Οι προκλήσεις στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας – Πόσο θα διαρκέσει το καλό κλίμα;

Πρέπει να μιλάμε με την Τουρκία ή όχι. Η συζήτηση επανέρχεται καθώς η Άγκυρα βγαίνει από το σοκ του φονικού σεισμού του 2023 και επιστρέφει όχι στις απειλές εναντίον της Ελλάδας, αλλά στην πάγια πολιτική της όσον αφορά ασκήσεις και εξοπλισμούς.

Και όταν μιλάμε για εξοπλισμούς μιλάμε για την προμήθεια των F-16 από τις ΗΠΑ αλλά και τα συστήματα που παράγονται από την εγχώρια πολεμική της βιομηχανία.

Διπλωματία

Φυσικά υπάρχει και το παιχνίδι της διπλωματίας, το οποίο ο Ερντογάν δεν εγκατέλειψε ποτέ. Με πλέον εντυπωσιακή την πρόσφατη επίσκεψη του στην Αίγυπτο. Και τον Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι να περιμένει τον τούρκο πρόεδρο στο αεροδρόμιο. Μετά από 12 χρόνια «ψυχρότητας».

Σαφώς μία επίσκεψη στην Αίγυπτο δεν έλυσε τα μεταξύ τους προβλήματα, με κυριότερο την στήριξη που παρείχε ο Ερντογάν στον Μόρσι και τους Αδελφούς Μουσουλμάνους, προκαλώντας τεράστια καχυποψία στο Σίσι. Ωστόσο η επανεκκίνηση της εξομάλυνσης των σχέσεων Αιγύπτου – Τουρκίας ήταν ο υπ’ αριθμόν ένα διπλωματικός στόχος του Ερντογάν στο πλαίσιο της επανατοποθέτησης της Άγκυρας στο διπλωματικό χάρτη που δεν θα έδειχνε πλέον εχθρούς, αλλά «φίλους». Και ένα μήνυμα προς όλους.

Επιστροφή

Η επιστροφή της Τουρκίας στην κανονικότητα και δη σε μία κανονικότητα προεκλογική, δεν περιλαμβάνει όπως είπαμε ένταση στο πεδίο με την Ελλάδα, ούτε απειλές σε επίπεδο ρητορικής.

Περιλαμβάνει παρ’ όλα αυτά την επανάληψη των πάγιων θέσεων και αιτιάσεων της τουρκικής πλευράς.

Πάγιες θέσεις

Σε αυτό το πλαίσιο η Άγκυρα εκδίδει navtex και notam που σημειώνει τις γνωστές θέσεις της, περί αρμοδιότητας για περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, αλλά και όσον αφορά την απαίτηση περί αποστρατικοποίησης των νησιών του Αιγαίου.

Στο πλαίσιο της προσπάθειας διατήρησης της ηρεμίας ωστόσο απέχει από την πολιτική που εφάρμοζε στο παρελθόν να προχωρά σε έκδοση σειράς navtex που δέσμευαν περιοχές του Αιγαίου και της Ανατολικής Μεσογείου ακόμα και για μεγάλα χρονικά διαστήματα, ακόμα και όταν δεν σχεδίαζε την πραγματοποίηση ασκήσεων ή ερευνών, απλά σε ένα παιχνίδι αντιπαράθεσης και ανταλλαγής προκλήσεων με την Ελλάδα.

Στις τουρκικές navtex και notam που εντάσσονται στην πρακτική της επανάληψης των πάγιων τουρκικών θέσεων της περιόδου κυριαρχίας του καλού κλίματος Ελλάδας – Τουρκίας, απαντά η Αθήνα κατά την επίσης πάγια τακτική της με ρηματικές διακοινώσεις στην τουρκική πλευρά καθώς και με επιστολές διαμαρτυρίας της Υδρογραφικής Υπηρεσίας σε αρμόδια υπηρεσία IΜΟ. Με τα κείμενα να απορρίπτουν τους τουρκικούς ισχυρισμούς προβάλλοντας «νομική ορθότητα ελληνικών θέσεων», όπως επισημαίνουν πηγές του υπουργείου Εξωτερικών.

Navtex και Notam

Οι τουρκικές navtex και notam δεν δείχνουν ένταση, δείχνουν ωστόσο πως οι διαφορές παραμένουν και η Άγκυρα δεν θα σταματήσει να τις εκφράζει λόγω του καλού κλίματος. Κάτι που κανείς διπλωμάτης άλλωστε δεν περίμενε ότι θα συμβεί.

Διαφορές και θέσεις που θα πάψουν να εκφράζονται μόνο εφόσον υπάρξουν λύσεις.

