«Η Ελλάδα δεν είναι Λουξεμβούργο» – Το ακριβό σπορ των εξοπλιστικών και η ασφάλεια της χώρας

Μία από τις εκφράσεις που χρησιμοποιεί συχνά ο Νίκος Δένδιας απέναντι σε συνομιλητές του είναι ότι δυστυχώς η Ελλάδα δεν μπορεί να γίνει Λουξεμβούργο.

Η γεωγραφία δεν αλλάζει. Και ακόμα και αν η Ελλάδα αυτή την εποχή διανύει μία περίοδο ηρεμίας με την Τουρκία, δεν μπορεί κανείς να πει ότι έχει απαλλαγεί από τα προβλήματα που δημιουργούν οι θέσεις της Άγκυρας και οι ελληνοτουρκικές διαφορές.

Ο Δένδιας ως υπουργός Εθνικής Άμυνας εξαρχής έχει υποστηρίξει τη θέση ότι «θα πρέπει επίσης πάντοτε να λαμβάνουμε υπόψη τις δημοσιονομικές συνθήκες που υπάρχουν. Οι Ένοπλες Δυνάμεις δημιουργούν τον εξοπλισμό τους από το υστέρημα του Έλληνα φορολογούμενου. Πρέπει να λαμβάνουμε υπόψιν τα επιδεινούμενα δημογραφικά δεδομένα στην πατρίδα μας».

Προτεραιοποίηση

Όπως έχει υπογραμμίσει επανειλημμένα πως «θα πρέπει επίσης, επειδή ουδέποτε θα έχουμε τη δυνατότητα να καλύψουμε το 100% των αναγκών και των επιθυμιών μας, να έχουμε μια σαφή προτεραιοποίηση. Τι μπορούμε να κάνουμε πρώτα και τι μας χρειάζεται περισσότερο από αυτά τα οπλικά συστήματα».

Ξοδεύουμε

Η γενικευμένη πεποίθηση της ελληνικής κοινωνίας, είναι ότι η Ελλάδα ξοδεύει τεράστια ποσά για την άμυνά της. Πεποίθηση η οποία δεν είναι παράλογη.

Δεδομένου μάλιστα ότι η Ελλάδα έχει επιστρέψει στις αγορές εξοπλιστικών και ξοδεύοντας δισεκατομμύρια σε οπλικά συστήματα τεχνολογίας αιχμής σε όλους τους Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων.

Ωστόσο πόσοι έχουν κατανοήσει τη σχέση μεταξύ αμυντικών και εξοπλιστικών δαπανών;

Είναι γνωστή η συζήτηση στους κόλπους του ΝΑΤΟ και η έκκληση κυρίως από την αμερικανική πλευρά για τη διατήρηση ποσοστού τουλάχιστον 2% του ΑΕΠ στις αμυντικές δαπάνες. Η δε αποστροφή του λόγου του υποψηφίου να επανέλθει στο Οβάλ Γραφείο του Λευκού Οίκου, Ντόναλντ Τραμπ, ότι θα αφήσει απροστάτευτους… από τη Ρωσία όσους δεν πληρώνουν, αποδεικνύει ότι το πρόβλημα συνεχίζει να υφίσταται, παρόλο που ο εν λόγω κανόνας συμφωνήθηκε για πρώτη φορά στο επίπεδο των υπουργών Άμυνας της Συμμαχίας το 2006, ενώ πρόσφατα, τον Ιούλιο του 2023, επιβεβαιώθηκε στη Σύνοδο στο Βίλνιους της Λιθουανίας.

Στο ΝΑΤΟ

Είναι όμως εντυπωσιακό ότι ακόμα και στο ΝΑΤΟ υπάρχει πολιτική μόχλευση. Το ΝΑΤΟ δεν έχει καθορίσει επίσημα και δεσμευτικά για όλες τις χώρες-μέλη τι ακριβώς θα συμπεριλαμβάνουν σε αυτές. Διότι άλλο οι αμυντικές και άλλο οι εξοπλιστικές δαπάνες.

