Στο σφυρί έργο του Μαγκρίτ για 64 εκατομμύρια δολάρια

Ένα σημαντικό έργο του σουρεαλιστή ζωγράφου Ρενέ Μαγκρίτ που δεν έχει παρουσιαστεί στο κοινό εδώ και 25 χρόνια θα μπορούσε να πιάσει 50 εκατομμύρια λίρες (64 εκατομμύρια δολάρια) σε δημοπρασία τον επόμενο μήνα.

Ο οίκος δημοπρασιών Christie’s ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα προσφέρει το “L’ami intime” (Ο οικείος φίλος) σε δημοπρασία στις 7 Μαρτίου στο Λονδίνο, σηματοδοτώντας έναν αιώνα του σουρεαλιστικού κινήματος στην τέχνη.

Ο πίνακας περιλαμβάνει πολλά από τα χαρακτηριστικά μοτίβα του Βέλγου καλλιτέχνη, συμπεριλαμβανομένου ενός άνδρα με καπέλο μπόουλερ και χνουδωτά λευκά σύννεφα σε έναν γαλάζιο ουρανό. Σε αυτόν τον πίνακα, που ολοκληρώθηκε το 1958, ο άνδρας παρουσιάζεται από πίσω, στραμμένος προς τα έξω, πάνω από ένα λοφώδες τοπίο. Μια μπαγκέτα και ένα ποτήρι κρασί αιωρούνται σε πρώτο πλάνο.

Ο Ολιβιέ Καμού, αναπληρωτής πρόεδρος του Christie’s για ιμπρεσιονιστική και μοντέρνα τέχνη, είπε στο Associated Press ότι ο πίνακας είναι «πολύ ποιητικός, εξαιρετικά ονειρικός» και συγκαταλέγεται στα λίγα σημαντικά έργα Μαγκρίτ που ανήκουν σε ιδιώτες.

Τελευταία εκτέθηκε δημοσίως στις Βρυξέλλες το 1998, δημοπρατείται για πρώτη φορά από το 1980 και έχει εκτίμηση προπώλησης μεταξύ 30 και 50 εκατομμυρίων λιρών (38 και 64 εκατομμύρια δολάρια).

Φέτος συμπληρώνονται εκατό χρόνια από το «Σουρεαλιστικό Μανιφέστο» του Αντρέ Μπρετόν, το οποίο καθόρισε ένα επαναστατικό καλλιτεχνικό κίνημα που χαρακτηρίζεται από ανησυχητικές αντιπαραθέσεις και παράδοξες δηλώσεις – όπως στο πιο διάσημο έργο του Μαγκρίτ, έναν πίνακα με μια πίπα με τίτλο “La Trahison des Images” (Η προδοσία της εικόνας) όπου απεικονίζεται μια πίπα με την επιγραφή από κάτω “Ceci n’est pas une pipe” (Αυτό δεν είναι μια πίπα).

Αυτό μπορεί να φαίνεται αντιφατικό, αλλά στην πραγματικότητα ισχύει: ο πίνακας δεν είναι πίπα, είναι απεικόνιση πίπας. Όταν ο Μαγκρίτ ρωτήθηκε κάποτε για αυτήν την εικόνα, απάντησε ότι φυσικά δεν ήταν πίπα, “απλώς προσπαθήστε να τη γεμίσετε με καπνό…”.

«Τώρα είναι σύνηθες να σκεφτόμαστε το υποσυνείδητο, την ψυχολογία, την ψυχανάλυση — αλλά αυτοί ήταν που άνοιξαν τις πόρτες», τόνισε ο Καμού για τον πίνακα και το σουρρεαλιστικό κίνημα.

Ο Καμού σημείωσε ότι ο Μαγκρίτ, ο οποίος πέθανε το 1967, έχει γίνει ο πιο «περιζήτητος» από όλους τους σουρεαλιστές. Σε αντίθεση με το έργο συγχρόνων όπως ο Σαλβαδόρ Νταλί, υπάρχουν λίγες συγκεκριμένες πολιτιστικές ή θρησκευτικές αναφορές που μπορούν να βρεθούν στο έργο του.

«Ο Μαγκρίτ δεν εξήγησε ποτέ τίποτα», εξήγησε ο Καμού στο ΑΡ. Ακόμη και οι τίτλοι των έργων του προτάθηκαν από φίλους.

«Δεν υπάρχει ποτέ σημάδι θρησκείας στον Μαγκρίτ, ούτε κάποια ιδιαίτερη ιστορία, ούτε τίποτα», είπε. «Είναι εντελώς εννοιολογικές, καθαρές, δυνατές, ανησυχητικές, υπέροχες, βουβές εικόνες. Είναι προσβάσιμες σε όλους».

Τα έργα του Μαγκρίτ παρουσιάζουν συχνά συνηθισμένα αντικείμενα σε ένα ασυνήθιστο πλαίσιο, δίνοντας νέα νοήματα σε οικεία πράγματα. Το έργο του έχει περιγραφεί από την κριτικό και εικαστικό Σούζι Γκάμπλικ ως «μια συστηματική προσπάθεια να διαταραχθεί κάθε δογματική άποψη του φυσικού κόσμου».

Αξιοθαύμαστος σουρεαλιστής αλλά και πλαστογράφος

Κατά τη διάρκεια της περιόδου 1947–’48, την αποκαλούμενη «περίοδο Vache», ο Μαγκρίτ, ζωγράφιζε σε προκλητικό και χονδροειδές στυλ Fauve. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Μαγκρίτ συντηρούσε τον εαυτό του μέσω της παραγωγής πλαστών πινάκων του Πικάσο, Μπρακ και ντε Κίρικο – ένα εγκληματικό ρεπερτόριο που επρόκειτο αργότερα να επεκτείνει στην εκτύπωση πλαστών τραπεζογραμματίων κατά τη διάρκεια της  μεταπολεμικής περιόδου “ισχνών αγελάδων”.

Τα τελευταία χρόνια, τα έργα του πωλούνται σε αυξανόμενες τιμές, φτάνοντας το ρεκόρ των 59,4 εκατομμυρίων λιρών (79,8 εκατομμύρια δολάρια τότε) για το «L’empire des lumières» (Η Αυτοκρατορία του Φωτός) σε δημοπρασία του Sotheby’s το 2022.

Το έργο που θα δημοπρατηθεί τον Μάρτιο προέρχεται από τη συλλογή του αείμνηστου Γκίλμπερτ Κάπλαν, ενός αξιοσημείωτου ιδρυτή της έκδοσης Institutional Investor, και της συζύγου του, Λένα Κάπλαν.

Ο πίνακας θα εκτεθεί πριν από την πώληση στον οίκο Christie’s στο Λος Άντζελες στις 3, 5 και 6 Φεβρουαρίου, στη Νέα Υόρκη 9-14 Φεβρουαρίου, στο Χονγκ Κονγκ 21-23 Φεβρουαρίου και στο Λονδίνο 1-7 Μαρτίου.