Η Ευρώπη, o Τραμπ και η αναβίωση του «Τριγώνου της Βαϊμάρης»

Είναι η ορατή προοπτική επανόδου του Ντόναλντ Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον Νοέμβριο και οι τελευταίες εμπρηστικές δηλώσεις του για το ΝΑΤΟ από τη μια. Είναι επίσης οι φόβοι ότι η Ρωσία μπορεί να δοκιμάσει την αντοχή του Άρθρου 5 περί συλλογικής άμυνας της Συμμαχίας από την άλλη.

Με τον πόλεμο στην Ουκρανία να εισέρχεται πια στον τρίτο χρόνο, η Ευρώπη βρίσκεται σε «Συμπληγάδες».

Στο φόντο ενός όλο και πιο ρευστού διεθνούς σκηνικού, οι προσπάθειες για την αναβίωση του «Τριγώνου της Βαϊμάρης» εντείνονται, παραμονές και των ευρωεκλογών του Ιουνίου.

Προς αυτή την κατεύθυνση, ο νεοεκλεγείς πρωθυπουργός της Πολωνίας και πρώην πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Ντόναλντ Τουσκ, μετέβη στο Παρίσι και στο Βερολίνο στις 12 Φεβρουαρίου για συνομιλίες με τον Γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν και με τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σολτς.

Οι δε υπουργοί Εξωτερικών των τριών χωρών είχαν την ίδια ημέρα «συνάντηση εργασίας» στα περίχωρα της γαλλικής πρωτεύουσας.

Στην ατζέντα ήταν θέματα ασφάλειας και άμυνας, ευρωπαϊκής κυριαρχίας, συμμαχικής αλληλεγγύης και αύξησης της συλλογικής στρατιωτικής υποστήριξης στην Ουκρανία.

Στο επίκεντρο σε αυτό το «γαϊτανάκι» επαφών και διαβουλεύσεων ήταν το «Τρίγωνο της Βαϊμάρης».

Πρόκειται για μια μακροχρόνια, πλην αδρανή τα τελευταία χρόνια περιφερειακή ομάδα συνεργασίας μεταξύ της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας.

Δημιουργήθηκε ως πλατφόρμα πολιτικής συνεργασίας μεταξύ των τριών κρατών τον Αύγουστο του 1991, εν μέσω διάλυσης της ΕΣΣΔ και αλλαγής «σελίδας» στην Πολωνία.

Στόχος, πέρα από την επέκταση της διασυνοριακής συνεργασίας, ήταν η προώθηση της διαδικασίας ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, με έκτοτε ορόσημα την ένταξη της Πολωνίας στο ΝΑΤΟ (1999) και στην ΕΕ (2004).

Το τριμερές σχήμα μπήκε ωστόσο πρακτικά στον «πάγο» στα οκτώ χρόνια που μεσολάβησαν από το 2016 και την ανάληψη της εξουσίας στη Βαρσοβία από το εθνικιστικό ευρωσκεπτικιστικό κόμμα Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS).

Τώρα, με την επάνοδο του Ντόναλντ Τουσκ στην πολωνική πρωθυπουργία, αποκτά νέα δυναμική.

Οι υπουργοί Εξωτερικών της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Πολωνίας (από τα αριστερά προς τα δεξιά) κατά τη συνάντηση που είχαν στις 12 Φεβρουαρίου έξω από το Παρίσι (REUTERS/Sarah Meyssonnier/Pool)

«Τρεις Σωματοφύλακες» αναζητούν… «σπαθιά»

Από το Παρίσι, ο Πολωνός πρωθυπουργός επέλεξε να αναφερθεί στο βιβλίο του Αλέξανδρου Δουμά «Οι Τρεις Σωματοφύλακες» για να δώσει το στίγμα των προσπαθειών αναβίωσης της τριμερούς συνεργασίας ως κομβικής για το μέλλον της Ευρώπης.

«Η φιλοσοφία στην οποία βασίζονται η ΕΕ και το ΝΑΤΟ είναι ένας για όλους, όλοι για έναν», τόνισε, αντικρούοντας τις προεκλογικές απειλές του Τραμπ.

Το ίδιο μότο επανέλαβε και ο Γερμανός καγκελάριος στη συνάντησή του με τον Πολωνό πρωθυπουργό στο Βερολίνο.

«Η υπόσχεση του ΝΑΤΟ για προστασία ισχύει χωρίς περιορισμούς -όλοι για έναν, ένας για όλους», υπογράμμισε ο Όλαφ Σολτς, ο οποίος λίγες ώρες νωρίτερα είχε εγκαινιάσει ένα νέο εργοστάσιο παραγωγής όπλων και πυρομαχικών στη Γερμανία.

«Οποιαδήποτε σχετικοποίηση της εγγύησης υποστήριξης του ΝΑΤΟ είναι ανεύθυνη», συμπλήρωσε, «και είναι προς το συμφέρον μόνο της Ρωσίας».

Τα βλέμματα των Ευρωπαίων είναι στραμμένα ανήσυχα ταυτόχρονα και προς τα πολεμικά μέτωπα της Ουκρανίας, και προς την πολωμένη πολιτική σκηνή των ΗΠΑ.