Οι εξοπλιστικές δαπάνες είναι επένδυση σε νέα οπλικά συστήματα, ενώ θα μπορούσε κανείς να συμπεριλάβει και τις δαπάνες σε συμβάσεις FOS (υποστήριξης των συστημάτων αυτών). Πόσο γνωστό είναι, για παράδειγμα, ότι η Ελλάδα συμπεριλαμβάνει στις αμυντικές της δαπάνες και τις συντάξεις των στρατιωτικών; Προβλέπεται ή όχι;

Πολεμική Αεροπορία

Στην Πολεμική Αεροπορία, τα πλέον προηγμένα πλέον F-16, εξαιρετικά προηγμένα Mirage 2000 (-5 Μκ.2), τα υπερσύγχρονα Rafale F3R, ενώ θεωρείται νομοτελειακή η αναβάθμισή τους στην έκδοση F4 που τώρα ξεκίνησε να παράγεται, καθώς επίσης και τα πέμπτης γενιάς, «χαμηλής παρατηρησιμότητας» (stealth) F-35A Lightning II, τα οποία αποδεσμεύθηκαν από τις ΗΠΑ και η ελληνική κυβέρνηση έχει μέσω δημόσιων τοποθετήσεων δεσμευθεί ότι θα τα αγοράσει. Και το αντιαεροπορικό σύστημα μακρού βεληνεκούς Patriot PAC 2 (το βλήμα αναχαίτισης έχει μόνο αντιαεροπορικές, δηλαδή όχι αντιβαλλιστικές ιδιότητες) από την Πολεμική Αεροπορία αξιοποιείται.

Πολεμικό Ναυτικό

Στο Πολεμικό Ναυτικό, το μεγαλύτερο πρόγραμμα των τελευταίων ετών αποτελεί η απόκτηση των ολοκαίνουργιων «ψηφιακών» γαλλικών φρεγατών FDI HN (Hellenic Navy), πιο γνωστών ως «Belharra». Οι οποίες θα αρχίσουν να παραδίδονται στο τέλος του 2025. Μέχρι τότε ερώτημα παραμένει τι θα γίνει με τον εκσυγχρονισμό των φρεγατών τύπου ΜΕΚΟ, που εξακολουθεί να παραμένει σε εκκρεμότητα και τον ελληνικό στόλο να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα γήρανσης. Τα αμερικανικά πλοία LCS, αντιμετωπίζονται ως «ενδιάμεση λύση», μετά και την επιστολή Μπλίνκεν στον Κυριάκο Μητσοτάκη, ενώ η προοπτική των Constellation με ελληνική συμμετοχή στην παραγωγή είναι ακόμα μακρινή, αφού είναι ένα πρόγραμμα σε βάθος δεκαετίας.

Τα υπερσύγχρονα ναυτικά ελικόπτερα MH-60 Romeo, με τα πρώτα δύο να έχουν ήδη φτάσει το Σάββατο στην Ελευσίνα, με κορυφαίες ανθυποβρυχιακές δυνατότητες, ξεκινούν να παραδίδονται. Τα υπερσύγχρονα υποβρύχια Type 214 με το σύστημα αναερόβιας πρόωσης (AIP: Air Independent Propulsion) είναι επίσης σημαντικό οπλικό σύστημα που εξασφαλίζει σοβαρό ποιοτικό πλεονέκτημα, αν και τα χρόνια έχουν περάσει και οι πρώτες σκέψεις αναβάθμισης έχουν γίνει.

Στρατός Ξηράς

Στον Στρατό Ξηράς, πέραν των Leopard 2HEL, κύριο άρμα μάχης (MBT) που αποκτήθηκε μετά από εξαντλητικές δοκιμές των υποψηφίων προμηθευτών στο Λιτόχωρο της Πιερίας, αλλά έχει μείνει χωρίς αναβάθμιση και συμφωνία εν συνεχεία υποστήριξης (FOS: Follow-on-Support) και τα αυτοκινούμενα οβιδοβόλα PzH-2000 είναι τα βασικά συστήματα υψηλής τεχνολογίας έρχονται στο μυαλό.

Όλα αυτά τα συστήματα, όντως στοίχησαν στον φορολογούμενο δεκάδες δισεκατομμύρια για την αγορά τους.

