Ανήλικοι επαναστάτες κατά της ενδοοικογενειακής βίας

Ο ΟΗΕ ορίζει την ενδοοικογενειακή βία ως «μοτίβο συμπεριφοράς σε οποιαδήποτε σχέση, με στόχο την απόκτηση ή τη διατήρηση της εξουσίας και του ελέγχου επί του συντρόφου».

Αυτό, εξηγεί, περιλαμβάνει κάθε συμπεριφορά που «φοβίζει, εκφοβίζει, τρομοκρατεί, χειραγωγεί, ταπεινώνει, κατηγορεί, τραυματίζει ή πληγώνει κάποιον».

Μπορεί να συμβεί σε οποιονδήποτε, υπογραμμίζει.

«Η ενδοοικογενειακή βία πλήττει ανθρώπους ανεξαρτήτως κοινωνικο-οικονομικού υπόβαθρου και μορφωτικού επιπέδου».

Τα πιο πρόσφατα σχετικά στοιχεία σε διεθνές επίπεδο δείχνουν ότι, κατά μέσο όρο, μια γυναίκα ή ένα κορίτσι δολοφονείται κάθε 11 λεπτά από κάποιο μέλος της οικογένειάς τους.

Τα παιδιά είναι τα πιο ευάλωτα.

Είναι ωστόσο αυτά που έχουν αρχίσει να αναλαμβάνουν όλο και περισσότερο δράση, καταγγέλλοντας περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.

Το κάνουν αναζητώντας βοήθεια είτε από τις αρχές, είτε από το σχολείο.

Κάποια είναι τα ίδια θύματα.

Κάποια άλλα το κάνουν για να σώσουν τις κακοποιημένες μητέρες τους.

Όμως αυτές συχνά τα διαψεύδουν.

Στην Ιταλία η πιο πρόσφατη σχετική περίπτωση ήταν στο Μιλάνο.

Μια 16χρονη εμφανίστηκε μόνη της σε αστυνομικό τμήμα για να καταγγείλει την κόλαση που ζούσε στο σπίτι.

Ήταν ξυλοδαρμοί, απειλές και προσβολές από τον μεθυσμένο πατέρα της σε βάρος της ίδιας, της μεγαλύτερης αδελφής και της μητέρα τους.

Το βράδυ πριν τον καταγγείλει στην αστυνομία, ο άντρας είχε αρπάξει ένα κουζινομάχαιρο, απειλώντας να τις σκοτώσει και τις τρεις.

Όπως πολλές άλλες κακοποιημένες γυναίκες, η μητέρα της ήταν αδύναμη να αντιδράσει.

Ακόμη κι όταν η αστυνομία της χτύπησε την πόρτα, αρνήθηκε τις καταγγελίες και παρέμεινε με τον κακοποιητικό σύζυγο στο σπίτι.

Τα παιδιά της, αντίθετα, βρήκαν ασφαλές καταφύγιο με τη βοήθεια των αρχών.

Όμως η έφηβη κόρη, που έκανε την καταγγελία, παράμεινε με τον φόβο της εκδίκησης του κακοποιητικού πατέρας της.

Είναι σίγουρη ότι το κάνει έκτοτε, ξεσπώντας στη μητέρα της.

Μεγάλες ευθύνες σε μικρές «πλάτες»

Όλο και περισσότερα παιδιά όχι μόνο αναγκάζονται να βιώνουν την ενδοοικογενειακή βία, αλλά «αναλαμβάνουν την ευθύνη για την αναφορά αυτών των καταστάσεων», παρατηρεί η Έμμα Αβετσού, εισαγγελέας στο Δικαστήριο Ανηλίκων στο Τορίνο.

Συγκεντρωτικά στοιχεία δεν υπάρχουν.

Όμως στην περιφέρειά της, αναφέρει, «υπάρχουν τουλάχιστον εκατό υποθέσεις το χρόνο, στις οποίες οι νομικές διαδικασίες κινούνται κατόπιν καταγγελιών από μικρά παιδιά».

Συνήθως γνωστοποιούν το πρόβλημα στο σχολείο, σε συμμαθητές και δασκάλους. O αριθμός όσων καλούν απευθείας την αστυνομία για βοήθεια αυξάνεται επίσης.

Κατά την Μαρία Κάρλα Γκάτο, πρόεδρο του Δικαστηρίου Ανηλίκων στο Μιλάνο, αυτά τα παιδιά γίνονται θύματα δύο φορές.

