Η πορεία της Σερβίας προς την Expo 2027 – Η κατασκευαστική «έκρηξη» και η συμμαχία με την Ελλάδα

Με στόχο την δημιουργία νέων συνεργασιών στη Σερβία, που έχει ξεκινήσει δυναμικά τις προετοιμασίες ενόψει της Expo 2027, πάνω από 50 επιχειρηματίες και στελέχη επιχειρήσεων συνόδευσαν τον πρωθυπουργό στο Βελιγράδι για να συμμετάσχουν στο ελληνο – σερβικό επιχειρηματικό φόρουμ που διοργάνωσαν οι δύο πλευρές, στο παλάτι της Σερβίας, προκειμένου να φέρουν σε επαφή Έλληνες και Σέρβους επιχειρηματίες.

Τις εργασίες του επιχειρηματικού φόρουμ, τις οποίες παρακολούθησε το in,  άνοιξαν με τις ομιλίες τους ο πρόεδρος της Σερβίας  Αλεξάνταρ Βούτσιτς και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Ο Σέρβος πρόεδρος τόνισε πως η Ελλάδα ήταν μία από τις χώρες που υποστήριξαν την υποψηφιότητα του Βελιγραδίου για την υλοποίηση της Expo 2027, ενώ ο πρωθυπουργός δήλωσε πως «ενδιαφέρει ιδιαίτερα η διασύνδεση των χωρών μας στην ενέργεια και τις μεταφορές.»

Κύρια έργα

Στη συνέχεια τον λόγο έλαβε ο υπουργός Οικονομικών, Σίνισα Μάλι, ο οποίος παρουσίασε τα έργα που έχουν ορίζοντα υλοποίησης μέχρι τα τέλη του 2026, ένα χρόνο περίπου πριν την πραγματοποίηση της Expo 2027.

Τα κυριότερα εξ αυτών είναι τα κάτωθι:

• Αναβάθμιση των μεταφορών μέσω νέων δρόμων, συνδέσεων με αυτοκινητόδρομους και σιδηροδρομικού δικτύου,
• Δημιουργία νέων εκτεταμένων εκθεσιακών χώρων, αθλητικών και τουριστικών εγκαταστάσεων
• Αναβάθμιση των γραμμών ηλεκτροδότησης
• Ανάπτυξη νέων λιμανιών
• Οικοδόμηση νέων μουσείων

Σημειώνεται πως μετά τις ομιλίες των υπουργών Οικονομικών Σίνισα Μάλι και του υπουργού Κατασκευών, Μεταφορών και Υποδομών, Γκόραν Βέσιτς, ακολούθησαν B2B συναντήσεις Ελλήνων και Σέρβων επιχειρηματιών.

Προβλήματα

Από ελληνικής πλευράς, η πρόθεση για συνεργασία στους προαναφερθέντες τομείς είναι δεδομένη. Παρόλα αυτά, υπάρχουν δύο προκλήσεις που θα πρέπει να αντιμετωπιστούν:

Πρώτον, από την σερβική αγορά απουσιάζουν οι τράπεζες, οι οποίες θα μπορούσαν να ενισχύσουν γρηγορότερα και με καλύτερους όρους την συμμετοχή των περισσότερων Ελλήνων επιχειρηματιών στη γείτονα χώρα.

Σημειώνεται δε ότι οι ελληνικές τράπεζες είχαν εγκατασταθεί στη δεκαετία του 2000, αλλά η ύφεση τις υποχρέωσε να αποσυρθούν το ταχύτερο δυνατό.

Δεύτερον, όπως ανέφερε ανώτατο στέλεχος εταιρείας που δραστηριοποιείται στον κατασκευαστικό τομέα «από ότι όλα δείχνουν υπάρχει ανάγκη να μπουν νέες εταιρείες στη Σερβία. Ο δε χρόνος υλοποίησης των κατασκευαστικών έργων είναι πολύ σύντομος. Όμως, ως όμιλος θα το εξετάσουμε.»

