Ουκρανία: Τρεις ιστορίες που δείχνουν γιατί δεν βρίσκονται στρατιώτες για την πρώτη γραμμή

Τρεις ιστορίες από την Ουκρανία, τρεις ιστορίες που ο καθένας παλεύει να επιβιώσει από την δική του ήττα, να επουλώσει τα δικά του τραύματα μπαίνοντας σε μια δική του «λειτουργία επιβίωσης». Τρεις ιστορίες που δείχνουν πως οτιδήποτε και να λέγεται για λόγους προπαγάνδας, ο πόλεμος ποτέ δεν έχει νικητές και ηττημένους. Έχει μόνο ηττημένους.

Όπως μεταφέρει το BBC, όταν ο Pavlo Zhilin και η περίπολός του βγαίνουν στους δρόμους του Cherkasy, οι άντρες συχνά πάνε από άλλο δρόμο για να τους αποφύγουν. Ο Pavlo είναι αξιωματικός επιστράτευσης που αναζητά στρατιώτες για τον στρατό της Ουκρανίας. Αλλά σχεδόν δύο χρόνια μετά την ολοκληρωτική εισβολή της Ρωσίας, δεν υπάρχουν εθελοντές για την πρώτη γραμμή του μετώπου. Όσοι ήθελαν να πολεμήσουν είναι είτε νεκροί, είτε τραυματισμένοι, είτε ακόμα κολλημένοι στο μέτωπο περιμένοντας να αντικατασταθούν από νεοσύλλεκτους. Στην κεντρική πόλη Cherkasy, όπως και αλλού, η εύρεσή εθελοντών δεν είναι εύκολη τώρα που η πρώτη έκρηξη ενθουσιασμού και ενέργειας έχει ξεθωριάσει. Η Ουκρανία είναι εξαντλημένη.

«Ήταν δύσκολα εκεί (στο μέτωπο). Δεν μπορώ καν να το εκφράσω με λόγια»

«Δεν το καταλαβαίνω. Οι άνθρωποι είναι έξω και κυκλοφορούν, σαν ο πόλεμος να είναι κάπου μακριά. Όμως πρόκειται για μια εισβολή πλήρους κλίμακας και είναι σαν να μην ενδιαφέρεται ακόμα ο κόσμος», λέει ο Pavlo. Είναι απογοητευμένος από αυτό που βλέπει ως αδιαφορία.«Χρειαζόμαστε όλοι να ενωθούν όπως έκαναν την πρώτη μέρα. Όλοι ήταν ενωμένοι τότε, σαν αδέρφια» λέει ο στρατολόγος.

Ο υπουργός Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Ουκρανίας, Φεντόροφ, σε ένα συνεχώς μεταλλασσόμενο πόλεμο. Αυτός ο πόλεμος και εκείνος στη Γάζα, την Υεμένη και τον Λίβανο, θα αλλάξουν για πάντα την όψη των πολέμων.

Από στρατιώτης, στρατολόγος

Αντ’ αυτού, η υπηρεσία ασφαλείας στο Τσερκάσι κλείνει συνεχώς τα τοπικά κανάλια κοινωνικής δικτύωσης που προειδοποιούν τους ανθρώπους όταν οι ομάδες επιστράτευσης βρίσκονται στην πόλη και τους προειδοποιούν για περιοχές που πρέπει να αποφεύγουν. Μεγάλωσε με το όνειρο να γίνει στρατιώτης – τα μάτια του φωτίζονται όταν το θυμάται – και υπηρετούσε στον στρατό τον Φεβρουάριο του 2022, όταν τα ρωσικά στρατεύματα πέρασαν τα σύνορα.

Πολέμησε κοντά στο Κίεβο και στη συνέχεια στο Σολέδαρη στο ανατολικό Ντονμπάς, όπου η μάχη ήταν σκληρή. Εκείνο το πρώτο καλοκαίρι, μεταφέρθηκε στο Μπαχμούτ. «Δεχτήκαμε σφοδρά πυρά. Μια οβίδα έπεσε δίπλα μου. Έχασα ολόκληρο τον αγκώνα μου. Δεν έμεινε τίποτα», λέει, περιγράφοντας μια επίθεση στην οποία τραυματίστηκε σοβαρά.

Κατάφερε να συρθεί κάτω από έναν θάμνο και άρχισε να προσεύχεται.Ο στρατιώτης παραδέχεται ότι το να φτάσει στο νοσοκομείο ήταν μια τεράστια ανακούφιση: όχι μόνο επειδή επέζησε, αλλά επειδή επιτέλους βγήκε από τη γραμμή του μετώπου. «Ήταν δύσκολα εκεί. Δεν μπορώ καν να το εκφράσω με λόγια».

Το σπίτι μιας οικογένειας στο Χάρκοβο, κατεστραμμένο από αεροπορικούς βομβαρδισμούς.

