Άμεση η σχέση των Φιλισταίων με τους Έλληνες

«Οι Φιλισταίοι που κατοικούσαν στο σημερινό έδαφος του Ισραήλ την Εποχή του Σιδήρου αναλύθηκαν υπό ένα νέο πρίσμα, το οποίο τους συσχετίζει πολιτισμικά με τον ελληνικό κόσμο , κάτι που μας επέτρεψε να δημιουργήσουμε μια νέα ιστορική προσέγγιση που θα ξαναγράψει τα βιβλία ιστορίας».

Η τοποθέτηση της ερευνητικής ομάδας από το Πανεπιστήμιο Bar-Ilan στο Ισραήλ προκάλεσε θόρυβο στην αρχαιολογική κοινότητα. Η ομάδα βρήκε σπόρους διαφορετικών φυτών σε ναούς στην πόλη Gat, ανακαλύπτοντας έτσι αρκετές λεπτομέρειες της ζωής των Φιλισταίων .

Οι ερευνητές πραγματοποίησαν ποιοτικές και ποσοτικές αναλύσεις των φυτών, μελετώντας την ώρα της συγκομιδής καθώς και τον τρόπο προσφοράς τους στο βωμό, γεγονός που τους επέτρεψε να αναπτύξουν υποθέσεις για τη συμβολική τους σημασία.

Ένα από τα αποτελέσματα που εντυπωσίασε περισσότερο τους ερευνητές είναι η συσχέτιση μεσογειακών τελετουργικών φυτών στην τοποθεσία, η οποία προσφέρει μια σαφή σχέση μεταξύ των Φιλισταίων και του ελληνικού πολιτισμού του Αιγαίου.

Είναι ξεκάθαρο πια ότι φυτά όπως η λυγαριά, η κίτρινη μαργαρίτα και η σκαμπιόζα συνδέονται με τις λατρείες της θεάς Δήμητρας, της Άρτεμης και του Ασκληπιού.

Ο αινιγματικός πολιτισμός των Φιλισταίων, ο οποίος άκμασε κατά την Εποχή του Σιδήρου (περίπου 1200-604 π.Χ.), επηρέασε βαθιά τη νότια πολιτιστική ιστορία, τη γεωπονία και τα διατροφικά έθιμα. Περισσότερο από ένα τέταρτο του αιώνα ανασκαφών στο Tell es-Safi/Gath στο κεντρικό Ισραήλ, που προσδιορίζεται ως η βιβλική Γκαθ των Φιλισταίων και το σπίτι του Γολιάθ, έχουν προσφέρει ένα μοναδικό παράθυρο στον κόσμο αυτού του αρχαίου πολιτισμού.

Στο πρόγραμμα συστηματικής ανασκαφής της περιοχής του ναού στην κάτω πόλη του Γκαθ, μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο Bar-Ilan με επικεφαλής τον καθηγητή Aren Maeir (Δρ. αρχαιολογίας) και τον καθηγητή Ehud Weiss (Δρ. αρχαιοβοτανικής) έχει επιβλέψει την ανακατασκευή των φυτών που χρησιμοποιούνταν στη Φιλισταϊκή τελετουργία. Το Tel Zafit (Gath of Philistines) είναι ένα εθνικό πάρκο υπό την αιγίδα της Ισραηλινής Αρχής Φύσης και Πάρκων.

Ενώ πολλές πτυχές του πολιτισμού των Φιλισταίων είναι καλά τεκμηριωμένες, οι ιδιαιτερότητες των θρησκευτικών πρακτικών και θεοτήτων των Φιλισταίων έχουν παραμείνει για καιρό καλυμμένες από μυστήριο. Η μελέτη των Frumin et al. σχετικά με «Πρακτικές Τελετουργικών των Φιλισταίων που σχετίζονται με τα φυτά στο Βιβλικό Gath», που δημοσιεύτηκε πρόσφατα στο Scientific Reports, προσφέρει πολύτιμα νέα δεδομένα στην κατανόηση των τελετουργικών πρακτικών των Φιλισταίων.

Η ανακάλυψη πολυάριθμων φυτών σε δύο ναούς που ανακαλύφθηκαν στην τοποθεσία αποκάλυψε πρωτοφανείς γνώσεις σχετικά με τις λατρευτικές τελετουργίες και τις πεποιθήσεις των Φιλισταίων – τα συστατικά τους για τα τρόφιμα του ναού, τον χρόνο των τελετών και τα φυτά για τη διακόσμηση του ναού.

Η Δρ Suembikya Frumin, υπό την επίβλεψη του καθηγητή Ehud Weiss, μελέτησε τη χρήση φυτών των Φιλισταίων στους ναούς τους ως μέρος του διδακτορικού της έργου. Μαζί με τον Δρ. Amit Dagan, τη Maria Eniukhina και τον καθηγητή Aren Maeir, έψαξαν τα φυτά που ανακαλύφθηκαν στους περίβολους των ναών, αποκαλύπτοντας πληθώρα πληροφοριών σχετικά με τη σημασία διαφόρων ειδών φυτών στις θρησκευτικές τελετουργίες των Φιλισταίων.

Μέσω σχολαστικής εξέτασης και ποσοτικής και ποιοτικής ανάλυσης των τύπων των φυτών που χρησιμοποιούνται, του χρόνου συγκομιδής τους, των τρόπων προσφοράς και της πιθανής συμβολικής σημασίας, οι ερευνητές συνέθεσαν μια σαφέστερη εικόνα της φιλισταϊκής προσέγγισης της θρησκείας τους.