Πώς η Σερβία θα χρηματοδοτήσει την κατασκευαστική «έκρηξη»

Η κυβέρνηση της χώρας προγραμματίζει έργα συνολικής αξίας 1,2 δισ. Ευρώ με ολοκλήρωση μέχρι τέλους το 2026, στην περιοχή Surcin, μεταξύ του Βελιγραδίου και του Διεθνούς Αεροδρομίου Nicola Tesla.

Σύμφωνα με τον προϋπολογισμό του 2024, προβλέπεται η διάθεση κονδυλίων ύψους 195 εκατ. Ευρώ για τα κτίρια και τις υποδομές της Expo. Θα δοθούν 5,5 εκατ. Ευρώ ως υποστήριξη για την διενέργεια της έκθεσης, 8,5 εκατ. Ευρώ για επιδοτήσεις ιδιωτικών εταιρειών, και 6,3 εκατ. Ευρώ για υποστήριξη δημόσιων μη χρηματοοικονομικών εταιρειών.

Το υπουργείο Οικονομικών προβλέπεται να διαθέσει 110 εκατ. Ευρώ μόνο για το Εθνικό Στάδιο, ενώ το υπουργείο Κατασκευών θα δώσει 37 εκατ. Ευρώ για την κατασκευή του σιδηροδρόμου από το Zemun Polije στο Εθνικό Στάδιο στο Surcin.

Σημειώνεται ότι η κυβέρνηση αποφάσισε να εκδώσει οκταετές κρατικό ομόλογο ύψους 1 δισεκατομμύριο ευρώ για τη χρηματοδότηση άλλων έργων στο πλαίσιο της Expo.

Σε θεσμικό επίπεδο, η κυβέρνηση ενέκρινε νομοσχέδιο που προβλέπει την εφαρμογή ειδικών διαδικασιών για την υλοποίηση της Διεθνούς Εξειδικευμένης Έκθεσης 2027, σύμφωνα με το οποίο όλες οι διαδικασίες πρέπει να θεωρηθούν επείγουσες.

Ιδρύθηκε δε και η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης «Expo 2027 d.o.o» , αλλά και άλλες έξι ΕΠΕ για την κατασκευή των εγκαταστάσεων διαμονής της EXPO. Οι εταιρείες θα χρηματοδοτούνται από τον σερβικό προϋπολογισμό, δάνεια καθώς και λειτουργικά έσοδα.

Τέλος, ως προς τον επενδυτικό νόμο, μετά τις τελευταίες τροποποιήσεις του διατάγματος για τον καθορισμό των κριτηρίων χορήγησης κινήτρων για την προσέλκυση άμεσων ξένων επενδύσεων, το όριο για το απαιτούμενο ελάχιστο κεφάλαιο επένδυσης καθορίστηκε σε 300.000 ευρώ.

Ποια έργα χρηματοδοτούνται από την ΕΕ

Πέραν των εθνικών πόρων που θα διατεθούν για τα έργα που έχει ανακοινώσει ο πρόεδρος της Σερβίας, η ΕΕ αναμένεται να επιχορηγήσει κάποια από αυτά μέσω των ακόλουθων τριών προγραμμάτων

1. Το Μέσο Προενταξιακής Βοήθειας IPA III 2021-2027
2. Το Οικονομικό και Επενδυτικό σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια 2021-2027
3. Το πρόσφατα ανακοινωθέν σχέδιο ανάπτυξης «Growth Plan» για τα Δυτικά Βαλκάνια.

