Ποια είναι τα πολύτιμα εργαλεία στον αγώνα για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς

Μια σειρά από αναδυόμενες τεχνολογίες και μέθοδοι, η ψηφιοποίηση, η τεχνητή νοημοσύνη, η μηχανική μάθηση, η εικονική και επαυξημένη πραγματικότητα, η υπολογιστική νέφους, οι τεχνολογίες αισθητήρων, η ανάλυση και καταγραφή δεδομένων, μπορούν να αποτελέσουν πολύτιμα εργαλεία στον αγώνα για τη διάσωση της πολιτιστικής κληρονομιάς σε εθνικό και διεθνές επίπεδο.

Κατά τον διευθυντή Ερευνας και Ανάπτυξης στο Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Συστημάτων Επικοινωνιών και Υπολογιστών (ΕΠΙΣΕΥ) του ΕΜΠ Αγγελο Αμδίτη, η επιστημονική κοινότητα στην Ελλάδα συμμετέχει τα τελευταία χρόνια σε μεγάλης κλίμακας ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα που επιχειρούν να δείξουν τον δρόμο προς την ευρεία χρήση νέων τεχνολογιών για την ανάδειξη και προβολή των μνημείων πολιτιστικής κληρονομιάς και την προφύλαξή τους από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής:

«Το ΕΠΙΣΕΥ και η ερευνητική ομάδα «ISense», μέσα από μεγάλα ευρωπαϊκά και εθνικά έργα συμμετέχει σε πιλότους που επικεντρώνονται σε ελληνικά μνημεία, όπως η Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, ο αρχαιολογικός χώρος της Δήλου, το Επιγραφικό Μουσείο Αθηνών και το Κάστρο της Μυκόνου, αναπτύσσοντας τεχνολογίες και τεχνογνωσία που έχουν στόχο, όχι μόνο την ανάδειξη των μνημείων αυτών από σύγχρονα ψηφιακά εργαλεία και την αναβάθμιση του εγχώριου τουριστικού προϊόντος, αλλά και να συμβάλουν στην παγκόσμια προσπάθεια διατήρησής τους στον χρόνο. Το «Hyperion» και το «Thetida» αποτελούν δύο από τα έργα που συντονίζει το ΕΠΙΣΕΥ σε αυτή την κατεύθυνση. Η τεχνολογία έχει να προσφέρει πολλά στον πολιτισμό».

Η αξιολόγηση

Το «Hyperion» αποτελεί «εμβληματικό έργο, με το οποίο αξιολογείται η ανθεκτικότητα των μνημείων, δίνοντας τη δυνατότητα στους αρμόδιους φορείς να ενημερώνονται για την κατάστασή τους και τους κινδύνους που ελλοχεύουν»: «Η κοινοπραξία του «Hyperion» που συντονίσαμε –αποτελούμενη από 18 εταίρους σε οκτώ χώρες– αξιοποίησε υφιστάμενα εργαλεία και καινοτόμες τεχνολογίες (π.χ. κλιματολογικά μοντέλα, μοντέλα ακραίων φαινομένων και των επιπτώσεών τους, δομική ανάλυση, υπηρεσίες «Copernicus», επίγειες και δορυφορικές απεικονίσεις, κ.λπ.) και ανέπτυξε μαθηματικά μοντέλα, τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία μιας πρωτοποριακής πλατφόρμας για την αξιολόγηση της ανθεκτικότητας μνημείων και ιστορικών πόλεων.

Η πλατφόρμα δίνει τη δυνατότητα σε αρμόδιους πολιτιστικούς φορείς και δημόσιες αρχές να ενημερώνονται για τους κινδύνους, ώστε να μπορούν να λαμβάνουν ταχύτερες και αποτελεσματικότερες αποφάσεις, με στόχο τη βιώσιμη ανασυγκρότηση των ιστορικών περιοχών και την προστασία της υλικής πολιτισμικής κληρονομιάς τους».

Στο ίδιο πνεύμα αναπτύχθηκε και το έργο «Thetida», που επικεντρώνεται στους γεωκλιματικούς κινδύνους για την παράκτια και υποθαλάσσια κληρονομιά. Φυσικά και γεωλογικά φαινόμενα, όπως η άνοδος της στάθμης της θάλασσας, η οξίνιση των ωκεανών, τα πλημμυρικά φαινόμενα, η άνοδος της θερμοκρασίας, η διάβρωση των ακτών και η σεισμική δραστηριότητα, μπορούν να έχουν επίδραση στη μορφολογία των παράκτιων και υποθαλάσσιων περιοχών.

«Στο «Thetida», θα αναπτύξουμε τεχνολογικά εργαλεία που θα μας βοηθήσουν να παρακολουθήσουμε τα φαινόμενα αυτά, να εκτιμήσουμε την επιρροή τους και να προβλέψουμε την επίδρασή τους ώστε αντίστοιχα να σχεδιαστούν παρεμβάσεις όπου χρειάζεται για την προστασία του παράκτιου και υποθαλάσσιου πλούτου μας. Με πολλαπλούς μεθόδους θα συλλεχθούν δεδομένα από τις περιοχές αυτές (δορυφορική απεικόνιση, έξυπνες συσκευές παρακολούθησης περιβαλλοντικών παραμέτρων, αυτόνομα υποβρύχια οχήματα, αισθητήρες επιφανειακών σκαφών, φορητές συσκευές και μικρο-μετεωρολογικούς σταθμούς, αλλά και από εφαρμογές crowd-sourcing με χρήση τεχνολογιών AR/VR) τα οποία θα μπορούμε να επεξεργαστούμε συνδυαστικά για να ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις», τονίζει ο Αγγελος Αμδίτης.

Τέλος, ο καθηγητής Φυσικής της Ατμόσφαιρας Χρήστος Ζερεφός στέκεται και στη σημασία της άμεσης και έγκαιρης εφαρμογής των σχεδίων, καθώς ο χρόνος μετράει αντίστροφα. «Η άμεση δράση είναι σημαντική για να περιοριστούν οι ζημίες. Η αποτελεσματική πρόληψη και προστασία των μνημείων από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής απαιτεί διαρκή δέσμευση και συνεργασία σε όλα τα επίπεδα», καταλήγει.