Τι γνωρίζετε για την Άννα Πάβλοβα, την πιο διάσημη μπαλαρίνα της Ρωσίας;

Σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου, η Άννα Πάβλοβα τιμήθηκε με βραβεία ή λατρεύτηκε με άλλους τρόπους.

Στις Κάτω Χώρες, ένας συγκεκριμένο είδος λευκών τουλιπών ονομάστηκε «Άννα Πάβλοβα».

Το 1909, η Πάβλοβα κατέκτησε το Παρίσι, χορεύοντας σε πολλά μπαλέτα που έκαναν πρεμιέρα από το εξαιρετικά δημοφιλές «Ballet Russes» του Σεργκέι Ντιαγκίλεφ

Όταν η μπαλαρίνα ήταν ακόμη εν ζωή, ένα χρυσό άγαλμά της είχε τοποθετηθεί στον θόλο του θεάτρου Victoria Palace του Λονδίνου. Χάθηκε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά επανατοποθετήθηκε το 2006.

Το διάσημο επιδόρπιο «Πάβλοβα»

Αέρινη σαντιγί, φρέσκα μούρα και πλούσια μαρέγκα που μοιάζει με φούστα μπαλέτου – το επιδόρπιο «Παβλόβα» είναι πλέον παγκοσμίως γνωστό.

Η Αυστραλία και η Νέα Ζηλανδία εξακολουθούν να συζητούν για το ποιανού ζαχαροπλαστείο εφηύρε και σέρβιρε πρώτο αυτό το επιδόρπιο. Αλλά, αυτό που είναι βέβαιο είναι ότι δημιουργήθηκε μετά την περιοδεία της Άννας Πάβλοβα το 1926, όταν και οι δύο χώρες μαγεύτηκαν από τη χάρη της Ρωσίδας μπαλαρίνας.

«Ετοιμάστε τη στολή του κύκνου μου!» φέρεται να ήταν τα τελευταία λόγια της καλλιτέχνιδας λίγο πριν πεθάνει

H Άννα ήταν ήδη ένας πραγματικά ζωντανός θρύλος, έχοντας περιοδεύσει σε όλο τον κόσμο. Χάρη στην Πάβλοβα, το ρωσικό μπαλέτο έγινε «είδος λατρείας» παγκοσμίως.

Η Πάβλοβα μπορούσε να ξεπεράσει τη βαρύτητα

Γιατί ανάμεσα σε όλο το πάνθεον των ρωσικών μπαλαρινών των αρχών του 20ού αιώνα η Πάβλοβα ήταν εκείνη που έγινε θρύλος; Όλα οφείλονται στην αέρινη φύση, η οποία απαθανατίστηκε στη μαρέγκα.

Η απίστευτη ελαφρότητά της παρατηρήθηκε από όλους τους συγχρόνους που την είδαν να χορεύει. «Έμοιαζε σαν να μην έχει περισσότερη σάρκα από μια νιφάδα χιονιού», είπε κάποτε η Tamara Karsavina, μια άλλη διάσημη μπαλαρίνα, για τη συνάδελφό της.

Αποφοιτώντας από την Αυτοκρατορική Σχολή Θεάτρου της Αγίας Πετρούπολης το 1899, η Πάβλοβα έγινε δεκτή στον θίασο του θεάτρου Μαριίνσκι αμέσως μετά τις τελικές εξετάσεις. Το ταλέντο της ήταν τόσο πολλά υποσχόμενο που, έχοντας μεταπηδήσει στη σκηνή του corps de ballet, άρχισε να παίρνει αξιόλογους ρόλους. Από το 1902, είχε ήδη «σολάρει» ως Ζιζέλ, Νικία στο «Η μπαγιαντέρα», Οντέτ και Οντίλ στη «Λίμνη των Κύκνων» και Κιτρί στο «Δον Κιχώτης».

Το έργο της επικροτήθηκε από τον ίδιο τον Marius Petipa, τον Γάλλο χορογράφο που ουσιαστικά δημιούργησε το ρωσικό μπαλέτο όπως το ξέρουμε σήμερα και που ανέβασε τα περισσότερα από τα θρυλικά μπαλέτα.

Ο ιστορικός του μπαλέτου Valerian Svetlov έγραψε ότι η Πάβλοβα κατείχε «το σπάνιο χάρισμα να σπάει τους νόμους της γήινης βαρύτητας και να φτερουγίζει στον αέρα με εξαιρετική ευκολία».

Το πόδι της είχε πολύ ψηλό πέλμα και είναι απίστευτο πώς μπορούσε να μείνει στις άκρες των δακτύλων της. Η Πάβλοβα έβαλε ένα ειδικό μαξιλάρι στα πουέντ παπούτσια της, προκειμένου να έχει μεγαλύτερη στήριξη για τα πόδια της. Σήμερα, οι περισσότερες μπαλαρίνες χρησιμοποιούν ακριβώς τον ίδιο τύπο παπουτσιού. Το 1913, ο γλύπτης Boris Fredman-Kluzel αποτύπωσε σε μπρούντζο το απίστευτα καμπυλωτό πόδι της Πάβλοβα.

