Ηλίας Λογοθέτης – Ανθρωποκεντρικός και σπάνιος

«Στην Αθήνα ήλθα βίαια. Με έφερε ένας φίλος για εξετάσεις στο Θέατρο Τέχνης. Εγώ είχα μανία για την όπερα. Ηθοποιός δεν ξέρω γιατί έγινα. Δεν το ανιχνεύω, αγαπώ μόνο την όπερα και τα μαθηματικά, πρώτα πήγα Πάντειο, μετά ηθοποιός, η ζωή μου όμως στη Λευκάδα με καθόρισε. Θυμάμαι πάντα τον Λόρκα, αυτό που έλεγε, “στα παιδιά της πλατείας ψάχνω ακόμη την ψυχή μου σκεπασμένη με πουπουλένια κάπα και ξύλινο ξίφος”» θα πει ο Ηλίας Λογοθέτης στον δημοσιογράφο Δημήτρη Μανιάτη, σε μια συνέντευξη για τα Νέα, το 2018, μιλώντας για τη μετάβασή του στη μεγάλη πόλη φωτίζοντας την μεγάλη του αγάπη για το νησί του και τα Επτάνησα.

Μια αγάπη που επιβεβαιώθηκε, ζυμώθηκε και μοιράστηκε απλόχερα στους θεατές μέσα από την θεατρική παράσταση «Το αμάρτημα της μητρός μου» του Γεωργίου Βιζυηνού, την οποία «ανέβαζε» επί 13 συναπτά έτη έχοντας πάντα στο πλευρό του τη Μαρία Ζαχαρή, τη γυναίκα της ζωής του.

«Είναι ανείπωτη η ταλαιπωρία που τράβηξα στο θέατρο» θα πει σε κάποια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του, «βέβαια, με έσωσε η εξαίσια μοναξιά μου, περιφρούρησα την ταλαιπωρία. Επίσης, σημαντικό ρόλο έπαιξε το πρόσωπο που έχω κοντά μου, που κατανόησε την ύπαρξή μου, τη μάντεψε, την αποκωδικοποίησε. Όταν μιλάω για πρόσωπο, είναι ένα και μοναδικό, η γυναίκα μου, η Μαρία Ζαχαρή, με την οποία είχα την ευτυχία να παίζω επί 13 χρόνια τη θεατρική παράσταση «Το αμάρτημα της Μητρός μου”» θα συμπληρώσει χρησιμοποιώντας τις λέξεις και τα νοήματα με τον ίδιο τρόπο που το κάνουν και οι ποιητές –χαρίζοντας φαντασιακές εικόνες κι όχι γεγονότα.

«Πρέπει η Τέχνη και η Επιστήμη να συμφιλιωθούν, να μη διεκδικεί η καθεμία τα πρωτεία, πρέπει να έρθουν κοντά»

Μια αντιπάθεια στη λέξη επιτυχία

«Δεν σκέφτηκα ποτέ την επιτυχία ούτε την αποτυχία. Στη δουλειά μου στο θέατρο υπερίσχυε πάντοτε η ιερότητα, προς το έργο του συγγραφέα και προς το κοινό. Μετά την τεράστια επιτυχία που σημειώσαμε παίζοντας το  “Αμάρτημα της Μητρός μου”, τολμώ να πω ότι είμαι ευτυχισμένος, όχι επιτυχημένος, μου είναι αντιπαθητική αυτή η λέξη» θα σχολιάσει κάποια άλλη στιγμή μιλώντας για το ίδιο αλλά αλλιώς, πάντα μέσα από τον δικό καλειδοσκοπικό φακό της αντίληψης του όλου.

Ο Ηλίας Λογοθέτης έμοιαζε να κουβαλάει μια γνώση ανώτερη, σαν από πολλές προηγούμενες ζωές. Άφηνε πάντα την εντύπωση, ούτε γνώριζε, κατανοούσε, μοιραζόταν.

