Αλεξάντερ Στουμπ: Εκλέγοντας στη Φινλανδία τον «πρόεδρο του ΝΑΤΟ»

Στις προηγούμενες προεδρικές εκλογές στη Φινλανδία, το 2018, τα κεντρικά θέματα ήταν η εργασία, η ισότητα, η θέση των νέων στην κοινωνία.

Ο δε τότε επανεκλεγείς πρόεδρος Σάουλι Νιινίστο είχε γίνει λίγους μήνες αργότερα ο «οικοδεσπότης» της συνόδου κορυφής ΗΠΑ- Ρωσίας στο Ελσίνκι, μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και του Βλαντίμιρ Πούτιν.

Έκτοτε οι εξελίξεις ακολούθησαν εντελώς διαφορετική τροχιά.

Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία προ διετίας ώθησε την Φιλανδία να εγκαταλείψει την πολιτική ουδετερότητας και να  ενταχθεί στο ΝΑΤΟ, τον Απρίλιο του 2023.

Έγινε έτσι η χώρα-μέλος της Συμμαχίας που μοιράζεται τα μεγαλύτερα σύνορα με τη Ρωσία, μήκους 1.340 χιλιομέτρων.

Τώρα έχουν κλείσει προσωρινά, στον απόηχο των απειλών της Μόσχας για «αντίμετρα».

Η κυβέρνηση συνασπισμού κεντροδεξιάς-ακροδεξιάς που σχηματίστηκε σχεδόν προ έτους στο Ελσίνκι επικαλέστηκε, μεταξύ άλλων, υβριδικές «επιθέσεις» με αυξημένες ροές μεταναστών…

Ήταν σε αυτό το κλίμα που στήθηκαν στις 11 Φεβρουαρίου οι κάλπες στη Φινλανδία για την εκλογή νέου αρχηγού κράτους.

Αν και η σκανδιναβική χώρα είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία, ο Φινλανδός πρόεδρος έχει αυξημένες αρμοδιότητες.

Έχει ηγετικό ρόλο στην εξωτερική πολιτική και στην πολιτική ασφάλειας, σε στενή συνεργασία με την κυβέρνηση, ενώ είναι τυπικά ο ανώτατος διοικητής των Ενόπλων Δυνάμεων και αρμόδιος για την κήρυξη πολέμου.

Υπό αυτό το πρίσμα, το μήνυμα της κάλπης της πολλαπλό.

Οι προεδρικές εκλογές στη Φινλανδία απέκτησαν κομβική σημασία όχι μόνο για τη σκανδιναβική χώρα, αλλά επίσης για το ΝΑΤΟ και την ΕΕ.

Αμφότεροι οι αντίπαλοι στον β´ γύρο είχαν φιλοευρωπαϊκή και φιλοδυτική ατζέντα, αλλά δομικές διαφορές ως προς την προοπτική παρουσίας πυρηνικών όπλων στα φινλανδικά εδάφη.

Τελικά επικράτησε ο υποψήφιος που είναι πιο θετικός σε αυτή: ο κεντροδεξιός πρώην πρωθυπουργός και ΥΠΕΞ της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ.

Ο νεοεκλεγείς πρόεδρος της Φινλανδίας, Αλεξάντερ Στουμπ, στη διάρκεια προεκλογικής συζήτησης που διοργάνωσε η εφημερίδα Helsingin Sanomat στο Ελσίνκι (Photo: Lehtikuva /Antti Aimo-Koivisto via REUTERS)

Ο «σπασίκλας της ΕΕ»

O 55χρονος υποψήφιος της κεντροδεξιάς με το κόμμα του Εθνικού Συνασπισμού επικράτησε του επισήμως ανεξάρτητου, αλλά επί μακρόν μέλους των Πρασίνων και πρώην ΥΠΕΞ, Πέκα Χααβίστο.

Κέρδισε εξασφαλίζοντας το 51,6% των ψήφων, με τη μικρότερη διαφορά από τότε που η Φινλανδία άρχισε να εκλέγει απευθείας τους προέδρους της, το 1994.

«Είναι η μεγαλύτερη τιμή της ζωής του», δήλωσε ο Αλεξάντερ Στουμπ μετά την νίκη του, στο φόντο ενός μεταβαλλόμενου γεωπολιτικού τοπίου στην Ευρώπη.

Πρόκειται για μια πλήρη μεταστροφή για τον Φινλανδό πολιτικό, που είχε ανακοινώσει προ επταετίας ότι εγκαταλείπει την εγχώρια πολιτική σκηνή.

«Το σχέδιο ήταν να κάνω κάτι άλλο με τη ζωή μου», είχε πει πρόσφατα. Όμως «μετά την επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία άλλαξα γνώμη».