Η πρώτη ερμηνεύτρια του θρυλικού «Πεθαμένου Κύκνου»

Ιδιαίτερα παραγωγική ήταν η δημιουργική συνεργασία της Πάβλοβα με τον νεαρό χορογράφο Μισέλ Φοκίν. Ήταν αυτός που ανέβασε τη χορογραφική μικρογραφία «Ο κύκνος» για τη μπαλαρίνα, που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1907 στο θέατρο Μαριίνσκι (πολλοί λανθασμένα τη θεωρούν μέρος του μπαλέτου «Λίμνη των Κύκνων», αλλά πρόκειται για ξεχωριστή σύνθεση). Αργότερα έγινε ευρύτερα γνωστή ως «Ο κύκνος που πεθαίνει».

Το κοινό έμεινε έκπληκτο όχι μόνο από το «δράμα» και την απίστευτη χορευτική ικανότητα, αλλά και από τον τρόπο που η Πάβλοβα εκτέλεσε πειστικά το ρόλο του κύκνου, πώς τα χέρια της μιμούνταν τις κινήσεις των φτερών του πουλιού.

Το νούμερο αυτό θα γινόταν η «επαγγελματική κάρτα» της μπαλαρίνας και θα το παρουσίαζε σε περιοδείες σε όλο τον κόσμο. Η μπαλαρίνα πέθανε σε ηλικία 49 ετών το 1931, λόγω επιπλοκών από κρυολόγημα.

«Ετοιμάστε τη στολή του κύκνου μου!» φέρεται να ήταν τα τελευταία λόγια της καλλιτέχνιδας λίγο πριν πεθάνει.

Δημιούργησε το δικό της θίασο μπαλέτου

Το αστέρι της Πάβλοβα έλαμψε όχι μόνο σε ολόκληρη την Αγία Πετρούπολη. Ήδη από το 1908, μαζί με τον χορευτή Adolf Bolm, συγκέντρωσαν έναν μικρό θίασο και έκαναν την πρώτη τους περιοδεία στην Ευρώπη. Και, το 1909, η Πάβλοβα κατέκτησε το Παρίσι, χορεύοντας σε πολλά μπαλέτα που έκαναν πρεμιέρα από το εξαιρετικά δημοφιλές «Ballet Russes» του Σεργκέι Ντιαγκίλεφ.

Ωστόσο, η μπαλαρίνα δεν έμεινε στην κομπανία του Ντιαγκίλεφ. Μέχρι τότε, είχε ήδη συνθέσει τα δικά της χορευτικά προγράμματα και αποφάσισε να οργανώσει το δικό της θίασο μπαλέτου.

Το 1914, η Πάβλοβα έδωσε την τελευταία της παράσταση στη Ρωσία και με το ξέσπασμα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μετακόμισε στο Λονδίνο. Ωστόσο, δεν πέρασε πολύ χρόνο στη νέα της πατρίδα, καθώς άρχισε να περιοδεύει σε όλο τον κόσμο.

Η Πάβλοβα εμφανίστηκε σε δεκάδες χώρες, από την Αυστραλία, τη Νέα Ζηλανδία, τις Φιλιππίνες, τη Μαλαισία, την Ιαπωνία, την Κίνα, την Ινδία, την Αίγυπτο, σε πολλές χώρες της Λατινικής Αμερικής και, φυσικά, στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρώπη. Σε ορισμένες χώρες, ήταν ο πρώτος άνθρωπος που παρουσίασε ποτέ μπαλέτο.

Η επίσκεψη της Πάβλοβα στο Μεξικό το 1919 αποτέλεσε αληθινό ορόσημο. Η χώρα μόλις είχε «σταθεί στα πόδια της» μετά από μια επανάσταση και, για την ασφάλεια της μπαλαρίνας και του θιάσου της, ο τότε πρόεδρος Βενουστιάνο Καράνσα διέταξε να τοποθετηθούν 200 στρατιώτες στο τρένο τους ως συνοδεία τους.

Στην Πόλη του Μεξικού, η Πάβλοβα έδωσε αρκετές παραστάσεις σε μια αρένα ταυρομαχίας. Παρουσίασε όχι μόνο κλασικά έργα μπαλέτου, αλλά και ένα χορευτικό νούμερο με τίτλο «Mexican Fantasies», βασισμένο στην τοπική λαογραφία. Έξι χρόνια αργότερα, η Πάβλοβα επέστρεψε στο Μεξικό, ενθουσιάζοντας και πάλι το ισπανόφωνο κοινό στο μπαλέτο «Δον Κιχώτης».

Ο Μεξικανός ποιητής Ramon Lopez Velarde έγραψε μάλιστα ένα ποίημα με τίτλο «Αννα Πάβλοβα», εξ ολοκλήρου αφιερωμένο στα θεϊκά πόδια της μπαλαρίνας.

*Με πληροφορίες από Russia Beyond | Κεντρική φωτογραφία θέματος: Wikimedia Commons | Library of Congress