Έως τη λύση όμως το καλό κλίμα και η ηρεμία θα απειλούνται διαρκώς. Από τις πάγιες θέσεις και τις διεκδικήσεις της Τουρκίας, όσον αφορά την Αθήνα και από τις κόκκινες γραμμές της Ελλάδας, όσον αφορά την Άγκυρα.

Καχυποψία

Με την ένταση των προηγούμενων τριών ετών, αλλά και το βαρύ παρελθόν των ελληνοτουρκικών σχέσεων να έχει εκπαιδεύσει τόσο το κοινό και τα ΜΜΕ, όσο και τους πολιτικούς στην έντονη καχυποψία. Με την οικοδόμησης εμπιστοσύνης που έχει στόχο την κανονικότητα να γίνεται ακόμα πιο δύσκολη.

Μία καχυποψία για την οποία επίσης οι αιτίες, που εδράζονται στις διαφορές των δύο χωρών και τις τουρκικές αιτιάσεις, δεν έχουν εξαλειφθεί.

Αγκάθια

Το casus belli, η «Γαλάζια Πατρίδα», το τουρκολιβυκό μνημόνιο, τα μειονοτικά θέματα, οι γκρίζες ζώνες, η απαίτηση περί αποστρατικοποίησης των νησιών, δεν σβήστηκαν σε μία μέρα, αντίθετα ζητούν λύσεις για να μην σβήσουν το καλό κλίμα. Με τη διακήρυξη των Αθηνών να παραμένει επί του παρόντος ισχυρή.

Γεραπετρίτης – Φιντάν

Για τον Υπουργό Εξωτερικών, Γιώργο Γεραπετρίτη, η διαφύλαξη της ηρεμίας προκειμένου να μπορεί να συνεχιστεί ο διάλογος Ελλάδας – Τουρκίας, που είναι στους μεγάλους στόχους της ελληνικής διπλωματίας για το 2024 παραμένει ψηλά.

Και στη συνάντηση που είχε με τον τούρκο ομόλογο του, Χακάν Φιντάν στο περιθώριο της Διάσκεψης του Μονάχου «συμφωνήθηκε (σς για μία ακόμα φορά) η ανάγκη να μη διαταραχθεί το βελτιωμένο κλίμα», αλλά και να συναντηθούν εκ νέου. Καθώς το επόμενο διάστημα έχει προγραμματιστέι ήδη για αρχές Μαρτίου συνάντηση των ΥΦΥΠΕΞ για τον πολιτικό διάλογο, μεταξύ της Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου και Μπουράκ Ακτσαπάρ, αλλά και για τη θετική ατζέντα με Κώστα Φραγκογιάννη και Ακτσαπάρ. Ενώ παράλληλα θα προετοιμάζεται και η επίσκεψη του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Άγκυρα που αναμένεται τον Απρίλιο.

Δένδιας – Γκιουλέρ

Συνάντηση τις προηγούμενες μέρες, στο περιθώριο της υπουργικής συνόδου του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες είχε και ο Νίκος Δένδιας με τον τούρκο ομόλογο του, Γιασάρ Γκιουλέρ. Με τον υπουργό Εθνικής Άμυνας να υπογραμμίζει επίσης στον Γκιουλέρ την «ανάγκη διατήρησης κλίματος ύφεσης και αποφυγής οποιωνδήποτε ενεργειών που μπορούν να το διαταράξουν».

Αναφερόμενος στις ελληνοτουρκικές σχέσης κατά την ενημέρωση της Διαρκούς Επιτροπής Εθνικής Άμυνας και Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής για θέματα αμυντικής πολιτικής, ο Δένδιας υποστήριξε αναφερόμενος στις σχέσεις Ελλάδας – Τουρκίας ότι «δεν πρέπει, μακάρι να μπορούσαμε να είμαστε ήσυχοι, να εφησυχάζαμε, να χαμηλώναμε τις δαπάνες μας. Δεν μπορούμε να είμαστε. Όμως από την άλλη δεν μπορούμε και να μην εκμεταλλευτούμε με τον δέοντα τρόπο αυτό το διάστημα σχετικής ηρεμίας το οποίο απολαμβάνουμε. Είναι καλοδεχούμενο κι εμείς θα κάνουμε κάθε προσπάθεια ώστε αυτό να διατηρηθεί».

Για να προσθέσει αναφερόμενος στη συνάντηση με τον Γκιουλέρ πως «του ζήτησα να διατηρηθεί το κλίμα, του ζήτησα να αποφύγουν οποιαδήποτε ενέργεια οδηγεί σε οξύνσεις. Διότι εμείς πάντοτε επιζητούμε την ηρεμία, ώστε να υπάρχει πλαίσιο διαλόγου. Αλλά χρειάζονται δύο γι΄ αυτό, δεν μπορούμε μόνοι μας εμείς».