«Διάδρομος Φιλαδέλφου»: το «στοίχημα» του Νετανιάχου στα σύνορα Γάζας – Αιγύπτου

«Ο Διάδρομος Φιλαδέλφου -ή, για να το πούμε πιο σωστά, το νότιο σημείο αποκλεισμού- πρέπει να βρίσκεται στα χέρια μας», είχε διακηρύξει από τα τέλη του περασμένου Δεκεμβρίου ο πρωθυπουργός του Ισραήλ, Μπενιαμίν Νετανιάχου.

«Πρέπει να κλείσει. Είναι σαφές ότι οποιαδήποτε άλλη διευθέτηση δεν θα διασφαλίσει την αποστρατιωτικοποίηση που επιδιώκουμε».

Αναφερόνταν σε μια λεπτή, πλην στρατηγικής σημασίας αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ανάμεσα στην Αίγυπτο και τη Λωρίδα της Γάζας.

«Philadelphi» είναι η ονομασία που χρησιμοποιεί το Ισραήλ.

Γνωστή στα αραβικά ως Άξονας Σαλαχεντίν, έχει μήκος 14 χιλιόμετρα και ανά τμήματα πλάτος μόλις λίγο περισσότερο από 91 μέτρα.

Εκτείνεται από την ακτή της Μεσογείου μέχρι το πέρασμα Κερέμ Σαλόμ, όπου συναντώνται τα σύνορα της Αιγύπτου, του Ισραήλ και της Λωρίδας της Γάζας.

Περιλαμβάνει, δε, το πέρασμα της Ράφα από και προς την Αίγυπτο: τη μοναδική διέξοδο του απομονωμένου παλαιστινιακού θύλακα, η οποία δεν ελέγχεται από το Ισραήλ.

Ο «Διάδρομος Φιλαδέλφου» ή ««Philadelphi Corridor» αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης, που συνεχίζεται κατά μήκος των συνόρων Ισραήλ-Αιγύπτου, στο πλαίσιο των εγγυήσεων της ειρηνευτικής συμφωνίας μεταξύ των δύο χωρών, το 1979.

Αυτή αποτελεί ορόσημο για τη Μέση Ανατολή -σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που αραβικό κράτος αναγνώρισε το Ισραήλ- και σημείο αναφοράς εδώ και σχεδόν μισό αιώνα.

Κινδυνεύουν ωστόσο να την τινάξουν στον αέρα τα σημερινά σχέδια του Ισραήλ να επεκτείνει τη στρατιωτική εισβολή του μέχρι τη Ράφα και να καταλάβει τον διάδρομο.

Μέσω αυτού, υποστηρίζει, συνεχίζεται να λαμβάνει όπλα η Χαμάς. Η Αίγυπτος το διαψεύδει κατηγορηματικά και προειδοποιεί με αντίμετρα, σε περίπτωση ισραηλινής κατάληψης του διαδρόμου. Κάτι, που πρακτικά θα συνιστά de facto ισραηλινή περικύκλωση της Λωρίδας της Γάζας.

The Israel Defense Force has reportedly notified the Egyptian Government that it will soon launch a Military Operation in Southern Gaza near the City of Rafah and along the Philadelphi Corridor, which is an Area of Land along the Border between the Gaza Strip and Egypt. pic.twitter.com/02aMPl6oec

— OSINTdefender (@sentdefender) January 27, 2024

Μια «θερμή» ζώνη

Την εποχή που υπεγράφη η ειρηνευτική συμφωνία Ισραήλ-Αιγύπτου, τα ισραηλινά στρατεύματα κατείχαν τη Γάζα.

Τα δεδομένα άλλαξαν το 2005, όταν το Ισραήλ αποχώρησε μονομερώς από τον παλαιστινιακό θύλακα.

