Ο κρυφός άσσος στο μανίκι του Πούτιν – Πώς καταφέρνει να τροφοδοτεί την πολεμική του μηχανή

Δύο χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι δυτικές κυρώσεις έχουν αποτύχει πανηγυρικά. Δεν κατάφεραν να πετύχουν το στόχο τους, που δεν ήταν άλλος από τον άμεσο τερματισμό του πολέμου μέσω της διάλυσης της πολεμικής μηχανής του Κρεμλίνου. Ένας από τους λόγους της αποτυχίας είναι ότι οι περιορισμοί που επιβλήθηκαν δεν είχαν άμεσο αποτέλεσμα πλήττοντας μεν την ρωσική οικονομία, αλλά όχι στον απαραίτητο βαθμό.

Σύμφωνα με την Wall Street Journal, δυτικοί αξιωματούχοι και εμπειρογνώμονες λένε ότι οι χρηματοπιστωτικές, οικονομικές, στρατιωτικές και ενεργειακές κυρώσεις που επιβλήθηκαν στην Ρωσία, κατά διαστήματα, από τον Φεβρουάριο του 2022 έχουν πλήξει μεν τη ρωσική οικονομία και την ικανότητα παραγωγής όπλων, αλλά δεν έχουν προκαλέσει ακόμη προβλήματα που να έχουν καταστήσει την συντήρηση του πολέμου ως μη βιώσιμη.

Σημειώνεται δε πως αυτή την εβδομάδα, οι δυτικές χώρες αναμένεται να υιοθετήσουν νέες κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Για πρώτη φορά, η Ευρωπαϊκή Ένωση θα στοχεύσει εταιρείες από την ηπειρωτική Κίνα, όταν τα μέτρα της θα περιγραφούν λεπτομερώς το Σάββατο, λένε αξιωματούχοι, μεταβαίνοντας από τις προσπάθειες να πείσουν το Πεκίνο να μην υπονομεύσει τις κυρώσεις σε μια πιο δυναμική προσέγγιση.

Τι λένε οι αναλυτές

Ο Justin Bronk, ανώτερος ερευνητής στο βρετανικό think tank για την ασφάλεια, Royal United Services Institute, δήλωσε ότι οι κυρώσεις ανάγκασαν τη Ρωσία να βασιστεί σε άρματα μάχης που είναι κατώτερα από αυτά που παρήγαγε πριν από την εισβολή. Οι περιορισμοί εμποδίζουν επίσης την ικανότητα του στρατού να πολεμά τη νύχτα, η οποία εξαρτάται από τη δυτική τεχνολογία.

Η Ρωσία είχε πρόσβαση σε δυτικά μικροτσίπ για πυραύλους μόνο σε υψηλότερες τιμές από ό,τι πριν από τον πόλεμο, ή εξαρτιόταν από κινεζικά χαμηλότερης ποιότητας. Υπάρχει ένα μεγάλο ερωτηματικό σχετικά με το απόθεμα ανταλλακτικών της Ρωσίας για τα πιο αποτελεσματικά βομβαρδιστικά και άλλα αεροσκάφη της.

Πώς οι Ρώσοι κατάφεραν να υπερκεράσουν το πετρελαϊκό εμπάργκο

Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2023, τα έσοδα του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού της Ρωσίας από πετρέλαιο και φυσικό αέριο μειώθηκαν κατά 47% σε σχέση με την ίδια περίοδο του 2022, καθώς άρχισε να ισχύει το ανώτατο όριο τιμών του πετρελαίου και η απώλεια των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου και φυσικού αερίου προς την Ευρώπη.

Ωστόσο, η Ρωσία κατάφερε να ξεπεράσει την επιβολή του πλαφόν στις τιμές και το εμπάργκο συγκεντρώνοντας έναν στόλο-φάντασμα από πετρελαιοφόρα που της επιτρέπει να εξάγει το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της χωρίς να βασίζεται σε δυτικά πλοία και ασφάλειες.

Η Ρωσία κέρδισε 15,6 δισεκατομμύρια δολάρια από τις εξαγωγές πετρελαίου της τον Ιανουάριο, από το χαμηλό επίπεδο των 11,8 δισεκατομμυρίων δολαρίων το περασμένο καλοκαίρι, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας.

Δυτικά τα περισσότερα εξαρτήματα των ρωσικών όπλων

Ωστόσο, μια μελέτη της Οικονομικής Σχολής του Κιέβου που δημοσιεύθηκε τον περασμένο μήνα διαπίστωσε ότι περίπου το 95% των 2.800 ξένων εξαρτημάτων που βρέθηκαν σε ρωσικά όπλα στο πεδίο της μάχης από την έναρξη του πολέμου ήταν δυτικά. Πάνω από το 70% προερχόταν από αμερικανικές εταιρείες.

Σε σχετικά λίγες περιπτώσεις, η Ρωσία αγόραζε εξαρτήματα από δυτικούς προμηθευτές. Η Κίνα και το Χονγκ Κονγκ αντιπροσώπευαν περίπου το 69% των οντοτήτων που έκαναν τελικές πωλήσεις εξαρτημάτων στη Ρωσία, ανέφερε η μελέτη. Ωστόσο, η επιβολή κυρώσεων στην ΕΕ, όπου είναι κατανεμημένη σε διάφορες εθνικές αρχές, βοήθησε τη Μόσχα να διατηρήσει κρίσιμες προμήθειες.

