Ήταν «απάτριδες» μετανάστες: Πολωνοί, Αρμένιοι, Εβραίοι, Ιταλοί, Ρουμάνοι, Ισπανοί. Ήταν κομμουνιστές και στρατευμένοι στην οργάνωση των μεταναστών της Αντίστασης το FTP-MOI. Ήταν στα μάτια των γερμανικών δυνάμεων κατοχής και των Γάλλων συνεργατών τους του καθεστώτος του Βισύ, υπό τον στρατάρχη Πεταίν, «τρομοκράτες».

Η δράση τους παραδειγματική, θύμιζε αντάρτικο πόλης. Έβαζαν βόμβες και δολοφονούσαν Γερμανούς στρατιωτικούς. Όταν τελικά συλληφθούν και οδηγηθούν στις 21 Φεβρουαρίου 1944 στο εκτελεστικό απόσπασμα, το καθεστώς δεν τους επιφύλασσε μόνο το θάνατο, αλλά και την επαίσχυντη συκοφαντία.

Η κατοχική κυβέρνηση τυπώνει μια αφίσα που ήταν μνημείο ρατσισμού. Περιλαμβάνει τις φωτογραφίες τους, λίγο πριν την εκτέλεση, και τα ονόματά τους με υπογραμμισμένη την καταγωγή τους, για να τονίσει ότι «δεν ήταν Γάλλοι». Τους αποκαλεί «στρατό του εγκλήματος».

Όμως, στα μάτια της κοινωνίας ήταν ήρωες που «πέθαναν για τη Γαλλία» παρότι δεν ήταν Γάλλοι, όπως θα γράψει λίγα χρόνια αργότερα ο Λουί Αραγκόν σε ένα ποίημα που θα μελοποιηθεί και θα γίνει πολύ γνωστό από την ερμηνεία του μεγάλου Λουί Φερέ.

Ηγετική φυσιογνωμία από το 1943 ο Μισάκ Μανουσιάν. Αρμένιος, σημαδεμένος από την εμπειρία της γενοκτονίας που τον άφησε ορφανό, εργάτης στη Σιτροέν, ποιητής, κομμουνιστής ο Μανουσιάν θα καταφέρει να συντονίσει μια εντυπωσιακή σειρά από δράσεις πριν συλληφθεί από το καθεστώς συνεργατών του Βισύ και εκτελεστεί μαζί με τους συντρόφους του στο Φρούριο Μον-Βαλεριέν, κοντά στο Δάσος της Βουλώνης.

Την παραμονή της εκτέλεσης γράφει στη γυναίκα του, Μελινέ, και ανάμεσα στα άλλα σημειώνει:

Στρατεύτηκα στον Απελευθερωτικό Στρατό ως εθελοντής στρατιώτης και πεθαίνω σε απόσταση αναπνοής από τη νίκη και τον στόχο.
Ευτυχία σε εκείνους που θα μας επιζήσουν και θα γευτούν τη γλύκα της Ελευθερίας και της Ειρήνης του αύριο. Είμαι βέβαιος ότι ο γαλλικός λαός και όλοι οι μαχητές της ελευθερίας θα τιμήσουν τη μνήμη μας με αξιοπρέπεια. Τη στιγμή του θανάτου μου, διακηρύσσω ότι δεν έχω κανένα μίσος εναντίον
κατά του γερμανικού λαού ή κατά οποιουδήποτε άλλου, όλοι θα πάρουν αυτό που τους αξίζει ως τιμωρία και
ανταμοιβή.
Ο γερμανικός λαός και όλοι οι άλλοι λαοί θα ζήσουν σε ειρήνη και αδελφοσύνη μετά τον πόλεμο που δεν θα διαρκέσει πολύ περισσότερο. Ευτυχία σε όλους…

Σήμερα, ο Μισάκ Μανουσιάν, μαζί με τη σύζυγό του Μελινέ, μπήκαν στο Πάνθεο στο Παρίσι. Δεν ήταν οι πρώτοι αντιστασιακοί. Πρώτος είχε μπει ο Ζαν Μουλέν, ηγετική φυσιογνωμία της αντίστασης, εκτελεσμένος το 1943, το 1964. Και το 2015, επί προεδρίας Φρανσουά Ολαντ, ο Πιέρ Μπροσολέτ, ο Ζαν Ζε, η Ζερμέν Τιλιόν και η Ζενεβιέβ ντε Γκωλ-Αντονιόζ. Όμως, κανείς τους δεν ήταν ούτε αλλοδαπός, ούτε κομμουνιστής.

Τιμώντας την εμβληματική φυσιογνωμία των αντιστασιακών κομμουνιστών μεταναστών η γαλλική κυβέρνηση κάνει ένα είδος διπλής αποκατάστασης της μνήμης και επιτρέπει, μέσα από την απόδοση πλήρους τιμής στην εμπειρία των «τρομοκρατών» του FTP-MOI μια συνολικότερη αποτίμηση της ιστορικής μνήμης της αντίστασης.

Επιτρέπει, ταυτόχρονα, και την επιστροφή σε μια σελίδα της ιστορίας όπου ο ηρωισμός και η αυταπάρνηση συναντήθηκαν με έναν αυθεντικό διεθνισμό.

Η πορεία προς την τελετή σφραγίστηκε από την επιμονή της Μαρίν Λεπέν, ηγέτιδος ενός κόμματος ακροδεξιού που στους ιδρυτές του περιλάμβανε συνεργάτες των Γερμανών, να παραστεί, παρά τις εκκλήσεις όσων υπογράμμιζαν ότι ήταν έως και προσβολή των νεκρών αυτό. Η ίδια τελετή πάντως ήταν ιδιαίτερα φορτισμένη και υποβλητική, με μια τεράστια «Κόκκινη Αφίσα» να δεσπόζει και τον Γάλλο πρόεδρο να κάνει την κεντρική ομιλία.

Headlines