«Όχι μόνο υφίστανται ένα κακοποιητικό οικογενειακό περιβάλλον που τα σημαδεύει μια ζωή, αλλά δεν προστατεύονται καν από τις μητέρες τους», εξηγεί.

Λόγω φόβου και όχι μόνο, πολλές από τις κακοποιημένες γυναίκες δεν μπορούν να βρουν τη δύναμη να αναζητήσουν βοήθεια, ακόμα και όταν τα παιδιά τους αναφέρουν την κακοποίησή τους.

Αρκετές επιλέγουν να συνεχίσουν να ζουν στο σπίτι με τον βασανιστή τους.

Ο κατάλογος αυτών των περιπτώσεων είναι μακρύς.

Προφανώς και δεν περιορίζεται στα όρια της Ιταλίας.

Ειδικοί ωστόσο καταγράφουν με ανακούφιση την τάση των σημερινών νέων να επαναστατούν ενάντια στην κακοποίηση, με δύναμη που λείπει από τις μεγαλύτερες γενιές.

Την αποδίδουν εν μέρει στη δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης και του Διαδικτύου.

Όχι μόνο ως μέσο ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης, αλλά και ως «όπλο», που με τη σωστή χρήση του μπορεί να σπάσει την απομόνωση και τον φαύλο κύκλο της σιωπής.

Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περίπου 1 στα 4 παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών -περίπου 176 εκατομμύρια- ζουν με μητέρες που κακοποιούνται από τους συντρόφους τους (Photo: Unsplash/Artem Maltsev)

Με σύμμαχο την τεχνολογία

Ένα 9χρονο παιδί στην Καλιφόρνια κατάφερε να σώσει τη ζωή της μητέρας του, καταγράφοντας με το κινητό τον πατέρα του να την κακοποιεί βάναυσα.

Διάρκειας 6 λεπτών, το βίντεο έδειχνε τον άντρα να χτυπά επανειλημμένα τη γυναίκα στο πρόσωπο και στο κεφάλι και να επιτίθεται σε ένα από τα δύο αδέλφια του, ανήλικα επίσης.

Κάλεσε στη συνέχεια την αστυνομία, που βρήκε τη γυναίκα αιμόφυρτη στο πάτωμα.

Ο σύζυγός της αρχικά υποστήριξε ότι δεν γνώριζε τι είχε συμβεί.

Το βίντεο όχι μόνο τον διέψευσε, αλλά ήταν επαρκές ενοχοποιητικό στοιχείο για να καταδικαστεί τον περασμένο Δεκέμβριο σε τετραετή φυλάκιση.

Δεδομένου του καθαρού ποινικού μητρώου του, ήταν η ανώτερη ποινή.

Μια παρόμοια ιστορία έχει συμβεί ένα χρόνο νωρίτερα στην Ουαλία.

Σοκαρισμένο από την κακοποίηση της μητέρας του από τον πατέρα του, ένα γενναίο μικρό αγόρι έκανε κλήση σε γραμμή έκτακτης ανάγκης και τον κατήγγειλε.

Παρά την τρομερή αναστάτωσή του, έδωσε λεπτομερή περιγραφή του τρόπου επίθεσης, δίνοντας ζωτικής σημασίας πληροφορίες στην αστυνομία.

Ανάλογα παραδείγματα υπάρχουν ακόμη και από τη μακρινή Ινδία, όπου ένα 14χρονο αγόρι αναζήτησε νομική βοήθεια, σε ειδικό ιστότοπο, για να μπορέσουν να φύγουν ο ίδιος, τα αδέλφια του και η μητέρα τους μακριά από τον κακοποιητικό σύζυγο και πατέρα.

Τα περισσότερα παιδιά ωστόσο τείνουν να κρατούν κρυφές τέτοιες καταστάσεις.

Στην καλύτερη των περιπτώσεων, δίνουν -εκούσια ή ακούσια- σημάδια του προβλήματος, που είναι δύσκολο κάποιος μη ειδικός -π.χ. ψυχικής υγείας ή εκπαιδευτικός- να τα εντοπίσει και να τα ερμηνεύσει.

Ακόμη και αυτά είναι ωστόσο μικρές κινήσεις θάρρους, εκτιμά η δικαστίνα Γκάτο.

«Δείχνουν ότι οι νεότερες γενιές έχουν καλύτερη αντίληψη των δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειάς τους».

«Είναι ένα μήνυμα ελπίδας για το μέλλον».