Πώς ένα μυρμήγκι νίκησε τα λιοντάρια της Αφρικής

Σαν πουλόβερ που ξηλώνεται τραβώντας μια κλωστή, οι οικολογικές ισορροπίες στην αφρικανική σαβάνα κατέρρευσαν μετά την άφιξη ενός ξενόφερτου μυρμηγκιού που προκάλεσε αλυσιδωτές αντιδράσεις.

Μελέτη σε προστατευόμενη περιοχή της Κένυας αποκαλύπτει ότι το επεκτατικό έντομο εκτόπισε ντόπια είδη μυρμηγκιών που προστατεύουν τις ακακίες από τους αδηφάγους ελέφαντες.

Ως αποτέλεσμα, οι ακακίες μειώθηκαν και τα λιοντάρια έχασαν τα δέντρα πίσω από τα οποία κρύβονται για να παραμονεύσουν ζέβρες. Ο βασιλιάς της σαβάνας αναγκάστηκε έτσι να στραφεί στους βούβαλους, μια πολύ πιο επικίνδυνη λεία.

Ο εισβολέας επιτίθεται στις φωλιές των ντόπιων μυρμηγκιών και τρώει τις προνύμφες τους

Όπως αναφέρουν οι ερευνητές στο περιοδικό Science, στην καρδιά του οικοσυστήματος της αφρικανικής σαβάνας βρίσκονται τα ενδημικά μυρμήγκια του γένους  Crematogaster, τα οποία ζουν μέσα σε κούφιους όζους που αναπτύσσονται στα κλαδιά της ακακίας Vachellia drepanolobium.

Τα μυρμήγκια Crematogaster ζουν σε κούφια εξογκώματα στα κλαδιά της ακακίας (Todd Palmer)

Το δέντρο προσφέρει στα έντομα στέγη αλλά και νέκταρ. Ως αντάλλαγμα, τα μυρμήγκια επιτίθεται στους ελέφαντες που βοσκούν τις ακακίες και συχνά τις ξεριζώνουν.

Όλα άλλαξαν τη δεκαετία του 2000 όταν έφτασε στην Κένυα το ξενικό μυρμήγκι Pheidole megacephala, το οποίο πιστεύεται ότι προέρχεται από τον Ινδικό Ωκεανό. Κανείς δεν γνωρίζει πώς έφτασε εκεί, πιθανότατα όμως ο άνθρωπος έπαιξε ρόλο.

Ο εισβολέας επιτίθεται στις φωλιές των ντόπιων μυρμηγκιών και τρώει τις προνύμφες τους, αφήνοντας έτσι τα δέντρα απροστάτευτα.

Τα μυρμήγκια P.megacephala έχουν μήκος γύρω στο μισό εκατοστό (Wikimedia Commons)

Στο καταφύγιο άγριας ζωής του Ολ Πετζέτα στην Κένυα, αναφέρουν οι ερευνητές, οι ελέφαντες καταστρέφουν  επτά φορές περισσότερες ακακίες, συγκριτικά με περιοχές όπου επιζούν τα ντόπια μυρμήγκια. Ως αποτέλεσμα, τα λιοντάρια σκοτώνουν τρεις φορές λιγότερες ζέβρες.

Μέχρι στιγμής ο πληθυσμός των λιονταριών δεν έχει μειωθεί, ωστόσο οι ερευνητές δηλώνουν ότι ανησυχούν, δεδομένου ότι τα λιοντάρια δαπανούν περισσότερη ενέργεια κυνηγώντας βούβαλους και επιπλέον κινδυνεύουν με τραυματισμούς.

Εύκολη λύση δεν υπάρχει για να αποτραπούν περαιτέρω αλυσιδωτές αντιδράσεις. Οι υπεύθυνοι του καταφυγίου σκέφτονται πάντως να στήσουν προσωρινούς φράχτες για να προστατεύσουν τις πολύτιμες αποικίες από τους ελέφαντες.