 και η τάση έκτοτε συνεχίζεται με  μέσο όρο 2,5% ετησίως.

Αυτό πρακτικά σημαίνει ο αριθμός των κενών σπιτιών αυξήθηκε κατά 2,3 φορές ταχύτερα από τον συνολικό αριθμό των κατοικιών.

Η εικόνα αυτή αφορά, δε, όλη τη γαλλική επικράτεια, με μόνο δύο εξαιρέσεις: την Κορσική και τον νόμο Ερό στα νοτιοδυτικά.

Οι ρυθμοί αυξάνονται ταχύτερα στις περιοχές όπου τα ποσοστά ήταν ήδη υψηλά.

Δεν αφορά μόνο αγροτικές κοινότητες, αλλά και μεγάλες πόλεις.

Λιγότερο επηρεάζονται τα πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα -κυρίως λόγω έκρηξης της αστυφιλίας και των βραχυχρόνιων μισθώσεων- δημοφιλείς τουριστικοί προορισμοί και συνταξιοδοτικοί «παράδεισοι».

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Κορσική, που έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά κενών κατοικιών, κάτω από 4%.

Μεταξύ 1990 και 2023, περισσότερο από 1,2 εκατομμύρια σπίτια στη Γαλλία έμειναν κενά (Photo: Unsplash/JOHN TOWNER)

Φορολογικά αντικίνητρα… ad hoc

Ο όρος «κενά σπίτια» δεν αφορά μόνο όσα έχουν εγκαταλειφθεί ή καταρρέουν.

Πρόκειται για όλα τα οικιστικά ακίνητα που δεν έχουν συγκεκριμένη χρήση -ούτε π.χ. ως δεύτερη κατοικία ή ενοικιαζόμενα- και είναι  ακατοίκητα.

Χαρακτηρίζονται επίσης ως κενά τα σπίτια που είναι προς πώληση ή ενοικίαση, αλλά δεν μένει κάποιος σε αυτά.

Κατοικίες όπου δεν έχουν μετακομίσει ακόμη οι νέοι ιδιοκτήτες.

Επίσης ακίνητα οικιστικής χρήσης που βρίσκονται στο κενό κάποιας διαδικασίας κληρονομιάς.

Αν και ορισμένα μπορεί να μείνουν κενά για σχετικά μικρό διάστημα, δεν αποτελούν την πλειονότητα.

Το αποτέλεσμα είναι ο αριθμός των κενών σπιτιών στη Γαλλία να  αυξάνεται παντού.

H πόλη με το υψηλότερο ποσοστό είναι η Νίκαια, όπου το 28% των ακινήτων εμπίπτει σε αυτή την κατηγορία.

Το Παρίσι είναι δεύτερο (19%) και ακολουθούν η Γκρενόμπλ (17%) και η Νανσί (16%).

Πάντως κατά τον Αλεξάντρ Λαμπάς, επικεφαλής του Εργαστηρίου  Αστικού Σχεδιασμού στο Παρίσι (Apur), ορισμένα από αυτά τα «κενά» ακίνητα μπορεί στην πραγματικότητα να χρησιμοποιούνται παράνομα για βραχυχρόνια μίσθωση.

Είτε έτσι, είτε αλλιώς, οι αρχές σε πολλές περιοχές έχουν εφαρμόσει φορολογικά αντικίνητρα, με πρόσθετες επιβαρύνσεις για ιδιοκτήτες που επιλέγουν να κρατούν κλειστά τα ακίνητά τους.

Επιβάλλονται, δε, πέρα από τον φόρο ακίνητης περιουσίας, που καταβάλλεται είτε ένα ακίνητο χρησιμοποιείται, είτε όχι, αλλά περιλαμβάνει αρκετές εξαιρέσεις.

Σε περιοχές με περισσότερους από 50.000 κατοίκους και οξεία στεγαστική κρίση, όπου η ζήτηση κατοικιών ξεπερνά σημαντικά την προσφορά, προβλέπεται φόρος επί των κενών κατοικιών, ο TLV.

Εφαρμόζεται αυτόματα σε κατοικήσιμες μη επιπλωμένες κατοικίες που είναι κενές για τουλάχιστον ένα έτος.