Δεν το έβαλε κάτω και παρέμεινε στον στρατό

Τα τραύματα του Pavlo ήταν σοβαρά. Το δεξί του χέρι ακρωτηριάστηκε κάτω από τον ώμο, εξακολουθεί να νιώθει πόνο εκεί που λείπει το μέλος του και έχει θραύσματα στο πόδι του. Η βασική του προσθετική συσκευή του δίνει περιορισμένη κίνηση. Ήθελε όμως να συνεχίσει να υπηρετεί, γι’ αυτό και έγινε αξιωματικός επιστράτευσης.

Μετά από όλα όσα πέρασε, ο δημοσιογράφος αναρωτήθηκε αν καταλαβαίνει γιατί άλλοι άνδρες αποφεύγουν τη στράτευση. «Μια μέρα, τα παιδιά τους θα ρωτήσουν τι έκαναν κατά τη διάρκεια του πολέμου, όταν οι άνδρες πολεμούσαν. Όταν απαντήσουν: Κρυβόμουν, τότε θα πέσουν στα μάτια των παιδιών», λέει σταθερά ο Pavlo.

Κι όμως, το τίμημα που πληρώνει η Ουκρανία για να υπερασπιστεί τον εαυτό της είναι ήδη τεράστιο. Όταν ρωτάω τον Pavlo αν έχει χάσει φίλους στις μάχες, παραδέχεται ότι «δεν έχει μείνει σχεδόν κανείς» από ολόκληρη την παρέα του. «Οι μόνοι που έχουν απομείνει είναι [τραυματίες] όπως εγώ. Οι άλλοι είναι νεκροί».

Η ιστορία του Serhiy

Μακριά από την ανατολική γραμμή του μετώπου, υπάρχουν σημάδια ανάκαμψης ανάμεσα στα ερείπια. Το Ιρπίν, κοντά στο Κίεβο, είχε καταληφθεί από τις ρωσικές δυνάμεις στην αρχή του πολέμου. Υπάρχουν παντού κτίρια που έχουν συντριβεί από οβίδες, αλλά και ο ήχος των οικοδομικών εργασιών. Για όσους έχασαν τα πάντα, υπάρχουν τώρα μικρές πόλεις από προκατασκευασμένες καμπίνες, η καθεμία με δύο δωμάτια και ένα ντους. Περίπου οι μισοί από τους κατοίκους είναι από το ίδιο το Ιρπίν. Άλλοι έχουν εκτοπιστεί από πιο κοντά στο μέτωπο.

Η Lilia Saviuk και ο σύζυγός της μόλις μετακόμισαν από την Καχόικα στα ανατολικά, η οποία εξακολουθεί να κατέχεται από τις ρωσικές δυνάμεις. Στην αρχή του πολέμου, ο γιος τους Serhiy αιχμαλωτίστηκε εκεί και κρατήθηκε σε ένα υπόγειο. Η Lilia λέει ότι τον βασάνισαν επειδή φώναζε φιλοουκρανικά συνθήματα.Όταν ο Serhiy βγήκε έξω, έφυγε από την περιοχή και αμέσως γράφτηκε για να πολεμήσει για την Ουκρανία. Όταν η Lilia ξεφυλλίζει το τηλέφωνό της για να μου δείξει φωτογραφίες, εμφανίζονται εικόνες με τρομερά τραύματα. Το μεγαλύτερο μέρος της σάρκας στο ένα πόδι του γιου της είχε ανατιναχτεί και το πόδι του ήταν κουρελιασμένο.

Ο Serhiy τραυματίστηκε το περασμένο φθινόπωρο στην Avdiivka, όπου οι μάχες είναι σφοδρές και ακόμη και οι Ουκρανοί αξιωματούχοι παραδέχονται ότι ο στρατός τους είναι ανέτοιμος από όπλα και άνδρες. Μια πηγή ανεβάζει τη διαφορά σε 8 προς 1, υπέρ της Ρωσίας. Η Lilia και ο σύζυγός της δεν μπορούσαν να φύγουν από την Kakhovka με τον Serhiy, επειδή οι ηλικιωμένοι γονείς τους αρνήθηκαν να φύγουν. Έτσι έμειναν, υπό κατοχή, φοβούμενοι ότι οι Ρώσοι θα μπορούσαν να ανακαλύψουν ότι ο γιος τους ήταν στρατιώτης.

Οι ΗΠΑ και η Ευρώπη έταξαν μια συμμαχία στην Ουκρανία, όμως οι υποσχέσεις φαίνονται πολύ πιο διαφορετικές από τις πράξεις.

Όλοι φοβούνται για τους ανθρώπους τους στο μέτωπο

Τελικά έφυγαν όταν ο Serhiy τραυματίστηκε, για να είναι μαζί του στο νοσοκομείο, αλλά η Lilia κλαίει από την ντροπή που νιώθει που αφήνει πίσω συγγενείς. «Τους παίρνουμε τηλέφωνο και τους ρωτάμε: Είναι ήσυχα;», λέει, εννοώντας αν υπάρχουν βομβαρδισμοί.  «Όλοι εκεί περιμένουν την απελευθέρωση. Για να είναι δυνατά (σ.σ. εννοεί να το γιορτάσουν). Αλλά υπάρχει μόνο ησυχία. Οι άνθρωποι κλαίνε εδώ και τόσους μήνες και τίποτα δεν καλυτερεύει».