Εννέα μήνες πριν από τις αμφίρροπες προεδρικές εκλογές, οι προσπάθειες της κυβέρνησης Μπάιντεν για την έγκριση νέου πακέτου βοήθειας προς το Κίεβο πέφτουν σε ρεπουμπλικανικό -για την ακρίβεια τραμπικό- «τοίχο» στο αμερικανικό Κογκρέσο.

Στον αντίποδα, οι ηγέτες των «27» ενέκριναν την παροχή 50 δισεκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία, σε δάνεια και επιχορηγήσεις, για τη στήριξη της καταρρέουσας οικονομίας της και την προώθηση διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στο πλαίσιο της ενταξιακής πορείας της στην ΕΕ.

Ο ευρωπαϊκός μηχανισμός χρηματοδότησης για την κάλυψη των αναγκών της Ουκρανίας σε όπλα ωστόσο παραπαίει.

Οι δεσμεύσεις για την παράδοση ενός εκατομμυρίου βλημάτων πυροβολικού στο Κίεβο έως τα τέλη Μαρτίου παρατείνονται τώρα από την ΕΕ για τα τέλη του έτους.

Στο «τραπέζι» έχουν αρχίσει να πέφτουν σωρηδόν πλέον προτάσεις για «αμυντικά ευρωομόλογα», για τη χρηματοδότηση επενδύσεων στην ευρωπαϊκή άμυνα και ασφάλεια, στο πλαίσιο μιας νέας ώθησης για βαθύτερο στρατιωτικό συντονισμό.

Ο Ντόναλντ Τραμπ σε συνέντευξη Τύπου με το πέρας της συνόδου κορυφής του ΝΑΤΟ το 2018 στις Βρυξέλλες (REUTERS/Yves Herman)

«Φοβού» τους Αμερικανικούς

«Πρέπει να προετοιμαστούμε για όλα τα σενάρια», δήλωσε ο Γάλλος υπουργός Εξωτερικών, Στέφαν Σεζουρνέ.

«Κάθε λεπτό μετράει για την προετοιμασία των Ευρωπαίων να απορροφήσουν το σοκ ενός σεναρίου, το οποίο έχει περιγραφεί καλά από τον Ντόναλντ Τραμπ».

Τα περιθώρια φαντάζουν ήδη στενά.

Η φιλοευρωπαική νέα κυβέρνηση της Πολωνίας υπό τον Ντόναλντ Τουσκ βρίσκεται σε ανοιχτή πολιτική σύγκρουση με τον συντηρητικό πρόεδρο Ντούντα, ενώ στις σχέσεις με το Βερολίνο «χάσκει» το ζήτημα των γερμανικών αποζημιώσεων από την εποχή του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

Ο κυβερνητικός συνασπισμός «φανάρι» στη Γερμανία εν τω μεταξύ τρεμοπαίζει, εν μέσω ενδοκυβερνητικών προστριβών, δεινών στη μεγαλύτερη οικονομία της ευρωζώνης και καλπάζουσας δημοσκοπικής ανόδου της Ακροδεξιάς.

Ούτε η κυβέρνηση μειοψηφίας στη Γαλλία φυσικά στερείται μείζονων προβλημάτων. Όχι τυχαία, η λεπενική ακροδεξιά ετοιμάζεται για ποσοστά ρεκόρ στις ευρωεκλογές.

Ενόσω δε η Ευρώπη αναζητά μια νέα αρχιτεκτονική ασφάλειας, στη σκιά της ρωσικής επιθετικότητας και του πολέμου στην Ουκρανία, η αποξένωση με τις ΗΠΑ όλο και βαθαίνει.

Δεν είναι μόνο η προοπτική μιας αμερικανικής αποδέσμευσης από την Ευρώπη υπό μια νέα προεδρία Τραμπ, αλλά και τα «απόνερα» της τρέχουσας θητείας του Τζο Μπάιντεν στον Λευκό Οίκο.

Σε αυτά προστίθεται η στήριξη που συνεχίζει να παρέχει στο Ισραήλ -όπως και οι ηγέτες της Ευρώπης- στον πόλεμο στη Γάζα, ο οποίος καταγγέλλεται ευρέως ως γενοκτονία.

«Το διακύβευμα είναι αναμφισβήτητα υψηλό, ίσως υψηλότερο, από αυτό που “ζυγίζει” η Ευρώπη ως προς τη μελλοντική συλλογική ασφάλειά της», επισημαίνει σε ανάλυση η Washington Post.

Το περιγράφει σε άρθρο στη βρετανική δεξαμενή σκέψη Chatham House ο ανώτερος συνεργάτης της, Δρ. Ρενάντ Μανσούρ.

«Η σύγκρουση Ισραήλ-Παλαιστίνης αποκαλύπτει τις εγγενείς αντιφάσεις στη στάση της Δύσης ως εγγυητή της διεθνούς τάξης», επισημαίνει.

«Οι δυτικοί ηγέτες θα πρέπει να σκεφτούν πολύ καλά αυτή την ιστορική στιγμή και το τι μπορεί να ακολουθήσει».