Προβλέψεις οικονομολόγων για την ρωσική οικονομία

Πολλοί δυτικοί αξιωματούχοι και οικονομολόγοι αναμένουν ότι η οικονομία της Ρωσίας θα αντιμετωπίσει σοβαρότερα προβλήματα ήδη από το επόμενο έτος, προσφέροντας ελπίδα στην Ουκρανία, εάν μπορέσει να διατηρήσει την αντίστασή της και οι αμερικανικές εκλογές δεν σκοτώσουν την υποστήριξη της Ουάσινγκτον.

Μετά την αύξηση του ρωσικού ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος κατά 3,6% πέρυσι, σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναμένει τώρα για το 2024 ανάπτυξη 2,6% πριν επιβραδυνθεί απότομα το επόμενο έτος. Το μεγαλύτερο μέρος της επέκτασης της οικονομίας προήλθε από το όργιο δαπανών της κυβέρνησης για τον πόλεμο και τα δημοσιονομικά κίνητρα που σχεδιάστηκαν για να κρατήσουν τον εγχώριο πληθυσμό κατευνασμένο.

Οι κινήσεις αυτές έχουν υπερθερμάνει τη ρωσική οικονομία, τροφοδοτώντας μια αυξανόμενη φούσκα ακινήτων. Ο πληθωρισμός ξεπερνά το 7%, ωθώντας την κεντρική τράπεζα να αυξήσει τα επιτόκια στο 16% για να δροσίσει την οικονομία. Πολλές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν ελλείψεις εργατικού δυναμικού, καθώς οι Ρώσοι έχουν εγκαταλείψει τη χώρα ή έχουν σταλεί στο μέτωπο.

Για τη Ρωσία βραχυπρόθεσμα, «η άνοδος των τιμών του πετρελαίου βοήθησε να εξουδετερωθεί η επίδραση των κυρώσεων», δήλωσε ο Richard Portes, καθηγητής στο London Business School. Αλλά τα επόμενα χρόνια, ο Πούτιν «ξεμένει από αποθέματα… και αντιμετωπίζει μια καταστροφική φυγή κεφαλαίων και διαρροή εγκεφάλων».

Συνεχίζονται οι εξαγωγές πρώτων υλών σε δυτικές χώρες

Σύμφωνα με άρθρο του Foreign Policy, η πολεμική μηχανή του Πούτιν τροφοδοτείται από εξαγωγές πρώτων υλών, όπως διαμάντια, χρυσό, ουράνιο και χαλκό, από τις οποίες η Ρωσία εισέπραξε πέρυσι 20 δισ. δολάρια – σχεδόν το ένα τρίτο του στρατιωτικού προϋπολογισμού της Μόσχας το 2022 και το 2023.

Ταυτόχρονα με τα ανωτέρω, η Μόσχα κατάφερε να αυξήσει τα έσοδα πουλώντας ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Κίνα, στην Ινδία, στην Τουρκία, στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και τη Σιγκαπούρη. Η Ρωσία κατάφερε φέτος να κερδίσει πάνω από 5 δισ. ευρώ μόνο από την πώληση LNG στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς η Γαλλία αύξησε τις εισαγωγές LNG από τη Ρωσία κατά 40%, ενώ η Ισπανία και το Βέλγιο τις έχουν διπλασιάσει. Όσο για την Κίνα, παραμένει ακόμη, ο καλύτερος πελάτης ρωσικών υδρογονανθράκων.

Ριζική παραγωγική αναδιάρθρωση της οικονομίας

Σύμφωνα με το Wilson Center, «Ο Πούτιν χρηματοδοτεί τον πόλεμο αποσύροντας λεφτά από το μέλλον.» Το υπουργείο Οικονομικών της Ρωσίας έχει προχωρήσει σε εφαρμογή πολιτικών ριζικής αναδιάρθρωσης στην οικονομία της, αντικαθιστώντας βέβαια την κατασκευή καταναλωτικών αγαθών και μηχανημάτων με μια συστηματική μετατροπή της μεταποίησης στην πολεμική παραγωγή.

Ακόμη, πριν τον πόλεμο η αμυντική βιομηχανία στη Ρωσία ήταν η κινητήριος δύναμη της εθνικής παραγωγής, καθώς περιελάμβανε 1.300 εταιρείες και 2 εκατομμύρια υπαλλήλους. Όταν άρχισε ο πόλεμος, ο Πούτιν προχώρησε σε στρατιωτικοποίηση των βιομηχανικών αλυσίδων εφοδιασμού.  Το Κρεμλίνο έδωσε εντολή στις αρχές να χρησιμοποιήσουν τους πόρους τους για να εξοπλίσουν τους στρατιώτες με βασικά στρατιωτικά αγαθά στα κατά τόπους στρατόπεδα.

Εφαρμόζοντας τις ανωτέρω πολιτικές κατάφερε να δημιουργήσει ένα πλαίσιο, όπου η προμήθεια των τεχνολογικών αγαθών ενισχύει την εθνική αμυντική βιομηχανία, οι πωλήσεις φυσικού αερίου και πετρελαίου προστατεύουν και δυναμώνουν το ρούβλι και η νέα βιομηχανική στρατηγική επιτρέπει στη Ρωσία να διατηρεί λειτουργική την πολεμική μηχανή, παρά τις αλλεπάλληλες κυρώσεις που επιβάλλουν οι Δυτικοί.