Κάπως έτσι λοιπόν συντελέστηκε η πολιτική επάνοδος «ενός αυτοαποκαλούμενου σπασίκλα της ΕΕ», όπως γράφει ο ευρωπαϊκός ιστότοπος EUobserver.

Άρχισε άλλωστε την πολιτική καριέρα του ως ευρωβουλευτής, το 2004, προτού διοριστεί τέσσερα χρόνια αργότερα ΥΠΕΞ της Φινλανδίας και εκλεγεί το 2011 στην φινλανδική Βουλή.

Πέρασε έκτοτε από διάφορα υπουργικά πόστα, μέχρι να αναλάβει πρωθυπουργός το 2014, μόλις για ένα χρόνο.

Το έκανε ως αντικατάτης στην ηγεσία του κεντροδεξιού Εθνικού Συνασπισμού και στην πρωθυπουργία τον Γίρκι Καϊτάνεν, που τότε  μεταπήδησε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Επιλογή, που άρχισε να καλοβλέπει και ο ίδιος ο Στουμπ μετά το 2017, όταν διορίστηκε αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων.

Όμως η προσπάθειά του να γίνει ο υποψήφιος του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στις ευρωεκλογές του 2019, δεν στέφθηκε με επιτυχία.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία τον βρήκε στη θέση του καθηγητή στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Φλωρεντίας.

Επελέγη τον περασμένο Αύγουστο ως προεδρικός υποψήφιος της φινλανδικής κεντροδεξιάς.

Με την οριακή νίκη του, διαδέχεται τον ομοϊδεάτη του, Σάουλι Νιινίστο, ο οποίος στα 12 χρόνια της προεδρίας του και μέχρι πρότινος είχε αποκτήσει το παρατσούκλι «ο ψιθυριστής του Πούτιν».

Στρατιωτικές ασκήσεις με πραγματικά πυρά στα νότια της Φινλανδίας, λίγο μετά την έναρξη της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία (Lehtikuva/Lauri Heino μέσω REUTERS)

Ρευστές ισορροπίες

Στην προεκλογική εκστρατεία του, ο Αλεξάντερ Στουμπ τάχθηκε αναφανδόν υπέρ της μόνιμης ανάπτυξης νατοϊκών στρατευμάτων στη Φινλανδία.

Υποστήριξε ότι η χώρα του δεν πρέπει να αποκλείει «οποιοδήποτε μέρος» της πυρηνικής αποτροπής του ΝΑΤΟ.

«Δεν θα υπάρξουν σχέσεις με τον πρόεδρο της Ρωσίας ή με τη ρωσική πολιτική ηγεσία μέχρι να σταματήσουν τον πόλεμο στην Ουκρανία», ξεκαθάρισε.

«Ο επόμενος πρόεδρος της Δημοκρατίας θα είναι πάνω απ’ όλα ένας πρόεδρος της Δύσης, ένας πρόεδρος του ΝΑΤΟ και μια από τις πιο σημαντικές μας σχέσεις είναι η σύμπραξη με τις ΗΠΑ», είχε διακηρύξει.

Μετά τη νίκη του, τόνισε ότι «ένα από τα βασικά καθήκοντα του προέδρου είναι να διασφαλίσει ότι η Φινλανδία προωθεί την ειρήνη».

Τώρα, μετά τις σοκαριστικές προεκλογικές δηλώσεις του Ντόναλντ Τραμπ για το ΝΑΤΟ -με τις οποίες ο πρώην και επίδοξος επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ αμφισβήτησε επί της ουσίας την ισχύ του Άρθρου 5 περί συλλογικής άμυνας για όσες χώρες μέλη της Συμμαχίας είναι κακοπληρωτές- ο Στουμπ πρότεινε «ηρεμία».

«Νομίζω ότι σε αυτή τη φάση είναι καλύτερο να παραμείνουμε ήρεμοι και να εστιάσουμε στην οικοδόμηση της ένταξής μας στο ΝΑΤΟ», δήλωσε την επομένη της εκλογής του.

Καθώς όμως η προοπτική επανόδου του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον προσεχή Νοέμβριο γίνεται όλο και πιο πιθανή, το Ελσίνκι αναμένεται να εντείνει -όπως και άλλες χώρες- τις πιέσεις για ενίσχυση της ευρωπαϊκής αμυντικής συνεργασίας.

Ο ίδιος ο Αλεξάντερ Στουμπ έχει ήδη προτείνει τη χορήγηση δανείων από την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων στην αμυντική βιομηχανία για αύξηση της παραγωγής της, καθώς τα ευρωπαϊκά αποθέματα σε όπλα και πυρομαχικά έχουν «στεγνώσει» από τη στήριξη του Κιέβου έναντι της ρωσικής εισβολής, που οδεύει προς το τρίτο έτος της, χωρίς ορατό τέλος.