Είναι τελικά (μόνο) θέμα προσώπου;

Δεν έλεγε ψέματα ο Στέφανος Κασσελάκης: την ώρα που ανέβηκε στο βήμα του συνεδρίου για την ομιλία που θα έφερνε την τελική πράξη ενός επεισοδιακού τετραημέρου, ο κόσμος από κάτω φώναζε ρυθμικά «κάτω τα χέρια από τον Κασσελάκη».

Για όσους βρίσκονταν μέσα στην αρένα του Τάε Κβον Ντο, ο νυν πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ήταν, όπως είπε ο Πέτρος Παππάς, κάτι σαν ροκ σταρ -το ίδιο ωστόσο είχε συμβεί πολλές φορές και στον προκάτοχό του.

Δύο χρόνια πριν, στο ίδιο μέρος, ο Αλέξης Τσίπρας αποθεωνόταν από ένα (εμφανώς μεγαλύτερο) σώμα, που τον χειροκροτούσε παρατεταμένα, σημαίνοντας την αντεπίθεση για τη νίκη στις εκλογές του επόμενου έτους, που τελικά δεν ήρθε ποτέ. Στο όνομα του Κασσελάκη, σύνεδροι έβριζαν την Ολγα Γεροβασίλη. Στο όνομα του Τσίπρα, με εκφράσεις παρόμοιες με εκείνες που άκουσε η αντιπρόεδρος της Βουλής, άλλοι σύνεδροι (ή και οι ίδιοι, ποιος ξέρει;) το 2022 έβριζαν τον Ευκλείδη Τσακαλώτο.

Ο πρώην και ο νυν δεν συγκρίνονται με τίποτα -είναι άλλοι άνθρωποι, αντιπροσωπεύουν διαφορετικό πολιτικό παράδειγμα, έχουν διαφορετικές προσλαμβάνουσες, εμπειρίες και βάρος. Η μετάλλαξη του ΣΥΡΙΖΑ, όμως, δεν ξεκίνησε πριν από πέντε μήνες. Στο βωμό ενός προέδρου που θα τιμάται πάντα για όσα προσέφερε στο κόμμα του (που μόνο λίγα δεν λογίζονται από όσους υπηρέτησαν στην κυβέρνηση 2015-2019 ή ψήφιζαν συστηματικά ΣΥΡΙΖΑ), αυτοκριτική δεν έγινε ποτέ -ούτε για τον μετασχηματισμό που έμεινε στην μέση ούτε για τον λαϊκισμό που καλλιεργήθηκε σε τέτοιο βαθμό που δεν μαζευόταν ούτε για το άρπα-κόλλα θέσεων και προτάσεων που κάλυπταν το γεγονός ότι ο κομματικός μηχανισμός δεν ήθελε να καταλάβει γιατί έχασε, και το 2019 και το 2023, τις εκλογές.

Οι πρακτικές που έκαναν την εμφάνισή τους με την προηγούμενη ηγεσία δεν έσβησαν με την σημερινή, απλώς εντάθηκαν γιατί η συγκολλητική φιγούρα αποσύρθηκε -και αυτό δεν αφορά το αφήγημα περί υπονομευτών, που αρχίζει πια να αγγίζει τα όρια της φαιδρότητας.

Εφταιγε ο επικεφαλής, άλλα όχι μόνο αυτός. Όπως συμβαίνει και τώρα -η νοσηρότητα που καλλιεργήθηκε είναι αποτέλεσμα μακράς ζύμωσης. Το πρόσωπο, προφανώς, έχει σημασία. «Αν στον ΣΥΡΙΖΑ είχε κερδίσει η Αχτσιόγλου, τώρα θα τρέχαμε να σβήσουμε φωτιές», έλεγε σε συνομιλητή του στέλεχος του ΠΑΣΟΚ, σχολιάζοντας τα τεκταινόμενα στον ΣΥΡΙΖΑ.

Δεν συμμερίζονταν όλοι την άποψή του, ούτε τότε ούτε τώρα -όμως στην δική του λογική, το προφίλ της πρώην υπουργού στην θέση του προέδρου της αξιωματικής αντιπολίτευσης θα δυσκόλευε το τρίτο κόμμα και το «άνοιγμά» του στην πιο «σοβαρή» Αριστερά, στο ακροατήριο εκείνο που απογοητεύεται από την λογική του ξεκαθαρίσματος στον ΣΥΡΙΖΑ και αναζητά προοπτική εξουσίας.

Και το ΠΑΣΟΚ, πριν από μερικά χρόνια, έζησε το δράμα της αναζήτησης ενός «μαγικού προσώπου», που θα έπαιρνε ένα μπαρουτοκαπνισμένο πολιτικό δυναμικό με know-how διακυβέρνησης για να το φέρει στην γη της επαγγελίας -δηλαδή στην αντίπαλη πλευρά της ΝΔ, ως κυρίαρχο πόλο και όχι ως συμπλήρωμα κανενός. Και τελικά συνέβη το αντίθετο: κέρδισε ο πιο άγνωστος από τα πρόσωπα που έβαλαν υποψηφιότητα, υποσχόμενος ανανέωση -ο μπαρουτοκαπνισμένος μηχανισμός σήμερα αριθμεί πρόσωπα που εμφανώς δεν έχουν βρεθεί ποτέ σε θέσεις διακυβέρνησης. Ανοιξε έτσι έναν δρόμο που σήμερα ακολουθείται από όλους, και από τη ΝΔ και από τον ΣΥΡΙΖΑ. Στον δήμο Αθηναίων, την μεγαλύτερη (ίσως την μοναδική) νίκη της Δημοκρατικής Παράταξης τα τελευταία δέκα χρόνια, δεν κέρδισε μόνο το πρόσωπο -κέρδισε και το προφίλ, πολιτικό και τεχνοκρατικό.

Το βάλτωμα στον προοδευτικό χώρο θα συνεχίσει όσο αυτός βρίσκεται στην αναζήτηση σωτήρα, όσο τα πλήθη θα αναμένουν κάποιον για να δοξάσουν χειροκροτώντας σε ένα συνέδριο. Αλλα απαιτεί η εποχή -για να προκύψει μια μορφή που θα μείνει στην ιστορία, πρέπει πρώτα εκείνοι που τον περιμένουν να αποφασίσουν τι θέλουν να πετύχουν και πώς θα το καταφέρουν.