Η Δρ. Suembikya Frumin, διευθυντής του Εργαστηρίου Αρχαιοβοτανικής στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan και επικεφαλής ερευνητής της μελέτης, σημείωσε: «Ένα από τα πιο σημαντικά ευρήματα είναι ο εντοπισμός των αρχαιότερων γνωστών τελετουργικών χρήσεων πολλών μεσογειακών φυτών, όπως η λυγαριά (Vitex agnus), η μεγάλη κίτρινη μαργαρίτα (Glebionis coronaria) και σκαμπιόζα Scabioza argentea.

Αυτά τα ευρέως διαδεδομένα μεσογειακά φυτά συνδέουν τους Φιλισταίους με λατρευτικές τελετουργίες, μυθολογία και σύνεργα που σχετίζονται με πρώιμες ελληνικές θεότητες, όπως η Ήρα, η Άρτεμις και η Δήμητρα.

Επιπλέον, φυτά με ψυχοδραστικές και φαρμακευτικές ιδιότητες στους ναούς των Φιλισταίων αποκαλύπτουν τη χρήση τους για λατρευτικές δραστηριότητες.

Η μελέτη αποκάλυψε ότι η θρησκεία των Φιλισταίων βασιζόταν στη μαγεία και τη δύναμη της φύσης, όπως το τρεχούμενο νερό και η εποχικότητα, πτυχές που επηρεάζουν την ανθρώπινη υγεία και ζωή.

Επιπλέον, η ανάλυση των σπόρων και των καρπών των ναών παρείχε πολύτιμες γνώσεις για το χρονοδιάγραμμα των τελετουργιών, με τη σημασία της πρώιμης άνοιξης για τις ιεροτελεστίες του ναού και την ημερομηνία της τελικής χρήσης των ναών — και την καταστροφή τους από τον Χαζαήλ του Αράμ — που συνέβη στα τέλη του καλοκαιριού ή στις αρχές του φθινοπώρου.

Η εποχιακή πτυχή των θρησκευτικών πρακτικών των Φιλισταίων υπογραμμίζει τη βαθιά σύνδεσή τους με τους φυσικούς κόσμους και τους κύκλους της γεωργίας.

Ο καθηγητής Ehud Weiss, Διευθυντής του Εργαστηρίου Αρχαιοβοτανικής στο Πανεπιστήμιο Bar-Ilan και συγγραφέας της μελέτης, σχολίασε: «Τα ευρήματά μας αμφισβητούν τις προηγούμενες αντιλήψεις των τελετουργικών πρακτικών των Φιλισταίων και προσφέρουν μια νέα προοπτική για τις πολιτιστικές τους πρακτικές και τις συνδέσεις μεταξύ του πολιτισμού τους και των ευρύτερων μεσογειακών θρησκευτικών παραδόσεων. Εξετάζοντας τα φυτά που χρησιμοποιούσαν σε τελετουργικά πλαίσια, καταλαβαίνουμε καλύτερα πώς οι Φιλισταίοι αντιλαμβάνονταν και αλληλεπιδρούσαν με τον κόσμο γύρω τους».

Επιπλέον, η μελέτη προτείνει ενδιαφέροντες παραλληλισμούς μεταξύ των Φιλισταίων και των τελετουργικών πρακτικών του Αιγαίου. Η ανακάλυψη αργαλειού (μηχανή που χρησιμοποιείται για την παραγωγή υφασμάτων) στους ναούς των Φιλισταίων, κοινό χαρακτηριστικό σε τοποθεσίες λατρείας του Αιγαίου που συνδέονται με την Ήρα, ενισχύει περαιτέρω την υπόθεση της πολιτιστικής ανταλλαγής και επιρροής μεταξύ των δύο περιοχών.

«Αυτά τα ευρήματα ανοίγουν νέους δρόμους για έρευνα στις πολιτιστικές και θρησκευτικές αλληλεπιδράσεις μεταξύ των Φιλισταίων και των γειτονικών περιοχών», πρόσθεσε ένας από τους ερευνητές και συγγραφείς της μελέτης Καθ. Aren Maeir, του Τμήματος Σπουδών και Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Bar-Ilan του Πανεπιστημίου Bar-Ilan, ο οποίος έχει διευθύνει τις ανασκαφές στο Tell es-Safi/Gath για περισσότερα από 25 χρόνια. «Χρησιμοποιώντας προηγμένες ποσοτικές και ποιοτικές αναλύσεις συνόλων φυτών, έχουμε εμβαθύνει την κατανόησή μας για τις αρχαίες λατρευτικές πρακτικές και τη σημασία τους στον ευρύτερο μεσογειακό κόσμο».

Αυτά τα νέα δεδομένα υποδεικνύουν τη δραστηριότητα του προσωπικού του ναού με γνώσεις σχετικά με τη χρήση φυτών με χαρακτηριστικά που επηρεάζουν τη διάθεση. Η μέθοδος ποσοτικής και ποιοτικής ανάλυσης του συνόλου των φυτών θα πρέπει να είναι πολύ σημαντική για την ανάλυση άλλων αρχαίων λατρειών και για τη μελέτη της πολιτιστικής και λατρευτικής ιστορίας της περιοχής και πέραν αυτής», κατέληξε η Δρ Frumin στη σχετική έκθεση του Πανεπιστημίου για τα αποτελέσματα της μελέτης.