Τραβώντας την Ιστορία από τα μαλλιά – Γιατί ο Ζελένσκι δεν μπορεί να γίνει ένας Μέγας Φρειδερίκος

Στον πρώτο πραγματικά «παγκόσμιο» πόλεμο στην Ιστορία, το 1757 και όχι το 1914, ένα κράτος βρέθηκε περικυκλωμένο από πολλούς αντιπάλους και σώθηκε. Μπορεί αυτό να συμβεί σήμερα με την Ουκρανία;

Υπενθυμίζεται ότι σε εκείνον τον πόλεμο, τον γνωστό ως Επταετή Πόλεμο, ενεπλάκησαν όλες οι υπερδυνάμεις της εποχής με εξαίρεση την Οθωμανική Αυτοκρατορία, και επηρέασε την Ευρώπη, τη Βόρεια και Νότια Αμερική, τη Δυτική Αφρική, την Ινδία και τις Φιλιππίνες.

Οι βασικοί αντίπαλοι ήταν η Βρετανική Αυτοκρατορία από τη μία και η Γαλλία από την άλλη, διαμορφώνοντας δύο τεράστια στρατόπεδα. Ο ισχυρότερος σύμμαχος των Βρετανών τότε ήταν ο επίφοβος και γνωστός για τη στρατιωτική του δεινότητα, ο Πρώσος βασιλιάς Φρειδερίκος ο Μέγας. Δίχως να μπούμε σε λεπτομέρειες «ποιος φταίει» για το ξέσπαμα του πολέμου, αρκεί να πούμε ότι η Πρωσία εισέβαλε πρώτη σε ξένη περιοχή.

Παρ΄ όλα αυτά μετά το 1760, η Πρωσία ήρθε σε δεινή θέση καθώς αντιμετώπιζε τη συνδυασμένη επίθεση Ρώσων, Αυστριακών και Γάλλων, των ισχυρότερων κρατών της Ευρώπης την εποχή εκείνη. Ήταν στα πρόθυρα της κατάρρευσης, αλλά ανταπεξήλθε.

Σε αυτό το σημείο λοιπόν, ο επίκουρος καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Στούμπενβιλ στις ΗΠΑ, Αλεξάντερ Μπερνς, θεωρεί ότι με οδηγό εκείνο το πρωσικό παράδειγμα, η Ουκρανία μπορεί να… νικήσει τη Ρωσία.

Με ανάλυσή του στο αμυντικό αμερικανικό War on the Rocks,  o Μπερνς θεωρεί ότι, όπως και σήμερα ο Ζελένσκι αδυνατεί να πείσει τη κοινή γνώμη ότι αξίζει της ξένης βοήθειας -καθώς αποτυγχάνει να σημειώνει στρατιωτικές νίκες- έτσι και τότε πολλοί στη Βρετανία απογοητεύονταν από την αρχική αδράνεια των Φρειδερίκου. Ως μέγας πιστωτής της Πρωσίας τότε η Βρετανία, χρηματοδοτούσε τον Πρώσο βασιλιά, προακαλώνας δυσαρέσκεια όταν η «επένδυσή» τους γνώριζε ήττες.

Ο Φρειδερίκος κατάφερε και επικράτησε των αντιπάλων παρά το γεγονός ότι δεν είχε επαρκή πρόσβαση σε πιστώσεις.

Παρόλα αυτά, όταν ο Πρώσος βασιλιάς άρχισε να φέρνει νίκες στις αρχές Ιουλίου 1759, το Universal Chronicle ανέφερε: «Ο Βασιλιάς της Πρωσίας έχει ξεφύγει επί μακρόν από την κατάσταση αδράνειας που φαίνεται να βρισκόταν εδώ και αρκετό καιρό».

«Ο Φρειδερίκος έμαθε τελικά να είναι προσαρμόσιμος απέναντι στην ανώτερη δύναμη πυρός του εχθρού» λέει ο Μπερνς καθώς «μπόρεσε μετά την καταστροφή των δυνάμεών του σε μετωπικές επιθέσεις» να μάθει και να γίνεται πιο αμυντικός ώστε να κρατήσει δυνάμεις. «Ο Φρειδερίκος προσπάθησε να διατηρήσει αρκετή δύναμη κρούσης της Πρωσίας για να τερματίσει τελικά τον πόλεμο».

Αν και θα είχε ηττηθεί αν δεν πέθαινε η μεγαλύτερη αντίπαλός του Ρωσίδα Αυτοκράτειρα Ελισάβετ, το 1762, η αλλαγή τακτικής επέτρεψε την επιβίωση της Πρωσίας μέχρι δοθεί η ευκαιρία για νίκη, σύμφωνα με τον Μπερνς.

Ο ακαδημαϊκός αναφέρεται στο γεγονός ότι όπως στον Επταετή Πόλεμο, η Ρωσίδα αυτοκράτειρα Ελισάβετ Πετρόβνα υπέστη εγκεφαλικό το καλοκαίρι του 1757 και πέθανε έτσι και σήμερα, μια αλλαγή στη ρωσική ηγεσία, λόγω της υποτίθεται «επιβαρυμένης» υγείας του Πούτιν, θα μπορούσε να προκαλέσει σημαντικές διαταραχές στη ρωσική πολεμική προσπάθεια.

Το μάθημα για την Ουκρανία είναι σαφές για τον Μπερνς: «Ό,τι δίνει στην Ουκρανία την καλύτερη ευκαιρία για επιβίωση σε έναν μακροχρόνιο πόλεμο, όχι η ξένη ανυπομονησία, θα πρέπει να υπαγορεύει τον ρυθμό των επιχειρήσεων.

