Κίνα: Μπορούν να αντιμετωπιστούν οι καπιταλιστικές «φούσκες» με σοσιαλιστικά «φάρμακα»;

Μήπως εάν το πολυπληθέστερο κράτος του πλανήτη επέστρεφε σε συνταγές της δεκαετίας του 1950 και 1960, θα μπορούσε να λύσει ένα τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό ζήτημα που μπορεί να βάλει βόμβα ακόμα και στην παγκόσμια οικονομία;

Αναμφίλεκτα, η στροφή στην ιδιωτική ιδιοκτησία που πραγματοποιήθηκε στη Κίνα τη δεκαετία του 1990, είχε δημιουργήσει τεράστιο πλούτο, με περισσότερο από το 90% των κινεζικών νοικοκυριών να διαμένει σε ιδιόκτητο σπίτι.

Τότε, οι κυβερνήσεις οραματίζονταν ένα σύστημα δύο επιπέδων στο οποίο ορισμένοι θα αγόραζαν σπίτια από ιδιωτικές εταιρείες, ενώ άλλοι θα ζούσαν σε κατοικίες με κρατική επιδότηση. Τότε ήταν που επεκτάθηκε και ο γίγαντας China Evergrande.

Ωστόσο, εκείνη η εκρηκτική ανάπτυξη της αγοράς πυροδότησε μια φούσκα που τροφοδοτεί το χρέος, στερώντας πλέον σε πολλές οικογένειες τη στέγαση. Σήμερα, υπάρχουν εκατομμύρια κενές μονάδες σε όλη την Κίνα και πολλά κτίρια που χρειάζονται οικονομική υποστήριξη.

Οι τιμές των κατοικιών σε όλη την Κίνα πέφτουν, οι εταιρείες έχουν φαλιρίσει και οι άνθρωποι αμφιβάλλουν εάν τα ακίνητα θα είναι ποτέ ξανά βιώσιμη επένδυση. Η κατάρρευση παρασύρει την ανάπτυξη και αν μη τι άλλο, τρομάζει τους επενδυτές σε όλο τον κόσμο.

Με την αγορά να βυθίζεται από πέρυσι σε αναταραχή μετά από μια πολυετή κυβερνητική εκστρατεία για τον περιορισμό των πλεοναζόντων επενδύσεων σε ακίνητα, οικονομολόγοι προειδοποίησαν το Πεκίνο να λάβει πιο δυναμικά μέτρα για την αναδιάρθρωση του κλάδου.

Έτσι, όπως αναφέρει ρεπορτάζ της The Wall Street Journal, ο Κινέζος πρόεδρος, προκειμένου να δώσει λύση, σχεδιάζει να επαναφέρει την αγορά κατοικίας της Κίνας στις ρίζες της, δηλαδή στην εποχή του Μάο Τσε Τουνγκ, όταν το κόμμα έλεγχε την αγορά και οι περισσότεροι Κινέζοι απολάμβαναν στέγαση δωρεάν από το κράτος.

Νέο μοντέλο

Ειδικότερα, σε συνέλευση του Δεκεμβρίου του 2023 υπό την προεδρία του Σι Τζινπίνγκ κατέστησε σαφές ότι προτεραιότητα για το 2024 είναι να επιταχυνθεί η ανάπτυξη αυτού που οι αρχές αποκαλούν «ένα νέο μοντέλο» για τον τομέα των ακινήτων.

Το μοντέλο θα πρέπει να επικεντρωθεί σε μεγάλο βαθμό στην προσιτή στέγαση που παρέχεται από το κράτος, σύμφωνα με επίσημο απολογισμό της συνάντησης.

Τα αρχικά σχέδια προβλέπουν την προσθήκη έξι εκατ. οικονομικά προσιτών κατοικιών τα επόμενα πέντε χρόνια, σύμφωνα με κυβερνητικά έγγραφα.

Η Λαϊκή Τράπεζα της Κίνας έχει διαθέσει 500 δισ. γιουάν, (70 δισ. δολ.), σε χρηματοδότηση χαμηλού κόστους σε τράπεζες για να βοηθήσει στην εφαρμογή της στρατηγικής, ενώ μια χούφτα έργα που χρηματοδοτούνται με αυτά τα χρήματα βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη.

Σύμφωνα με συμβούλους πολιτικής που επικαλείται το αμερικανικό δημοσίευμα, ο Σι είναι ανένδοτος ότι η ακίνητη περιουσία, -η οποία για χρόνια ώθησε την ανάπτυξη της Κίνας, ώστε να αποτελεί περίπου το 1/4 του ΑΕΠ- δεν θα πρέπει πλέον να αναλαμβάνει έναν τόσο μεγάλο ρόλο στην οικονομία, λένε οι σύμβουλοι πολιτικής.

Κατά την άποψη του Κινέζου Προέδρου, πάρα πολλές πιστώσεις μεταφέρθηκαν στην κερδοσκοπία ακινήτων, προσθέτοντας κινδύνους στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, διευρύνοντας το χάσμα μεταξύ των εχόντων και των μη εχόντων και εκτρέποντας πόρους από τομείς που ο Σι θεωρεί ότι είναι η «πραγματική οικονομία». Τομείς, δηλαδή, όπως η μεταποίηση, η προηγμένη οικονομία, που θεωρεί κρίσιμους για την Κίνα στον ανταγωνισμό της με τις ΗΠΑ.

