Στο ζενίθ το περιβαλλοντικό κόστος του πολέμου στην Ουκρανία

Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν φαίνεται να οδηγείται σε κάποια ειρηνική διευθέτηση. Αλλά ακόμη κι αν με ένα μαγικό ραβδάκι σταματούσαν να πέφτουν βόμβες, να καταστρέφονται εργοστάσια και διυλιστήρια, ο ουκρανικός λαός και πάλι δεν θα ήταν ασφαλής. Ο λόγος είναι οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις στους ανθρώπους, στα ζώα και στη φύση.

Στη Διάσκεψη του Ντουμπάι για την Κλιματική Αλλαγή τον περασμένο Δεκέμβριο παρουσιάστηκε σχετική μελέτη. Το συμπέρασμα στο οποίο καταλήγει στο ότι τον πρώτο ενάμιση χρόνο του πολέμου απελευθερώθηκαν 150 εκατομμύρια τόνοι CO2, που βλάπτουν το κλίμα όσο ακριβώς οι συνολικές εκπομπές CO2 του Βελγίου για ένα χρόνο.

Τα πάντα μολυσμένα

Πρόσφατη ανάλυση μιας αμερικανο-ουκρανικής ερευνητικής ομάδας δίνει πιο λεπτομερή στοιχεία: Η καταστροφή του τοπίου, οι βομβαρδισμοί, οι δασικές πυρκαγιές, η αποψίλωση των δασών και η ρύπανση έχουν επηρεάσει το 30% των προστατευόμενων περιοχών της Ουκρανίας. Η ομάδα με επικεφαλής τον Ντάνιελ Χριχορστούκ, ομότιμο καθηγητή στο Ινστιτούτο Περιβαλλοντικής και Επαγγελματικής Ασφάλειας και Επιδημιολογίας της Σχολής Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Ιλινόις των ΗΠΑ, φοβάται ότι οι οικολογικές καταστροφές θα συνεχιστούν, ιδίως μετά τον έλεγχο από τη Ρωσία του πυρηνικού εργοστασίου της Ζαπορίζια και της καταστροφής του φράγματος της Καχόβκα. Εκτός αυτού έχουν μολυνθεί ο αέρας, το νερό και το έδαφος με χημικές ουσίες σε μεγάλη κλίμακα, ενώ το 30% της Ουκρανίας είναι μολυσμένο με νάρκες και πυρομαχικά που δεν έχουν εκραγεί. Οι πιο επικίνδυνες ουσίες στα πυρομαχικά είναι οι εκρηκτικές ουσίες και τα βαρέα μέταλλα.

«Γνωρίζουμε από μελέτες σίτισης σε αρουραίους και ποντίκια και από έρευνες σε εργοστάσια εκρηκτικών υλών ότι το ΤΝΤ, με βάση τη νιτρογλυκερίνη, είναι πολύ τοξικό» λέει ο καθηγητής Έντμουντ Μάζερ μιλώντας στη Deutsche Welle. «Το ΤΝΤ είναι τοξικό για όλα τα είδη ζωντανών οργανισμών. Στους θαλάσσιους οργανισμούς γνωρίζουμε ότι επηρεάζει την αναπαραγωγή και την ανάπτυξη και από τις μελέτες διατροφής γνωρίζουμε ότι το ΤΝΤ είναι καρκινογόνο. Και αυτό είναι ένα μεγάλο πρόβλημα, ότι το ΤΝΤ είναι καρκινογόνο». Ο Έντμουντ Μάζερ είναι Διευθυντής του Τοξικολογικού Ινστιτούτου στην Πανεπιστημιακή Κλινική του Κιέλου. Οι έρευνές του εστιάζονται στις επιπτώσεις των πυρομαχικών που έπεσαν στο γερμανικό τμήμα της Βόρειας και της Βαλτικής Θάλασσας μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. 1,6 εκατομμύρια τόνοι σκουριάζουν εκεί.

Βόμβα από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο τοποθετημένη στην Βαλτική / (πηγή: Jana Ulrich/Forschungstauchzentrum CAU Kiel/dpa/picture alliance)

Απόδοση ευθυνών και για το περιβάλλον

«Αλλά και τα βαρέα μέταλλα, ιδίως το αρσενικό, είναι επίσης καρκινογόνα» λέει. «Έχουμε και άλλες ουσίες, όπως το κάδμιο, το οποίο είναι επίσης καρκινογόνο και βλάπτει τα νεφρά. Αλλά πάνω απ’ όλα είναι ο υδράργυρος. Ξέρουμε ότι ο υδράργυρος βλάπτει τα νευρικά κύτταρα και μπορεί να οδηγήσει σε δυσμορφίες, ειδικά στα αγέννητα παιδιά. Σε ότι αφορά στο αρσενικό, το οποίο είναι κυτταροτοξίνη, μπορεί να βλάψει το ήπαρ και τους πνεύμονες, είναι επίσης καρκινογόνο και μπορεί επίσης να οδηγήσει σε αναπτυξιακές διαταραχές στα παιδιά.

Ο μόλυβδος μπορεί να προκαλέσει κολικούς, τα αιμοφόρα αγγεία συστέλλονται, η αρτηριακή πίεση αυξάνεται και μπορεί επίσης να βλάψει τα νευρικά κύτταρα. Προσκολλάται στα ερυθρά αιμοσφαίρια και μπορεί να οδηγήσει σε αποβολές και αναπτυξιακές διαταραχές».

Η Κατερίνα Σμίρνοβα από το Ινστιτούτο Εδαφολογίας και Αγροχημείας Σοκολόφσκι της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών της Ουκρανίας, ένα από τα κορυφαία επιστημονικά ιδρύματα για την προστασία του εδάφους στην Ουκρανία, αναφέρει ότι δείγματα εδάφους από την περιοχή του Χάρκοβο έχουν ήδη δείξει ότι η συγκέντρωση καρκινογόνων βαρέων μετάλλων, όπως ο μόλυβδος και το κάδμιο, είναι αυξημένη. Το παράδειγμα της Ουκρανίας καταδεικνύει το τεράστιο κόστος της καταστροφής που προκαλεί ο πόλεμος.

Πάνω από 50 δισ οι περιβαλλοντικές ζημιές

Σύμφωνα με την τελευταία ανάλυση, ο πόλεμος στην Ουκρανία έχει προκαλέσει περιβαλλοντικές ζημιές ύψους άνω των 56,4 δις δολαρίων. Οι ερευνητές με επικεφαλής τον Ντάνιελ Χριχορστούκ από το Πανεπιστήμιο του Ιλινόις, κάνουν έκκληση και ζητούν μαζί να αναλυθούν οι περιβαλλοντικές συνέπειες όλων των ένοπλων συγκρούσεων και να ληφθούν αποτελεσματικότερα μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια του πολέμου.

«Στα μέτρα αυτά περιλαμβάνεται η απόδοση ευθυνών σε όσους ευθύνονται για την καταστροφή του περιβάλλοντος κατά τη διάρκεια ενός πολέμου και σε όσους υποκινούν έναν πόλεμο», αναφέρεται στην έκκληση.

Επιμέλεια: Ειρήνη Αναστασοπούλου