Απέσυρε κατοχικά στρατεύματα και εποίκους, 38 χρόνια μετά την κατάληψη της περιοχής -που μέχρι τότε ήλεγχε η Αίγυπτος- με τον Πόλεμο των Έξι Ημερών του 1967.

Μια συμφωνία μετά την ισραηλινή αποδέσμευση από την περιοχή επέτρεψε στο Κάιρο να αναπτύξει 750 στρατιώτες και βαριά όπλα για την ασφάλεια της αιγυπτιακής πλευράς του διαδρόμου.

Στην άλλη πλευρά, η ευθύνη είχε πλέον περάσει στην Παλαιστινιακή Αρχή.

Όμως τα δεδομένα άλλαξαν και πάλι μετά από δύο χρόνια, όταν η Χαμάς κατέλαβε το 2007 τον έλεγχο της Λωρίδας της Γάζας, κατόπιν ενδο-παλαιστινιακής ρήξης και σύγκρουσης με τη Φατάχ.

Το Ισραήλ απάντησε επιβάλλοντας αποκλεισμό του πυκνοκατοικημένου παλαιστινιακού θύλακα από ξηράς, αέρος και θαλάσσης, μετατρέποντάς τον στη μεγαλύτερη ανοιχτή φυλακή στον κόσμο.

Απέναντι σε αυτούς τους περιορισμούς, η Χαμάς ανέπτυξε ένα δαιδαλώδες σύστημα από υπόγεια τούνελ για λαθρεμπόριο αγαθών -από τρόφιμα και ζώα, μέχρι οικοδομικά υλικά- αλλά και όπλων.

Στην νότια πλευρά, σκάφτηκαν κάτω από τα σύνορα Γάζας-Αιγύπτου για να παρακάμψουν τον ισραηλινο-αιγυπτιακό αποκλεισμό.

Έχουν ωστόσο καταστραφεί εκατοντάδες από τότε που την εξουσία στην Αίγυπτο ανέλαβε ο στρατηγός Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα του 2013.

Έχοντας ανατρέψει τον πρόεδρο Μοχάμεντ Μόρσι της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και θεωρώντας παρακλάδι της τη Χαμάς, ο Σίσι ακολούθησε σκληρή γραμμή απέναντι στο «Ισλαμικό Κίνημα Αντίστασης», όπως είναι το επίσημο όνομα της ριζοσπαστικής σουνιτικής παλαιστινιακής οργάνωσης -τρομοκρατικής κατά πολλές χώρες.

Την τελευταία δεκαετία, καθώς το Κάιρο μάχονταν με τζιχαντιστές ισλαμιστές μαχητές στη χερσόνησο του Σινά -«δείχνοντας» ως συνυπεύθυνη τη Χαμάς- η εικόνα στην αιγυπτιακή πλευρά των συνόρων με τη Γάζα άλλαξε δραματικά εικόνα.

Όπως προκύπτει τώρα, δε, αλλάζει έτι περαιτέρω εν αναμονή ισραηλινής χερσαίας επέμβασης και στη Ράφα, στη νότια Λωρίδα της Γάζας, δίπλα στα σύνορα…

Δορυφορικές εικόνες κατέγραψαν πυρετώδεις προετοιμασίες και κατασκευαστικά έργα στην αιγυπτιακή πλευρά των συνόρων, απέναντι από τη Λωρίδα της Γάζας, στα μέσα Φεβρουαρίου (Maxar Technologies/Handout via REUTERS)

Τείχη και κόντρα τείχη

Τα τελευταία χρόνια, η κυβέρνηση Σίσι εκτόπισε δεκάδες χιλιάδες κατοίκους του βόρειου Σινά και ισοπέδωσε κτίρια σε βάθος 5 χιλιομέτρων, δημιουργώντας μια ζώνη ασφαλείας απέναντι από τη Λωρίδα της Γάζας.

Διαπραγματεύτηκε με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ την ανάπτυξη του στρατού της στη Ζώνη Γ, όπως είναι γνωστή η αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη στη δική της πλευρά των συνόρων.

