Μαχητικά F-35, πλοία LCS και σχέδια για Constellation στο κοινό ανακοινωθέν του Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας – ΗΠΑ

Στις σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ που βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο από ποτέ αναφέρθηκαν για μία ακόμα φορά στις δηλώσεις τους ο Γιώργος Γεραπετρίτης και ο Άντονι Μπλίνκεν. Οι δύο ΥΠΕΞ συναντήθηκαν την Παρασκευή στην Ουάσιγκτον, με ατζέντα μία συζήτηση εφ’ όλης της ύλης, καθώς πραγματοποιήθηκε και ο πέμπτος γύρος Στρατηγικού Διαλόγου Ελλάδας – ΗΠΑ.

Ισραήλ και Χούθι

Στο κεφάλαιο περιφερειακά θέματα, σύμφωνα με το κοινό ανακοινωθέν  Ελλάδα και ΗΠΑ ανανέωσαν την δέσμευση τους για την προώθηση της ειρήνης και της ευημερίας στην Ευρώπη και την περιοχή «ιδιαίτερα μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου στο Ισραήλ, τις βίαιες επιθέσεις των Χούθι που απειλούν τα δικαιώματα και τις ελευθερίες της ναυτιλίας και της ναυσιπλοΐας στην Ερυθρά Θάλασσα και το συνεχιζόμενο πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας».

Στο κείμενο γίνεται επίσης αναφορά στις κοινές αξίες και τη δέσμευση των δύο χωρών στη δημοκρατία, με έμφαση στην ανάγκη επίλυσης των διαφορών με διπλωματικό τρόπο, αλλά και στο σεβασμό της κυριαρχίας, της τήρησης του διεθνούς δικαίου και του Δικαίου της θάλασσας.

Σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας

Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη Διακήρυξη των Αθηνών για τις σχέσεις Φιλίας και Καλής Γειτονίας Ελλάδας – Τουρκίας και στο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασία των δύο χωρών που πραγματοποιήθηκε το Δεκέμβριο στην Αθήνα, με τις ΗΠΑ να χαιρετίζουν τις εξελίξεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Σημειώνεται ακόμα ότι Ουάσιγκτον και Αθήνα θα συνεχίσουν να προωθούν την περιφερειακή ολοκλήρωση, το κράτος δικαίου, τις σχέσεις καλής γειτονίας, τη σταθερότητα και την ασφάλεια στα Δυτικά Βαλκάνια και την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου.

Το σχήμα 3+1

Ειδική αναφορά γίνεται και στη συνεργασία του  3+1 (Ελλάδα, Κύπρος, Ισραήλ και ΗΠΑ). Σημειώνεται ότι υπό το πρίσμα των περιφερειακών εξελίξεων, η εμβάθυνση της συνεργασίας των 3+1 και η σύνδεσή της με άλλες πρωτοβουλίες περιφερειακής συνεργασίας, θα προωθήσει την οικονομική ανάπτυξη, τη βιώσιμη ανάπτυξη και τη σταθερότητα στην περιοχή.

Εκτίμηση εκφράζουν οι ΗΠΑ στην Αθήνα για την ανθρωπιστική βοήθεια της Ελλάδας στη Γάζα και την ισχυρή υποστήριξη στο Ισραήλ.

Έμφαση στην Prosperity Guardian

Έμφαση δίνεται από την Ουάσιγκτον στην απόφαση της Ελλάδας να συμμετάσχει στην Επιχείρηση Prosperity Guardian, με την Αθήνα να λαμβάνει εύσημα από την Ουάσιγκτον και για τον ηγετικό ρόλο που προτίθεται να αναλάβει στην ευρωπαϊκή επιχείρηση EUNAVFOR «Aspides».

Οι ΗΠΑ έθεσαν για ακόμα μία φορά το θέμα της Ουκρανίας, κάτι που αποτυπώθηκε και στο κοινό ανακοινωθέν, όπου σημειώνεται ότι «οι δύο κυβερνήσεις συζήτησαν τη σημασία της υποστήριξης προς την Ουκρανία, τονίζοντας την ακλόνητη δέσμευσή τους και τον σεβασμό προς τις θεμελιώδεις αρχές της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας όλων των χωρών».