«Είμαι Μπουρανέλος, υπάρχει διαχωρισμός υπαίθρου και πόλης. Μακρινή καταγωγή από το Μπουράνο της Ιταλίας. Ο πατέρας μου ήταν χασάπης που τον θεωρούσα χειρουργό διότι έκοβε τα κρέατα με δεξιοτεχνία, και ακρίβεια. Η μητέρα μου ασύγκριτη υψίφωνος, έμαθα ντουέτα μαζί της. Ήταν αδελφή ενός θεϊκού θείου μου, του Χρήστου Καλοπόδη ή Καλογιάννου, που από αυτόν πήρα τα πάντα, την παιδεία, μελετώντας τα φυτά, τα τζιτζίκια, τις μελωδίες τους στο κτήμα του στην Αγία Αικατερίνη» θα πει στην ίδια συνέντευξη στον Δημήτρη Μανιάτη.

H ανάρτηση της γυναίκας του Μαρίας Ζαχαρή

«Εις το επανιδείν μπλε μάτια»  

Ο ανυπέρβλητος και τόσο ιδιοσυγκρασιακός ηθοποιός έφυγε από τη ζωή το απόγευμα της Τετάρτης 28/2 σε ηλικία 85 ετών. Την είδηση του θανάτου του έκανε γνωστή με ανάρτησή του ο γιος του Αλέξανδρος Λογοθέτης γράφοντας μια απλή φράση τεσσάρων λέξεων -«So long blue eyes».

Ο Ηλίας Λογοθέτης πρωτοεμφανίστηκε στον κινηματογράφο το 1970, με την ταινία «Βαβυλωνία», του Γιώργου Διζικιρίκη, όπου υποδυόμενος το ρόλο ενός αστυνομικού απέσπασε το Β’ βραβείο ερμηνείας στο 11ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, ενώ μέχρι να αλλάξει η δεκαετία ο Λογοθέτης είχε καθιερωθεί συμμετέχοντας σε μια σειρά από παραγωγές, συνεργαζόμενος δύο φορές, μεταξύ άλλων, με τον Θανάση Βέγγο, στις ταινίες «Ο Θανάσης στη Χώρα της Σφαλιάρας» και «Θανάση, Σφίξε κι Άλλο το Ζωνάρι».

Το αντίο της Φίνος Φιλμ στον Ηλία Λογοθέτη 

Ιδεολόγος, διεισδυτικός, ανθρωποκεντρικός

«Προσέξτε, υπάρχει ένα όριο. Η τέχνη εάν είναι διασκέδαση είναι χειραγώγηση των μαζών. Εάν είναι ψυχαγωγία είναι κάτι που προχωράει» θα πει ο Ηλίας Λογοθέτης σε συνέντευξή του στην Κατιούσα, το 2017.

«Πρέπει να τα ξεχωρίσουμε. Είναι άλλο η διασκέδαση και άλλο η ψυχαγωγία. Η διασκέδαση είναι αυτή που απομακρύνει. Μας αρέσει η διασκέδαση, αλλά υπάρχει και η ψυχαγωγία. Πρέπει η τέχνη να ξαναπλησιάσει τα πράγματα από την αρχή. Σε αυτή τη φάση της παγκόσμιας κοινωνίας είμαστε στο έλεος της επιστήμης. Πρέπει να το προσέξουμε αυτό.

»Πρέπει η Τέχνη και η Επιστήμη να συμφιλιωθούν, να μη διεκδικεί η καθεμία τα πρωτεία, πρέπει να έρθουν κοντά. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι αν υπήρχε περίπτωση μέσω της Τέχνης η ανθρωπότητα να είχε βελτιωθεί, τότε θα είχε βελτιωθεί. Άλλωστε και το αίτημα του Μαρξ δεν ήταν να βελτιώσουμε τον κόσμο αλλά να τον αλλάξουμε. Αυτό παραμένει το μεγάλο αίτημα, να αλλάξουμε τον κόσμο για το καλό του ανθρώπου, κι όχι να του δώσουμε μερικά παραπάνω ψιχία. Να κάνουμε τον άνθρωπο να σκεφτεί, να μπει στην περιοχή του πνεύματος» θα προσθέσει.