Ενίσχυσε το τείχος των συνόρων πάνω, αλλά και κάτω από το έδαφος, σε βάθος 6 μέτρων.

Τις τελευταίες ημέρες όμως, οι μπουλντόζες έχουν ξαναπιάσει πυρετωδώς δουλειά.

Δορυφορικές φωτογραφίες της Maxar Technologies καταγράφουν πυρετώδεις προετοιμασίες της Αιγύπτου στην επαρχία του Βόρειου Σινά, απέναντι από τη Λωρίδα της Γάζας.

«Χτίζουν έναν περιφραγμένο χώρο 20 τετραγωνικών χιλιομέτρων στην έρημο του Σινά κοντά στα σύνορα», ανέφερε η Wall Street Journal, επικαλούμενη Αιγύπτιους αξιωματούχους και αναλυτές ασφαλείας.

«Ετοιμάζεται μια περιοχή στην έρημο, με κάποιες βασικές εγκαταστάσεις, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να φιλοξενήσουν τους Παλαιστίνιους», ανέφεραν τρεις πηγές ασφαλείας στο πρακτορείο Reuters, τονίζοντας ότι πρόκειται για «προληπτικό μέτρο», «έκτακτο» και «προσωρινό»…

Σύμφωνα με τη ΜΚΟ Ίδρυμα Σινά για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, τα τείχη φτάνουν σε ύψος τα επτά μέτρα.

«Οι κατασκευαστικές εργασίες κατά μήκος των συνόρων με τη Γάζα», εκτιμά ο Μοχάναντ Σάμπρι, αναλυτής σε θέματα για το Σινά και την ασφάλεια στην Αίγυπτο, «είναι σοβαρές ενδείξεις ότι η Αίγυπτος μπορεί να προετοιμάζεται να δεχτεί να επιτρέψει τον εκτοπισμό των κατοίκων της Γάζας στο Σινά, σε συντονισμό με το Ισραήλ και τις Ηνωμένες Πολιτείες».

Θα πρόκειται για ακόμη μια κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς Δικαίου, αυτή τη φορά συνέπεια μιας ισραηλινής επέμβασης στη Ράφα, όπου στοιβάζονται 1,5 εκατομμύριο άμαχοι Παλαιστίνιοι.

Ήτοι τα δύο τρίτα του συνολικού πληθυσμού της Λωρίδας της Γάζας.

Στη συντριπτική πλειονότητα τους είναι εσωτερικά εκτοπισμένοι από τον ισοπεδωμένο βορρά του θύλακα.

«Αιγυπτιακός εφιάλτης»

Από την έναρξη του πολέμου στη Γάζα στις 7 Οκτωβρίου, μετά την επίθεση της Χαμάς στο νότιο Ισραήλ, η -οικονομικά καταρρέουσα και εξαρτώμενη από το ΔΝΤ- Αίγυπτος έχει απορρίψει κατηγορηματικά το ενδεχόμενο να ανοίξει τα σύνορά της για Παλαιστίνιους πρόσφυγες.

Εν μέσω αποκαλύψεων για τα σχέδια της ακροδεξιάς κυβέρνησης Νετανιάχου περί βίαιου μαζικού εκτοπισμού των Παλαιστινίων της Γάζας, η ηγεσία του Καΐρου -που διατηρεί κομβικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός και για το παλαιστινιακό- είχε προειδοποιήσει σε όλους τους τόνους ότι δεν πρόκειται να αποδεχτεί μια δεύτερη Νάκμπα.

Μια προοπτική πλέον ορατή, που ο Αναπληρωτής Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ για Ανθρωπιστικές Υποθέσεις, Μάρτιν Γκρίφιθς, περιέγραψε νέτα-σκέτα για το Κάιρο ως «αιγυπτιακό εφιάλτη».