Σύμφωνα με τη νέα στρατηγική, το Κομμουνιστικό Κόμμα θα αναλάμβανε μεγαλύτερο μερίδιο της αγοράς, η οποία εδώ και χρόνια κυριαρχείται από τον ιδιωτικό τομέα. Στη βάση του βρίσκονται δύο μεγάλα προγράμματα, σύμφωνα με συμβούλους πολιτικής που συμμετείχαν στις συζητήσεις και στις πρόσφατες κυβερνητικές ανακοινώσεις.

Το ένα περιλαμβάνει το κράτος να αγοράζει προβληματικά έργα ιδιωτικής αγοράς και να τα μετατρέπει σε σπίτια που η κυβέρνηση θα νοίκιαζε ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, θα πουλούσε. Ο άλλος ζητά από το ίδιο το κράτος να χτίσει περισσότερες επιδοτούμενες κατοικίες για οικογένειες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος.

Ο στόχος, λένε οι σύμβουλοι πολιτικής, είναι να αυξηθεί το μερίδιο των κατοικιών που κατασκευάζει το κράτος για ενοικίαση ή πώληση χαμηλού κόστους υπό περιορισμένους όρους σε τουλάχιστον 30% του αποθέματος κατοικιών της Κίνας, από 5% περίπου σήμερα.

Τα σχέδια συνάδουν με την ευρύτερη ώθηση του Σι τα τελευταία χρόνια να επεκτείνει τον έλεγχο του κόμματος στην οικονομία και να ελέγξει τον ιδιωτικό τομέα. Άλλωστε οι ρυθμίσεις έναντι εταιριών κολοσσών όπως η Ant Group το Τζακ Μα, όπως και περισσότερες επενδύσεις σε κρατικές επιχειρήσεις σε προτιμώμενες βιομηχανίες -όπως οι ημιαγωγοί- μαρτυρούν αυτή την επιλογή της κινεζικής κυβέρνησης.

Πιο ισότιμη κοινωνία

Ο αντιπρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας Χε Λιφένγκ, υποστήριξε ότι η μεγαλύτερη εμπλοκή του κράτους θα ήταν ένας τρόπος για την κυβέρνηση να απορροφήσει την πλεονάζουσα προσφορά κατοικιών, να θέσει ένα κατώτατο όριο κάτω από την πτώση των τιμών και να προστατεύσει τις τράπεζες από το να χρειάζεται να απομειώσουν εκατοντάδες δισ. δολ. από δάνεια ακινήτων, εάν η αγορά συνέχιζε να χειροτερεύει.

Ένα άλλο ατού, σύμφωνα με τους συμβούλους, είναι πως με τη μετατροπή περισσότερων ιδιωτικών ακινήτων σε κατοικίες που επιδοτούνται από το κράτος, θα μπορούσε να βοηθήσει στην προώθηση του συχνά επαναλαμβανόμενου στόχου «κοινής ευημερίας» του Σi, να κάνει δηλαδή τη κινεζική κοινωνία πιο ισότιμη.

Είναι εφικτό;

Ωστόσο, οι οικονομικοί μανδαρίνοι του Πεκίνου, με επικεφαλής τον Χε, εξακολουθούν να ψάχνουν πώς να εφαρμόσουν τη νέα στρατηγική για τα ακίνητα.

Οι οικονομολόγοι προειδοποιούν ότι το σχέδιο θα μπορούσε να πάρει χρόνια για να επιτευχθεί, εάν είναι καθόλου εφικτό. Το κόστος θα ήταν τεράστιο: δυνητικά έως και 280 δισ. δολ. ετησίως για τα επόμενα πέντε χρόνια, ή συνολικά περίπου 1,4 τρισ. δολ., σύμφωνα με ορισμένους αναλυτές.

Το αν η Κίνα θέλει ή μπορεί να πληρώσει αυτά τα χρήματα, είναι ένα κεντρικό ερώτημα. Οι τοπικές κυβερνήσεις στην Κίνα είναι ήδη επιβαρυμένες με τεράστιο χρέος και δεν είναι σαφές εάν το Πεκίνο θα είναι διατεθειμένο να επωμιστεί το μεγαλύτερο βάρος της χρηματοδότησης.

Όπως αναφέρει η Wall Street Journal, το Πεκίνο έχει απογοητεύσει επανειλημμένα αναλυτές και επενδυτές τα τελευταία δύο χρόνια με τα ανεπαρκή ή κακώς εκτελεσμένα μέτρα για την τόνωση της ανάπτυξης και την εξάλειψη του στεγαστικού χάους. Οι άνθρωποι που έχουν εξετάσει ορισμένα από τα σχέδια της κυβέρνησης λένε ότι η στρατηγική είναι επίσης γεμάτη με πολυπλοκότητες και αντιφατικούς στόχους που θα μπορούσαν να δυσκολέψουν την πλήρη επιτυχή εφαρμογή.