Δε σνόμπαρε τη βιντεοκασέτα αλλά όλοι τον θυμόμαστε στον Αγγελόπουλο

Τη δεκαετία του ’80, ο ηθοποιός ισορρόπησε με μαεστρία τους ρόλους του ανάμεσα στη λαϊκή κωμωδία της βιντεοκασέτας και το σινεμά υψηλών, καλλιτεχνικών δονήσεων. Αξιοσημείωτες ταινίες του αυτής της περιόδου ήταν το καυστικό «Άρπα Colla» του Νίκου Περράκη, το 1982 και τα δημοφιλή «Παιδιά της Χελιδόνας», του Κώστα Βρεττάκου, το 1987, για τα οποία, επίσης, βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης. Remaining Time-0:00FullscreenMute

Τότε συναντήθηκε με τον μοναδικό Θόδωρο Αγγελόπουλο, με τον οποίο συνεργάστηκαν δύο φορές. Πρώτα στο βραβευμένο με Αργυρό Λιοντάρι «Τοπίο στην Ομίχλη» το 1988 και κατόπιν στο «Μετέωρο Βήμα του Πελαργού», το 1991 -μια εικαστική, συναισθητική αρτιότητα.

Η τελευταία του εμφάνιση ήταν στην τρίτη σεζόν της σειράς «Έτερος Εγώ: Νέμεσις» σε σκηνοθεσία του Σωτήρη Τσαφούλια.

Ο Ηλίας Λογοθέτης εμφανίστηκε στο τρίτο επεισόδιο της σειράς, σε ένα νοσοκομείο συνομιλώντας στο διπλανό κρεβάτι με τον Άλκη Μασάτο, τον οποίο υποδύθηκε ο Δημήτρης Καπετανάκος. Η σκηνή του χτυπημένου Μασάτου σε διπλανά κρεβάτια με τον Ηλία Λογοθέτη αγαπήθηκε πολύ από το κοινό, ενώ ο ίδιος δεν προσδιόριζε τον εαυτό του ως ηθοποιό, αλλά ως «υποκριτή» ή «μεταφορέα» του φορτίου της δημιουργικής γραφής.

«Ο άνθρωπος είναι ένα σύνθετο αντιφατικό ον, το οποίο απέτυχαν όλοι να το ερμηνεύσουν. Κάνανε μεγάλα άλματα, βέβαια…»

Ο δικός του αγαπημένος ρόλος

Ο Ηλίας Λογοθέτης αγάπησε τον ρόλο του Σπούνερ στη «Νεκρή ζώνη» του Πίντερ, τον οποίο έπαιξε από το 1999 έως το 2001, εντυπωσιάζοντας τους πάντες με την τήρηση του σωστού μέτρου, κυρίως στη διάκριση σιωπής και παύσης.

Αυτός ο ρυθμός του γοήτευσε και τον ίδιο τον Πίντερ, που είδε την παράσταση στο «Απλό Θέατρο» το 2000 και θεώρησε την ερμηνεία του Σπούνερ ως σημείο αναφοράς στο ευρωπαϊκό θέατρο.

«Για μένα είναι αυτό που ο Πίντερ με ρώτησε, “πώς μπόρεσες να το κάνεις αυτό;”. Ως μεσογειακός έβαλα λίγο συγκίνηση, του είπα. Εκείνο το βράδυ που ήρθε ο Πίντερ με τη γυναίκα του ήταν η μεγαλύτερη ευτυχία μου. Έκανα τον ρόλο του Σπούνερ. Ήμουν ο εισβολέας στο σπίτι. Για πρώτη φορά, παρουσιάστηκε ανάγλυφα ο εισβολέας. Είναι το καταλυτικό πρόσωπο που θέλει να υποκαταστήσει τα αφεντικό του σπιτιού» θα θυμηθεί ο Ηλίας Λογοθέτης στη συνέντευξή του στον Δημήτρη Μανιάτη.