Τα έσοδα διατίθεται σε πολιτικές για την κοινωνική στέγη.

Στην κορυφή αυτής της λίστας είναι το Παρίσι, το Μπορντό, η Λιόν, η Λιλ, η Μασσαλία, η Νίκαια και το Μονπελιέ.

Όμως ακόμη και δήμοι που δεν ανήκουν σε αυτή την κατηγορία δύνανται να επιβάλουν έναν άλλο φόρο, τον λεγόμενο THLV.

Η αξιοποίηση των κενών κατοικιών μπαίνει στο επίκεντρο των στρατηγικών αντιμετώπισης της στεγαστικής κρίσης σε ολοένα και περισσότερες χώρες (Photo: Unsplash/Kari Shea)

Αναζητώντας λύσεις

Ονομάζεται «φόρος στέγασης σε κενές κατοικίες». Αφορά ακίνητα οικιστικής χρήσης που έχουν μείνει κενά τουλάχιστον μια διετία την 1η Ιανουαρίου έκαστου φορολογικού έτους.

Η απόφαση επιβολής του έγκειται στις γαλλικές τοπικές αρχές.

Κάθε δήμος μπορεί να ψηφίζει ετησίως για την επιβολή ή τη διατήρησή του.

Φέτος γνωρίζει… άνθιση από τη Βρετάνη μέχρι τη Γαλλική Χώρα των Βάσκων, στη νοτιοδυτική Γαλλία.

Στο πλαίσιο πάντως των προσπαθειών χάραξης στρατηγικής εξόδου, η γαλλική κυβέρνηση έχει δημιουργήσει μια νέα υπηρεσία, τη Zéro Logement Vacant.

Πρόκειται για πλατφόρμα που, όπως αναφέρει, έχει σχεδιαστεί για «να βοηθήσει τις τοπικές αρχές να κινητοποιήσουν τους ιδιοκτήτες κενών κατοικιών και να τους παρέχουν καλύτερη υποστήριξη στην επανείσοδο των ακινήτων τους στην αγορά». Είτε προς ενοικίαση, είτε προς πώληση.

Στο τραπέζι πέφτουν εν τω μεταξύ διάφορες προτάσεις.

Μια, που έχει προταθεί από τη Γαλλική Ομοσπονδία Μεσιτών (Fnaim), αφορά σε 10ετη απαλλαγή από τη φορολογία εισοδήματος από ενοίκια.

Αν και δεν αφορά αποκλειστικά τα κενά σπίτια, υποστηρίζει ότι θα ενισχύσει τη διάθεση ακινήτων για μακροχρόνιες μισθώσεις.

Προς αντιστάθμισμα, δε, των απωλειών φορολογικών εσόδων προτείνει την επιβολή φόρου επί του μη παραγωγικού ιδιωτικού πλούτου στην αγορά ακινήτων.

Όπως ισχύει δηλαδή με τον φόρο πολυτελείας, π.χ. για σκάφη αναψυχής και έργα τέχνης, που δεν παράγουν άμεσα εισόδημα.

Υπάρχουν και πιο ριζοσπαστικές προτάσεις.

Όπως αυτή του κομμουνιστή Ιάν Μπροσά, πρώην αντιδημάρχου της γαλλικής πρωτεύουσας για θέματα στέγασης.

Ζητά να δοθεί στους Γάλλους δημάρχους η εξουσία επίταξης «κατοικιών που είναι κενές, ακατοίκητες ή ανεπαρκώς κατειλημμένες για περισσότερους από έξι μήνες», και δη τον χειμώνα, εν μέσω αύξησης του αριθμού των αστέγων.

Σήμερα τη δυνατότητα επιτάξεων κατοικιών έχουν οι νομαρχίες και μόνο εφόσον συμφωνεί ο ιδιοκτήτης του ακινήτου.

Πράγμα που σημαίνει ότι συμβαίνει σπάνια έως και καθόλου.

Αντιστοίχως απειροελάχιστες θεωρούνται και οι πιθανότητες έγκρισης της πρότασης Μπροσά.