Η «κληρονομιά» του Κατάρ μετά το Μουντιάλ

Εδώ και περισσότερο από έναν χρόνο το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου του Κατάρ, όπως και ο θρίαμβος της Αργεντινής του Λιονέλ Μέσι, ανήκουν στο παρελθόν. Στη Ντόχα όμως υπάρχουν ακόμη πανό και πινακίδες με την επιγραφή “FIFA World Cup Qatar 2022”, ενώ είναι ουσιαστικά αδύνατον να οδηγήσει κανείς μέσα στην πόλη, χωρίς να συναντήσει κάποιο από τα τεράστια στάδια που χτίστηκαν για τη διοργάνωση. Στην αγορά Σουκ Βακίφ κάθε πάγκος έχει και μερικές μινιατούρες του τροπαίου του Παγκοσμίου Κυπέλλου προς πώληση.

Το Εμιράτο είναι περήφανο για τη φιλοξενία του διεθνούς ποδοσφαιρικού φεστιβάλ. Η κάρτα με την οποία ανακοίνωσε ο πρόεδρος της FIFA Ζεπ Μπλάτερ το 2010 την ανάθεση της διοργάνωσης στο Κατάρ εκτίθεται στο Εθνικό Μουσείο της χώρας. Τι γίνεται όμως με τα δύο σημαντικά ζητήματα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των φιλοξενούμενων εργατών; Βελτιώθηκε κάπως η κατάσταση;

Βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση

«Έχουν γίνει πράγματι κάποια πράγματα μετά την ανάθεση της διοργάνωσης στο Κατάρ. Υπήρξαν κάποιες βελτιώσεις,οι οποίες μάλιστα είναι μοναδικές στη συγκεκριμένη γεωγραφική περιοχή», δηλώνει η Έλεν Βέζεμιλερ από τη Διεθνή Αμνηστία στο Γερμανικό Πρακτορείο Ειδήσεων (dpa). «Εάν εφαρμόζονταν σε μεγαλύτερη κλίμακα, θα μπορούσε κανείς να πει πως το Κατάρ ίσως να διατελέσει πρωταγωνιστικό ρόλο στην περιοχή. Όμως κάτι τέτοιο δυστυχώς δεν συμβαίνει». Συχνά το πρόβλημα είναι πως «πολλές μεταρρυθμίσεις έχουν σχεδιαστεί, ωστόσο δεν εφαρμόζονται στην πράξη».

Η προστασία των εργατών από τον καύσωνα έχει πάντως βελτιωθεί, για παράδειγμα. Ακόμη, έχουν ιδρυθεί επιτροπές επίλυσης διαφορών, οι οποίες διευκολύνουν την πρόσβαση των εργαζομένων στα εργατικά δικαστήρια. Επιπλέον, «οι περισσότεροι μετανάστες με τους οποίους μιλήσαμε μπόρεσαν να εγκαταλείψουν τη χώρα χωρίς περιορισμούς. Στο παρελθόν αυτό δεν ήταν πάντοτε δεδομένο», προσθέτει η Βέζεμιλερ.

Πολλά ζητήματα παραμένουν ανοιχτά

Όμως υπάρχουν ακόμη μεγάλα ζητήματα με κλεμμένους μισθούς και παράνομες αμοιβές πρόσληψης, ενώ τα συνδικάτα εξακολουθούν να απαγορεύονται, όπως συνέβαινε και προηγουμένως. «Αυτό είναι μεγάλο σκάνδαλο», τονίζει η Βέζεμιλερ.

«Πρόκειται για ένα διεθνές δικαίωμα των εργαζομένων να συνεταιρίζονται, να υπερασπίζονται τα συμφέροντά τους και να αγωνίζονται, σε περιπτώσεις που παραβιάζονται τα δικαιώματά τους. Και αυτό το δικαίωμα δεν το έχουν οι μετανάστες εργαζόμενοι στο Κατάρ».

Ακόμη και μετά το Παγκόσμιο Κύπελλο το Κατάρ εξαρτάται από τους πολυάριθμους εργάτες από το εξωτερικό. Οι μετανάστες εργαζόμενοι δουλεύουν παντού: ως σερβιτόροι, οδηγοί ταξί, σε οικοδομές και στη διεξαγωγή των μεγάλων εκδηλώσεων που γίνονται στην Ντόχα, όπως για παράδειγμα στους αγώνες της Φόρμουλα 1, του Ασιατικού Κυπέλλου και του Παγκοσμίου Πρωταθλήματος Κολύμβησης. Το Κατάρ συνεχίζει να χτίζει τη φήμη του ως διοργανώτρια χώρα σημαντικών αθλητικών διοργανώσεων – και το κάνει επιτυχώς.

Μία από τις κατηγορίες εναντίον του Κατάρ είναι πως το Εμιράτο κάνει “sportswashing”, προκειμένου να τραβήξει την προσοχή μακριά από τις αναφορές για παραβιάσεις θεμελιωδών δικαιωμάτων. Παρ’ ότι οι παραβιάσεις αυτές αποτελούσαν μεγάλο ζήτημα – τουλάχιστον στη Γερμανία – πριν και κατά τη διάρκεια του Παγκοσμίου Κυπέλλου 2022, δεν συζητήθηκαν σχεδόν καθόλου έκτοτε.

Μπορεί η FIFA να δώσει τη λύση;

Η έρευνα της FIFA για τις συνθήκες στο Κατάρ δεν έχει δημοσιευτεί μέχρι στιγμής. Ο πρόεδρός της, Τζιάνι Ινφαντίνο, είχε ανακοινώσει πως θα δημιουργηθεί ένα ταμείο αποζημίωσης για τους φιλοξενούμενους εργάτες και μία υπηρεσία συνδικαλιστικής εκπροσώπησης στη Ντόχα.

Κατά τον Βέντσελ Μικάλσκι, Γερμανό διευθυντή του Human Rights Watch, «αυτές είναι κενές υποσχέσεις της FIFA. […] Δεν μπορεί να περιμένει κανείς τίποτα πια από αυτήν την οργάνωση. Οι αξιωματούχοι της FIFA και ιδίως ο Ινφαντίνο έχουν δείξει πως αδιαφορούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Δεν χρειάζεται να τρέφουμε ψευδαισθήσεις». Η Βέζεμιλερ δηλώνει από την πλευρά της πως θα ήταν σημαντικό να προχωρήσει άμεσα το ζήτημα των αποζημιώσεων από τη FIFA. «Τώρα η προσοχή του κοινού έχει στραφεί αλλού και η πίεση έχει υποχωρήσει επίσης».

Επιμέλεια: Γιώργος Πασσάς