Στην κοινή δήλωση του Στρατηγικού Διαλόγου γίνεται επίσης αναφορά στην υποψηφιότητα της Ελλάδας για το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Άμυνα και Ασφάλεια

Στο κεφάλαιο Άμυνα και Ασφάλεια το κοινό ανακοινωθέν σημειώνει ότι και οι δύο πλευρές επιβεβαίωσαν τη σημασία της επέκτασης και εμβάθυνσης της διμερούς στρατηγικής αμυντικής συνεργασίας. Επανέλαβαν δε τη σταθερή τους αποφασιστικότητα να διαφυλάξουν και να προστατεύσουν την ασφάλεια, την κυριαρχία, την ανεξαρτησία και την εδαφική ακεραιότητα των χωρών τους.

Τα εξοπλιστικά

Εκτενής αναφορά γίνεται στο ανακοινωθέν και στα εξοπλιστικά, αφού τονίζεται η δέσμευση Ουάσιγκτον και Αθήνας «για ενίσχυση της συνεργασίας στον τομέα της ασφάλειας μέσω των προσπαθειών στρατιωτικού εκσυγχρονισμού της Ελλάδας», σημειώνοντας ότι προσβλέπουν στη συνέχιση της συνεργασίας για την προμήθεια αμυντικών εξοπλισμών, όπως τα F35 και, ως παραχώρηση πλεονάζοντος αμυντικού υλικού (EDA) από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα, αεροσκάφη C-130H και πλοία LCS. Στο κείμενο τονίζεται επίσης ότι ΗΠΑ και Ελλάδα «συζήτησαν πιθανά αμοιβαία οφέλη από τον από κοινού σχεδιασμό και τη συμπαραγωγή φρεγατών κλάσης Constellation, συμπεριλαμβανομένων των οικονομικών οφελών για τα ναυπηγεία της Ελλάδας και της συνεργασίας μεταξύ των οικοσυστημάτων αμυντικής καινοτομίας των δύο χωρών. Με το κοινό ανακοινωθέν να καταγράφει και τον έπαινο των ΗΠΑ στην Ελλάδα καθώς ξεπέρασε τις δαπάνες του 3,5% του ΑΕΠ της στην άμυνα, ενώ πάνω από το 45% αυτού χρησιμοποιείται για μεγάλες αγορές εξοπλισμού και εκσυγχρονισμό.

Οι βάσεις επί ελληνικού εδάφους

Με επιτυχία συνεχίζεται σύμφωνα με τις ΗΠΑ και η ελληνοαμερικανική Συμφωνία Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας (MDCA), η οποία αυξάνει την ικανότητα του ΝΑΤΟ να προστατεύει τη νοτιοανατολική πλευρά του και παρέχει στρατηγικής σημασίας πρόσβαση, βάσεις και δυνατότητα υπερπτήσεων για τις δυνάμεις των ΗΠΑ. Στο πλαίσιο αυτό, οι ΗΠΑ καλωσόρισαν τα έργα βελτίωσης των υποδομών σε Σούδα, Λάρισα, Αλεξανδρούπολη και άλλες τοποθεσίες. Στο κείμενο τονίζεται επίσης για μία ακόμα φορά η στρατηγική σημασία του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης ως ζωτικού κόμβου της εφοδιαστικής και ενεργειακής αλυσίδας.

Προκλήσεις και καταστροφές

Στο κεφάλαιο Ανθρωπιστικές προκλήσεις και ετοιμότητα απέναντι στις καταστροφές, συζητήθηκε μεταξύ άλλων η «αναγκαιότητα για εξεύρεση βιώσιμων λύλσεων για την αντιμετώπιση των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών που επηρεάζουν τόσο την Ευρώπη όσο και τις ΗΠΑ». Με την Ελλάδα να υπογραμμίζει τις προκλήσεις «που αντιμετωπίζουν οι χώρες πρώτης γραμμής στη Μεσόγειο όταν υποδέχονται μεγάλο αριθμό μεταναστών και αιτούντων άσυλο, διασφαλίζοντας παράλληλα την αποτελεσματική προστασία των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ».