«Δύο χρονών με έβαλαν μέσα σε ένα φέρετρο. Έχω μια αίσθηση ότι το θυμάμαι»

 «Ο Καραγκιόζης δεν μπορεί να χορογραφήσει τον καραγκιοζοπαίχτη»

«Δε βλέπετε ότι σήμερα η τέχνη είναι λακές της εξουσίας, είναι παρακοιμώμενη της εξουσίας» είχε πει ο ηθοποιός στην συνέντευξή του στην Κατιούσα, το 2017, συνεχίζοντας:

«Οι Ακαδημίες  είναι παρακοιμώμενες της εξουσίας. Αν δεν εξεγερθεί το πνεύμα τι θα κάνει το σώμα; Το πνεύμα είναι αυτό που διατάσσει το σώμα και του λέει, ε τι κάνεις εκεί, σήκω απ’ την καρέκλα. Όσο το πνεύμα είναι σε λήθαργο, τι να γίνει; Εγώ έχω μια δικιά μου θεωρία: το πνεύμα είναι σε λήθαργο, διότι τα υλικά που τρώει  για να συντηρήσει το σώμα, για να το διατάξει, είναι άχρηστα.

»Το πνεύμα λέει στο σώμα σήκω απ’ την καρέκλα κι αυτό αδυνατεί να σηκωθεί. Ο άνθρωπος είναι ένα σύνθετο αντιφατικό ον, το οποίο απέτυχαν όλοι να το ερμηνεύσουν. Κάνανε μεγάλα άλματα, βέβαια… Θα μείνω σε δυο σημεία που άκουσα από εκλεκτούς ανθρώπους.

»Το ένα είναι ότι, ο Καραγκιόζης δεν μπορεί να χορογραφήσει τον καραγκιοζοπαίχτη και το άλλο είναι ότι κάθε λαός στην ιστορία, στον κύκλο της ιστορίας του, κρίνεται από τα εγκλήματα που έχει διαπράξει. Θα ήθελα να τελειώσω με αυτό και να το αφήσω ως ερώτημα μετέωρο».

Δείτε το βίντεο της ΕΡΤ

Ο έρωτας του αμπελιού και ο έρωτας του κυπαρισσιού

Ο Ηλίας Λογοθέτης είχε τις δικές του θεωρίες για τα πάντα –μια διαρκής προσφορά στον συνομιλητή του, ένας σεβασμός στον ανώτερο σκοπό της ύπαρξης, ο οποίος δεν είναι άλλος από την ερμηνεία του μεγάλου μυστηρίου.

«Δύο χρονών με έβαλαν μέσα σε ένα φέρετρο. Έχω μια αίσθηση ότι το θυμάμαι» θα πει ο Ηλίας Λογοθέτης στο The 2night Show και τον Γρηγόρη Αρναούτογλου, τέσσερα χρόνια πριν. «Θυμάμαι τη λέξη που είπα, “νερό”, όπου μετά τη λέξη αυτή έγινε ένα πανήγυρι, από ό,τι λένε οι αφηγητές. Με είχαν για νεκρό. Γιατί είχα περάσει μια ασθένεια, τύφο νομίζω είχα, και μέχρι που μεγάλωσα πολύ ο Ιταλός γιατρός ερχόταν και με έβλεπε, στη Λευκάδα» θα προσθέσει επιδιδόμενος σε μία αγαπημένη του συνήθεια, αυτή του να λέει ιστορίες με απρόσμενη πλοκή.

«Δύο οι απόψεις για τον έρωτα, η μία άποψη είναι του αμπελιού και η άλλη άποψη είναι του κυπαρισσιού –του κυπαρισσιού θέλει μια θυσία, του αμπελιού θέλει μια συνεχή αναζωογόνηση της ελπίδας για την αιωνιότητα» θα συνεχίζει.

«Έχετε συναντήσει άνθρωπο στη ζωή σας που σας αντιπαθεί;» τον ρώτησε ο δημοσιογράφος Ανδρέας Ροδίτης, το 2020, στην ΕΡΤ. «Δεν ξέρω. Δεν ασχολούμαι με αυτά τα θέματα. Αυτό που ξέρω είναι ότι σκοπός του ανθρώπου είναι να δίνει χαρά στον άλλον άνθρωπο κι όχι θλίψη κι όχι πίκρα. Είμαστε γεννημένοι για να είμαστε χαρούμενοι».