Κενά

Πώς είναι όμως δυνατόν, σήμερα, να διαπιστώνεται ότι τα κενά στις Ένοπλες Δυνάμεις είναι πάρα πολλά, ενώ η πλειονότητα των συστημάτων είναι ασυντήρητη;

Μιλώντας με ειδικούς του χώρου της άμυνας και της αμυντικής βιομηχανίας, πρώτη βασική διαπίστωση είναι, ότι παρόλο που περιέχεται στην κείμενη νομοθεσία, η συζήτηση για την προμήθεια ενός συστήματος δεν γίνεται με βάση το «Κόστος Κύκλου Ζωής» (Life-Cycle Cost), δηλαδή πόσο θα κοστίσει π.χ. στα 30 χρόνια που θα αξιοποιηθεί επιχειρησιακά, αλλά μόνο πόσο θα κοστίσει η αγορά του.

Ίσως να συμπεριληφθούν και λίγα χρόνια -τρία έως πέντε- όπου η κύρια σύμβαση θα συμπεριλαμβάνει και την υποστήριξη του οπλικού συστήματος. Εδώ, θα σκεφθεί εύλογα κανείς, αγοράζαμε υποβρύχια χωρίς τορπίλες, άρματα χωρίς πυρομαχικά και μαχητικά αεροσκάφη χωρίς σοβαρό φόρτο αεροφερόμενων όπλων, στην υποστήριξη των συστημάτων θα ήμασταν πιο νοικοκύρηδες; Αυτή η μομφή αφορά διαχρονικά τις ηγεσίες του υπουργείου Εθνικής Άμυνας και φυσικά τις ηγεσίες των Κλάδων, διαχρονικά, στο μέτρο που δεν διασφάλισαν ότι οι αμυντικές επενδύσεις θα γίνουν με λογική, ώστε να πιάσουν τόπο οι οικονομικές θυσίες. «Ας τα πάρουμε πρώτα… μετά βλέποντας και κάνοντας», μοιάζει να περιγράφει με τον καλύτερο τρόπο τη λογική που επικρατούσε.

Ακριβό σπορ

Ωστόσο η άμυνα της χώρας, ιδιαίτερα για την Ελλάδα που δεν παράγει, αλλά αγοράζει από το «ράφι» έχει εξελιχθεί σε ένα όλο και πιο ακριβό «σπορ».

Αυτός είναι ο λόγος που συρρικνώνονται οι «οροφές» των κύριων οπλικών συστημάτων. Αν δει κανείς με πόσα χρήματα προμηθευόταν η Ελλάδα μία πολεμική Μοίρα (20-24) μαχητικά αεροσκάφη Phantom F-4, θα διαπιστώσει ότι η δαπάνη σήμερα για το αντίστοιχου επιπέδου κορυφαίο μαχητικό (Rafale ή F-35), στους ίδιους αριθμούς, μπορεί να φθάσει ακόμα και το 20πλάσιο.

Τα ίδια και στα άρματα και στα ΤΟΜΑ, το ίδιο και στα πολεμικά πλοία.

Ασφάλεια

Συμπέρασμα: Η ελληνική άμυνα πρέπει να επανεξεταστεί εκ βάθρων, ώστε να εντοπιστούν οι τρόποι εκείνοι που θα την προσαρμόσουν στα σημερινά οικονομικά δεδομένα, ενώ δεν θα πλήξουν την αποτρεπτική αξιοπιστία. Να εντοπίσει το ορθό μείγμα υπερσύγχρονων και πιο «παραδοσιακών», χαμηλότερης δηλαδή τεχνολογίας μέσων, έτσι ώστε να απολαύσει το αποτρεπτικό αποτέλεσμα αυτού που επέδειξε θάρρος και σωφροσύνη, προσαρμοζόμενος πριν από τον αντίπαλό του…

Σε κάθε όμως περίπτωση, εάν δεν γίνει συνείδηση ότι τα συστήματα χρειάζονται συντήρηση για να δουλεύουν, η χώρα θα παραμείνει καταδικασμένη να… πέφτει από τα σύννεφα, διαπιστώνοντας ότι και δαπάνησε τεράστια ποσά και τελικά ασφάλεια δεν αγόρασε.