Τα επιχορηγούμενα από την Ευρώπη έργα περιλαμβάνουν τα κάτωθι:

• Το σχέδιο δράσης IPA III, αλλά και το πολυετές επιχειρησιακό σχέδιο 2024-2027 επικεντρώνεται στην πράσινη ατζέντα και την κοινωνική συνοχή. Για την πράσινη ατζέντα θα διατεθούν 240 εκατ. Ευρώ και 100 εκατ. ευρώ την κοινωνική συνοχή
• Το οικονομικό σχέδιο για τα Δυτικά Βαλκάνια περιλαμβάνει πακέτο χρηματοδότησης έως και 9 δισ. Σε κονδύλια της ΕΕ για τα Δυτικά Βαλκάνια με δυνατότητα κινητοποίησης έως και 20 δισεκατομμύρια ευρώ επενδύσεων μέσω του Μηχανισμού Εγγυήσεων των Δυτικών Βαλκανίων, όπου λόγω μεγέθους της χώρας λαμβάνει το μεγαλύτερο μερίδιο των κονδυλίων ήτοι το 45%.
• Το Growth Plan στοχεύει στις μεταρρυθμίσεις μέσω ενός μέσου αξίας 6 δισεκατομμυρίων. (εκ των οποίων 2 θα διατεθούν για επιχορηγήσεις και 4 για ευνοϊκά δάνεια)

Οικονομικές σχέσεις Ελλάδας – Σερβίας

Τα τελευταία χρόνια οι οικονομικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Σερβίας ενδυναμώνονται και επεκτείνονται. Μόνο το 2022 ο όγκος του διμερούς εμπορίου ανήλθε σε ιστορικά υψηλό επίπεδο, δηλαδή στα 750 εκατομμύρια ευρώ.

Οι εισαγωγές από την Σερβία αυξήθηκαν κατά 17,5%, ενώ οι εξαγωγές προς τη Σερβία παρουσίασαν αύξηση 26,3%. Οι τομείς με το μεγαλύτερο εξαγωγικό δυναμικό είναι τα ορυκτά, τα μέταλλα, τα χημικά προϊόντα, το ξύλο, το χαρτί, το καουτσούκ, τα πλαστικά, τα επεξεργασμένα τρόφιμα και οι ζωοτροφές.

Από την πλευρά του, ο υπουργός Κατασκευών στην ομιλία του στο φόρουμ μίλησε για τις συνομιλίες που είχε με τον Χρήστο Σταϊκούρα, αποδίδοντας μεγάλη σημασία στην κατασκευή ενός σύγχρονου σιδηροδρομικού δικτύου από την Θεσσαλονίκη μέχρι το Βελιγράδι, όπως και τον συντονισμό του συστήματος ηλεκτρονικής είσπραξης διοδίων.

Ποιες επιχειρήσεις συμμετείχαν στην αποστολή

Μεταξύ των επιχειρηματιών που συμμετείχαν στην αποστολή που οργανώθηκε στο πλαίσιο της οικονομικής διπλωματίας υπό τον υφυπουργό Εξωτερικών κ. Κώστα Φραγκογιάννη ήταν ο Ισάκ Άλον πρόεδρος της Intracom Telecom, ο CEO της Dimand Δημήτρης Ανδριόπουλος, ο πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος κ. Γιώργος Μυλωνάς, ο πρόεδρος του Ομίλου ΤΙΤΑΝ και πρόεδρος του ΣΕΒ κ. Δημήτρης Παπαλεξόπουλος, αλλά και στελέχη της Alpha Bank, Eurobank, Εθνική, Πειραιώς, και Optima.

Ακόμη στις εργασίες του φόρουμ και μετέπειτα στις B2B συναντήσεις που διοργάνωσε το Επιμελητήριο της Σερβίας από κοινού με την Enterprise Greece, συμμετείχαν: ο Όμιλος ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ, ο Όμιλος Μυτιληναίος, η Intrakat – Aktor, η Viohalco, ο Όμιλος Κοπελούζου, ο Avax, η ΔΕΠΑ Εμπορίας, η DP Pumps, και η Whitestone. Από τον κλάδο του real estate συμμετείχαν, οι Lamda Development, η Dimand, η REDS, η Grivalia κ.α

Τέλος στις εργασίες συμμετείχαν και εταιρείες με παρουσία στην Σερβία, όπως η Hellenic Energy, η Alumil, η Isomat, το HYATT REGENCY BELGRADE, METROPOL PALACE HOTEL- Όμιλος Δασκαλαντωνάκη.