Ενέργεια

Στο κεφάλαιο ενέργεια, το ανακοινωθέν σημειώνει ότι οι δύο χώρες τόνισαν τη συνέχιση της συνεργασίας για την ενεργειακή ασφάλεια, τονίζοντας τον κοινό στόχο της μεγαλύτερης περιφερειακής διασυνδεσιμότητας για τη διαφοροποίηση των διαδρομών και των τύπων ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, όπου η Ελλάδα έχει αναδειχθεί ως ηγέτης της Ευρώπης. Η συνεργασία για την ανάπτυξη των υποδομών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας της Ελλάδας αποτελεί κοινή προτεραιότητα για την ενίσχυση του μέλλοντος της Ελλάδας ως εξαγωγέα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, μεταξύ άλλων μέσω της πρωτοβουλίας Green Aegean. Επιπλέον, σύμφωνα με το ανακοινωθέν οι ΗΠΑ υποστηρίζουν τις προσπάθειες της Ελλάδας να προωθήσει έργα διασύνδεσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο, συμβάλλοντας έτσι στην ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια και στην προώθηση της καθαρής ενέργειας. Οι ΗΠΑ χαιρέτισαν την ένταξη της Ελλάδας στην Πρωτοβουλία των Τριών Θαλασσών, ως ένα σημαντικό βήμα προς την ενίσχυση του Διαδρόμου Βορρά-Νότου, ενισχύοντας την περιφερειακή ενεργειακή συνεργασία. Έγινε επίσης αναφορά στην 9η Διάσκεψη Our Ocean τον Απρίλιο του 2024 στην Αθήνα και επανέλαβαν τη δέσμευση των ΗΠΑ να υποστηρίξουν τις προσπάθειες σχεδιασμού της Ελλάδας και τις προτεραιότητες υποδοχής, συμπεριλαμβανομένης της πράσινης ναυτιλίας.

Επιβολή του νόμου και αντιμετώπιση της τρομοκρατίας

Στο πλαίσιο του κεφαλαίου επιβολή του νόμου και αντιμετώπιση της τρομοκρατίας οι ΗΠΑ οι ΗΠΑ επαίνεσαν τον ρόλο της Ελλάδας ως περιφερειακού ηγέτη στη στρατηγική προώθηση της αεροπορικής ασφάλειας μέσω της ανάπτυξης μονάδων πληροφοριών επιβατών σε αρκετές χώρες των Δυτικών Βαλκανίων, καθώς και για τις επιτυχημένες προσπάθειες που αφορούν την αντιμετώπιση νέων και αναδυόμενων απειλών όπως η κυβερνοασφάλεια και οι απειλές για κρίσιμες υποδομές, το ξέπλυμα χρήματος και η τρομοκρατία μέσω της έκδοσης νέων βιομετρικών ταυτοτήτων και διαβατηρίων.

Εμπόριο και επενδύσεις

Στο κεφάλαιο Εμπόριο και Επενδύσεις έγινε αναφορά στην οικονομική πρόοδο στην Ελλάδα και τις συνεχείς προσπάθειες για τη θεσμοθέτηση ενός μηχανισμού ελέγχου των άμεσων ξένων επενδύσεων που έχει σχεδιαστεί για την προστασία της ελληνικής εθνικής ασφάλειας και ως μέσο εισόδου στην Ευρώπη. Μεταξύ άλλων η Ελλάδα υπογράμμισε τη σημασία της διασφάλισης υψηλών επιπέδων αεροπορικής συνδεσιμότητας για τη διατήρηση και ενίσχυση των διμερών τουριστικών ροών.

Συζήτηση έγινε και για τους δεσμούς των δύο λαών.