Γιατί ο Ζελένσκι δεν μπορεί να είναι «Μέγας»

Ωστόσο, οι συγκρίσεις που κάνει ο Αμερικανός ιστορικός δεν ευσταθούν και μάλιστα χρησιμοποιούν την ιστορία με εξαιρετικά επικίνδυνο τρόπο για τους Ουκρανούς.

Μπορεί ο Φρειδερίκος να έμπλεξε συχνά σε πολέμους, αλλά έτρεμε τις παρατεταμένες συγκρούσεις. Ήθελε οι πόλεμοι να διαρκούν ελάχιστα και να κάνει αυτός την πρώτη δύναμη. Οι μακροχρόνιοι πόλεμοι θα κατέστρεφαν την πειθαρχία του στρατού, θα ερήμωσαν τη χώρα και θα εξαντλούσαν τους πόρους της.

Ο Αμερικανός ακαδημαϊκός όμως, στην πραγματικότητα προτείνει έναν αμυντικό πόλεμο τριβής που είναι εις βάρος του αδύναμου σε πόρους, που είναι η Ουκρανία. Ως γνωστόν, την εποχή του Φρειδερίκου, οι στρατιώτες είναι αναλώσιμοι για τους στρατηγούς, γι΄αυτό εξάλλου και πολεμούσαν ανοιχτά σε παράταξη. Σήμερα όμως η νοοτροπία είναι πολύ διαφορετική και οι Ουκρανοί δεν έχουν εφεδρείες για σκότωμα.

Ο Μέγας Φρειδερίκος μετά τη μάχη.

Σε αντίθεση με την Ουκρανία σήμερα, τα οικονομικά της Πρωσίας τότε ήταν σε εξαιρετική κατάσταση, επειδή είχαν αποθέματα μετρητών και χωρίς χρέος, και πολλοί σύγχρονοι και μετέπειτα παρατηρητές το θεώρησαν πρότυπο προς μίμηση. Η Ουκρανία σήμερα δεν έχει τέτοιες υποδομές και στηρίζεται σε σημαντικό βαθμό απ΄έξω.

Ο Φρειδερίκος κατάφερε και επικράτησε των αντιπάλων παρά το γεγονός ότι δεν είχε επαρκή πρόσβαση σε πιστώσεις. Ο Ζελένσκι αντίθετα βλέπει τα στρατεύματά του να ηττώνται, πρά το γεγονός ότι εδώ και δύο χρόνια απολαμβάνει αστείρευτης πηγής χρήματος της ΕΕ και των ΗΠΑ, καθώς και όπλων. Ωστόσο, όπως και Φρειδερίκος δεν έχει επαρκές προσωπικό και πλέον ξεμένει από πυρομαχικά.

Η στρατηγική του Φρειδερίκου βασιζόταν στην ικανότητα να χτυπήσει πρώτος, όπως είχε κάνει το 1740, και ήξερε ότι δεν θα μπορούσε να πολεμήσει για πολύ χωρίς εξωτερική βοήθεια.

Μπορεί ο Φρειδερίκος πράγματι να αντιμετώπιζε σημαντικές ήττες, αλλά κατάφερνε να επιφέρει συντριπτικά πλήγματα εναντίον αντιπάλων που ήταν 2 και 3 φορές περισσότεροι αριθμητικά, λόγω των συγκλονιστικών πνευματικών του ικανοτήτων. Μπορεί οι Πρώσοι να έχασαν στη μάχη της Καμιένα Γκούρα βάζοντάς τα με υπερδιπλάσιες δυνάμεις, αλλά στη συνέχεια ο Φρειδερίκος θα συνέτριβε τους τριπλάσιους αντιπάλους στη Λεγκνίτσα.

Ούτε ο Ζελένσκι, ούτε κανείς έως τώρα στρατιωτικός εγκέφαλος στην Ουκρανία μπορεί να πραγματοποιήσει τέτοιες ανατροπές, για να πείσουν εξωτερικούς παράγοντες. Υπενθυμίζεται επίσης, ότι το Λονδίνο τότε ήταν εμπόλεμο μέρος και βοηθούσε τον Φρειδερίκο, ενώ σήμερα η Ουκρανία μάχεται μόνη της, ενώ τα κέρδη για τους χρηματοδότες της τίθενται εν αμφιβόλω.

Ο Μέγας Ναπολέων κοιμόταν έχοντας στο προσκέφαλό του τον Φρειδερίκο διότι θαύμαζε το επιθετικό του πνεύμα. Ο Πρώσος βασιλιάς ήταν φανατικός θιασώτης του επιθετικού πολέμου και ο στρατός του ήταν εκπαιδευμένος γι’ αυτό. Ο ουκρανικός στρατός από την αρχή του πολέμου δεν εμφάνιζε ανάλογα επίπεδα εκπαίδευσης, γι΄ αυτό και οι νατοϊκοί είχαν αγχωθεί να εκπαιδεύσουν χιλιάδες Ουκρανούς.

Κλείνοντας θα συμφωνήσουμε μόνο στο σημείο που ο ιστορικός σημειώνει ότι οι ιστορικοί παραλληλισμοί μπορεί να είναι χρήσιμοι, αλλά το παρελθόν δεν είναι πάντα ένας τέλειος οδηγός. Θα λέγαμε μάλιστα, ότι η δική του σύγκριση είναι μάλλον καταστροφική, θυμίζοντας του μια ατάκα του Φρειδερίκου: «Εκείνος που υπερασπίζεται τα πάντα, δεν υπερασπίζεται τίποτα».