Ενόσω δε το Ισραήλ υποστηρίζει ότι θα εκτρέψει προς ασφαλείς τοποθεσίες τα 1,5 εκατομμύρια αμάχους της Ράφα -αναφέροντας τον ισοπεδωμένο βορρά της Γάζας, όπου δεν λειτουργεί ούτε ένα νοσοκομείο, ή στα δυτικά, στην πόλη των Βεδουίνων Αλ Μαουάσι, εμβαδού μόλις 14 τ. χλμ, δηλαδή ούτε το ένα δέκατο της έκτασης της Ράφα- φέρεται να έχει καταθέσει μόλις πριν από λίγες ημέρες πρόταση στο Κάιρο για την υποδοχή προσφύγων.

Και όχι μόνο.

Αναφέρεται ότι έχει υποβάλει επίσημο αίτημα για «προσωρινή» ανάπτυξη δυνάμεών του στον «Διάδρομο Φιλαδέλφου», με το Κάιρο να το απορρίπτει.

«Οποιαδήποτε ισραηλινή κίνηση προς αυτή την κατεύθυνση θα οδηγήσει σε σοβαρή απειλή για τις αιγυπτιο-ισραηλινές σχέσεις», προειδοποίησε εκ νέου ο επικεφαλής της Κρατικής Υπηρεσίας Πληροφοριών της Αιγύπτου (SIS), Ντία Ρασουάν.

«Αυτή είναι μια άλλη κόκκινη γραμμή, με την πρώτη ως κατηγορηματική απόρριψη της αναγκαστικής ή εκούσιας μετακίνησης των Παλαιστινίων στη χερσόνησο του Σινά», υπογράμμισε.

Κάλεσε, δε, την ισραηλινή κυβέρνηση «να κάνει σοβαρές έρευνες εντός του στρατού της, των κρατικών υπηρεσιών και των τομέων της κοινωνίας, για να αναζητήσει αυτούς που πραγματικά εμπλέκονται στο λαθρεμπόριο όπλων στη Γάζα, με σκοπό το κέρδος».

Τεντουπόλεις εσωτερικά εκτοπισμένων Παλαιστινίων στη Ράφα (Maxar Technologies/Handout via REUTERS)

Κινούμενοι σε «νάρκη»

Παρά τη διεθνή κατακραυγή για τα ασύμμετρα αντίποινα και την σφαγή Παλαιστινίων αμάχων -πάνω από 28.800, ενώ ο πόλεμος διανύει τον πέμπτο μήνα- η ακροδεξιά κυβέρνηση Νετανιάχου δηλώνει αποφασισμένη για αυτό που αποκαλεί «ολοκληρωτική νίκη».

«Θα μπούμε στη Γάζα, ακόμη και εάν πετύχουμε απελευθέρωση των ομήρων της Χαμάς», διακήρυξε το Σάββατο ο Ισραηλινός πρωθυπουργός, που δίνει μάχη πολιτικής επιβίωσης, ων κατηγορούμενος για διαφθορά.

Εμμένοντας στην απόρριψη της προοπτικής δημιουργίας παλαιστινιακού κράτους, υποστηρίζει ότι για να καταστραφεί η Χαμάς, είναι απαραίτητη η επίθεση στη Ράφα, αλλά και ο έλεγχος του «Διαδρόμου Φιλαδέλφου».

Οι προειδοποιήσεις της Αιγύπτου ότι αυτό θα συνιστά παραβίαση της ειρηνευτικής συμφωνίας του 1979 είναι συνεχείς.

Δεν είναι όμως καν η πρώτη φορά που το Ισραήλ εγείρει αυτό το θέμα.

Ήδη από τον πόλεμο της Γάζας το 2008-2009, τα ισραηλινά στρατιωτικά σχέδια περιελάμβαναν την κατάληψη του διαδρόμου, προκειμένου να καταστραφούν τα υπόγεια τούνελ της Χαμάς.