Αλλά υπάρχει και ένας άλλος φόβος που οδηγεί τα δάκρυα της Λίλια. Μου δείχνει βίντεο που τη δείχνει να σπρώχνει τον γιο της σε αναπηρικό καροτσάκι. Οι δυο τους γελούν, καλυμμένοι με χιόνι. Στη συνέχεια, υπάρχουν εικόνες από τα μοσχεύματα δέρματος που του έχουν γίνει, όπου η Lilia λέει ότι οι γιατροί «έκαναν ένα θαύμα». Αλλά μόλις ο Serhiy γίνει πλήρως υγιής, είπε στη μητέρα του ότι θα επιστρέψει στο μέτωπο. Λέει ότι δεν υπάρχουν αρκετοί στρατιώτες εκεί.

Οι φίλοι του τον χρειάζονται. Έτσι, η Lilia προσεύχεται να τελειώσει πρώτα ο πόλεμος. «Νομίζω ότι έχει ήδη κάνει το καθήκον του», λέει με μάτια γεμάτα δάκρυα. «Ως μητέρα, είναι αμαρτία να το λέω αυτό, αλλά όσο είναι στο νοσοκομείο, μπορώ να κοιμάμαι ήρεμα. Δεν μπορώ να κοιμηθώ όταν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή του μετώπου.Γι’ αυτό χαίρομαι που ο γιος μου είναι στο νοσοκομείο τώρα, αν και πραγματικά δεν θα έπρεπε να το πω αυτό. Χαίρομαι που δεν είναι στο μέτωπο».

Οι οικογένειες των σκληρών εθνικιστών του Azovstal εκλιπαρούν για την απελευθέρωσή των αιχμαλώτων. Δυστυχώς πολλοί από αυτούς με τα ναζιστικά τατουάζ, αποτέλεσαν το άλλοθι της Ρωσίας για την επιχείρηση.

Η ιστορία του Vladislav

Στην άκρη του Τσερκάσι, υπάρχει ένα νεκροταφείο με μια μακρά σειρά από πρόσφατους τάφους. Είναι για τους άνδρες όλων των ηλικιών από την πόλη που έχασαν τη ζωή τους πολεμώντας από τότε που ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν έδωσε την εντολή για εισβολή. Η Ουκρανία τιμά τους νεκρούς ως ήρωες, αλλά το πένθος αφήνεται στις οικογένειές τους. Κάθε τάφος είναι διακοσμημένος με εθνικές σημαίες και στοιβαγμένος με στεφάνια και λουλούδια. Υπάρχουν εικόνες των στρατιωτών με στρατιωτικές στολές, στερεωμένες σε σταυρούς ή χαραγμένες σε μαρμάρινες ταφόπλακες.

Η Ίννα δεν αντέχει ακόμα να βάλει τη φωτογραφία του γιου της στον τάφο του. Η εικόνα που χρησιμοποίησε για την κηδεία του βρίσκεται ακόμα στο σπίτι. Δεν είναι έτοιμη να την αφήσει να φύγει. Ο Vladislav Bykanov σκοτώθηκε τον περασμένο Ιούνιο από έκρηξη νάρκης κοντά στο Bakhmut. Ήταν έτοιμος να κλείσει τα 23 του χρόνια και ήδη αναπληρωτής διοικητής. «Πιστεύω ότι ο γιος μου πέθανε κάνοντας το σωστό», λέει σταθερά η Ίννα, ενώ η κόρη της κλαίει ήσυχα δίπλα της. «Είμαι δασκάλα και πάντα λέω στα παιδιά αυτό: έχουμε δίκιο, υπερασπιζόμαστε τη χώρα μας και τα παιδιά μας. Ο γιος μου μας υπερασπιζόταν. Πίστευε σε αυτόν τον σκοπό. Και εγώ πιστεύω», λέει η Ίννα πριν κάνει μια παύση για να παρατηρήσει τις σημαίες και τα πρόσωπα γύρω της.

Έχει καιρό να επισκεφθεί το νεκροταφείο και η σειρά των τάφων των στρατιωτών έχει μεγαλώσει. «Νομίζετε ότι ο γιος μου δεν φοβόταν; Κι εγώ φοβήθηκα όταν έφυγε. Όλοι φοβούνται να πεθάνουν», απαντάει, όταν αναρωτιέμαι τι σκέφτεται για όσους αποφεύγουν να καταταγούν για να πολεμήσουν. «Αλλά ίσως το να είσαι υπόδουλος στη Ρωσία είναι πιο τρομακτικό. Τώρα βλέπουμε το θάνατο. Είναι πολύ δύσκολο. Πολύ δύσκολο. Αλλά δεν υπάρχει δρόμος επιστροφής.Δεν μπορούμε να τα παρατήσουμε».