Πότε εφευρέθηκε το φιλί; Η σφηνοειδής γραφή δίνει νέα απάντηση

Αναρίθμητα τραγούδια, ποιήματα και έργα τέχνης έχουν εξυμνήσει την θεία ένωση των ερωτευμένων όταν τα χείλη τους συναντώνται.

Πόσο παλιά είναι όμως αυτή η συνήθεια;

Η κρατούσα άποψη ότι το ρομαντικό φιλί πρωτοεμφανίστηκε στην αρχαία Ινδία δείχνει να ανατρέπεται από μελέτη στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Science, η οποία παρουσιάζει ακόμα αρχαιότερες μαρτυρίες από τη Μεσοποταμία, ηλικίας τουλάχιστον 4.500 ετών.

«Σε έναν από αυτούς τους μύθους διαβάζουμε για θεούς που ήρθαν σε συνουσία και μετά φιλήθηκαν»

«Το φιλί πηγαίνει πίσω στο παρελθόν πολύ περισσότερο από ό,τι συνειδητοποιούσαμε ή είχαμε σκεφτεί» δήλωσε στο CNN ο Τρόελ Πανκ Άρμπελ, επίκουρος καθηγητής Ασσυριολογίας στο Πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης, πρώτος συγγραφέας της μελέτης.

Πριν από το Κάμα Σούτρα

Μέχρι σήμερα, οι αρχαιότερες ενδείξεις ρομαντικού φιλιού προέρχονταν από τους Βέδες, μια σειρά ιερών κειμένων του Ινδουϊσμού που χρονολογούνται την Εποχή του Χαλκού. Η Ριγκβέδα, το αρχαιότερο από τα αυτά κείμενα, γραμμένο γύρω στο 1500 π.Χ. περιγράφει ανθρώπους που αγγίζουν τα χείλη τους.

Το ερωτικό φιλί εμφανίζεται επίσης στο περίφημο Κάμα Σούτρα, έναν οδηγό ερωτικής απόλαυσης που χρονολογείται στην Ινδία του τρίτου αιώνα μ.Χ.

Στην πραγματικότητα, πολύ αρχαιότερες αναφορές σε ερωτικά φιλιά εμφανίζονται σε κείμενα της Μεσοποταμίας από το 2500 π.Χ, αναφέρουν στη δημοσίευσή τους ο Άρμπελ και η συνεργάτης του Σοφί Λουντ Ράσμουσεν του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης.

Ζευγάρι φιλιέται σε τοιχογραφία από την αρχαία Πομπηία (Wikimedia Commons)

Τα κείμενα είναι γραμμένα στη σφηνοειδή γραφή, στην οποία οι χαρακτήρες αποτυπώνονται στον πηλό με σφραγίδες σε σχήμα σφήνας.

Η γραφή αυτή εφευρέθηκε γύρω στο 3200 π.Χ και αρχικά χρησιμοποιήθηκε για τήρηση λογιστικών βιβλίων, είπε ο Άρμπελ. Αργότερα, γύρω στο 2.600 π.Χ, οι κάτοικοι της Μεσοποταμίας άρχισαν να καταγράφουν ιστορίες για τους θεούς τους.

«Σε έναν από αυτούς τους μύθους διαβάζουμε για θεούς που ήρθαν σε συνουσία και μετά φιλήθηκαν. Πρόκειται για σαφή ένδειξη σεξουαλικού ρομαντικού φιλιού» είπε ο ερευνητής.

Μέσα στους επόμενους αιώνες, η σφηνοειδή γραφή εξαπλώθηκε σε όλη τη Μεσοποταμία. Από εκείνη την εποχή σώζονται αναφορές για παντρεμένα και ανύπαντρα ζευγάρια που φιλιούνται σε μια εκδήλωση του πόθου τους.

Από την άλλη, άλλα κείμενα τονίζουν ότι τα ερωτικά φιλιά στον δρόμο είναι απρεπή, ή προειδοποιούν ότι όποιος φιλήσει ιέρεια που έχει πάρει όρκο αγαμίας «θα χάσει την ικανότητά του να μιλάει», λέει η μελέτη.

Το φιλί τότε και τώρα

Τα φιλιά, πάντως, δεν είναι αποκλειστικά ανθρώπινο προνόμιο. Είναι συνηθισμένα και μεταξύ των πυγμαίων χιμπατζήδων μπονόμπο, οι οποίοι επιδίδονται σε «έντονα φιλιά με τη γλώσσα», όπως έχουν δείξει προηγούμενες μελέτες.

Σύμφωνα με τη νέα έρευνα, το ρομαντικό φιλί είναι πιθανό να εμφανίστηκε στα πρωτεύοντα θηλαστικά ως τρόπος αξιολόγησης υποψήφιων συντρόφων «μέσω χημικών σινιάλων στο σάλιο ή την ανάσα».

Όμως, σε αντίθεση με τα φιλιά που ανταλλάσσουν οι γονείς με τα παιδιά τους, τα οποία πιστεύεται ότι ήταν ευρέως διαδεδομένα από την αρχή του ανθρώπινου πολιτισμού, τα φιλιά ερωτικής φύσης είναι πιο πρόσφατη εφεύρεση και δεν απαντώνται σε όλους τους λαούς, ακόμα και σήμερα.

Προηγούμενη μελέτη του 2014 εξέταζε 168 σύγχρονους λαούς και διαπίστωνε ότι το ερωτικό φίλημα εφαρμόζεται από λιγότεροι από τους μισούς. Τα φιλιά φαίνεται πως είναι πιο σπάνια σε κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών και πιο συχνά σε κοινωνίες με διακριτές κοινωνικές τάξεις.

Ο Άρμπελ και την Ράσμουσεν υποψιάζονται ότι το σεξουαλικό φιλί ήταν γνωστό και στην Ευρώπη γύρω στο 2500 π.Χ., χωρίς όμως να υπάρχουν σαφείς ενδείξεις για κάτι τέτοιο.

Μια έμμεση ένδειξη προέρχεται από μεγάλη διεθνή μελέτη του 2022, ο ιός του απλού έρπητα, HSV-1, είναι πιθανό να εξαπλώθηκε στην Ευρώπη πριν από περίπου 5.000 χρόνια λόγω της νέας πολιτιστικής πρακτικής του ερωτικού φιλιού.