Εξέταζε τότε την κατασκευή στη ζώνη ενός υπόγειου τείχους, προκειμένου να καταστρέψει τα τούνελ της Χαμάς, αλλά κρίθηκε επικίνδυνο και χρονοβόρο.

Το έκανε τελικά προ λίγων ετών η Αίγυπτος.

Λίγο πριν από τη μονομερή αποχώρηση από τον θύλακα, δε, το 2005, το Ισραήλ εξέταζε τη διάνοιξη μιας τεράστιας τάφρου στον διάδρομο, βάθους έως 25 μέτρων, αλλά το σχέδιο εγκαταλείφθηκε.

Μια παραλλαγή αυτού επιχείρησε το Κάιρο το 2015, πλημμυρίζοντας τα τούνελ με θαλασσινό νερό.

Τώρα, ισραηλινά ΜΜΕ υποστηρίζουν ότι ο Αιγύπτιος πρόεδρος Αλ Σίσι δεν σηκώνει το τηλέφωνο στον Νετανιάχου, ενώ η Wall Street Journal αναφέρει ότι το Κάιρο είχε σκεφτεί ακόμη και να ανακαλέσει τον Αιγύπριο πρέσβη στο Τελ Αβίβ.

Παιδιά της Παλαιστίνης στην ουρά για τρόφιμα από την ανθρωπιστική βοήθεια βοήθεια που φτάνει μετ’ εμποδίων στην οσονούπω υπό πολιορκία Ράφα, στη νότια Λωρίδα της Γάζας (REUTERS/Mohammed Salem)

Ωμοί τακτικισμοί

Αναλυτές βλέπουν τακτικισμούς πίσω από τη στάση του Νετανιάχου.

Κατά τον Ράμι Χούρι, παλαιστινιακής καταγωγής δημοσιογράφο και ανώτερο συνεργάτη στο Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Βηρυτού, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός εργαλειοποιεί το θέμα του διαδρόμου.

Ως τροφή στο ακροδεξιό ακροατήριό του και τους εξαγριωμένους Ισραηλινούς με τους χειρισμούς του στο θέμα των ομήρων.

Ως δικαιολογία για το ότι η Χαμάς όχι μόνο κατάφερε να εξαπολύσει ανενόχλητη την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου, αλλά πολεμά εδώ και πάνω από τέσσερις μήνες έναν από τους τεχνολογικά πιο εξελιγμένους, καλύτερα εκπαιδευμένους και οπλισμένους στρατούς στον κόσμο.

Ως μέθοδο διασποράς περισσότερου φόβου και πανικού στους Παλαιστίνιους.

Αλλά και ως μοχλό πίεσης στις διαπραγματεύσεις με τις ΗΠΑ και τον αραβικό κόσμο.

Στο μεσοδιάστημα η κατάσταση γίνεται όλο και πιο εφιαλτική της στη σφυροκοπούμενη Γάζα, όπου οι νεκροί άμαχοι κοντεύουν τις 30.000.

Περί τα 17.000 παιδιά έχουν μείνει ορφανά ή ακόμη και χωρίς καθόλου συγγενείς.

Ενώ συνολικά 2,3 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι -οι περισσότεροι εσωτερικά εκτοπισμένοι- δίνουν μια άνιση μάχη επιβίωσης εν μέσω μιας αδιανόητης σφαγής από τις ισραηλινές δυνάμεις και μιας σπειροειδούς ανθρωπιστικής κρίσης.

Στο φόντο, είναι η αναλγησία της διεθνούς κοινότητας.

Πρωτίστως δε της «δημοκρατικής» Δύσης, που επιμένει να εθελοτυφλεί, χρησιμοποιώντας δύο μέτρα και σταθμά και υπονομεύοντας τη βασισμένη σε κανόνες διεθνή τάξη και τις δημοκρατικές αξίες, τις οποίες κόπτεται ότι υπερασπίζεται απέναντι σε άλλους απολυταρχικούς ηγέτες.