Η ακτινογραφία των μεγαλύτερων αμμόλοφων του κόσμου

Είναι τα ψηλότερα φυσικά μνημεία των ερήμων του πλανήτη: οι αστεροειδείς αμμόλοφοι, πυραμιδοειδείς σχηματισμοί με βραχίονες που απλώνονται ακτινωτά από την κορυφή και δίνουν την εικόνα άστρου όταν τους βλέπει κανείς από ψηλά.

Η πρώτη μελέτη της εσωτερικής δομής τους αποκαλύπτει τώρα ότι αυτοί οι γιγάντιοι, κινούμενοι σωροί άμμου σχηματίζονται στην πορεία μερικών χιλιάδων ετών, πιο γρήγορα από ό,τι υποψιάζονταν οι γεωλόγοι.

Η μελέτη που δημοσιεύεται στο Scientific Reports των εκδόσεων Nature εστιάζεται σε έναν αστεροειδή αμμόλοφο του Μαρόκου που ονομάζεται «Λάλα Λάλια», φράση που σημαίνει «το ψηλότερο ιερό σημείο» στην τοπική γλώσσα των Βέρβερων. Βρίσκεται εντός της Σαχάρας στην περιοχή του Εργκ Τσέμπι, κοντά στα σύνορα με την Αλγερία.

Το Λάλα Λάιλα ορθώνεται σε ύψος 100 μέτρων πάνω από τους γύρω αμμόλοφους, έχει πλάτος 700 μέτρα και εκτιμάται ότι συγκεντρώνει 5,5 εκατομμύρια τόνους άμμου.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν γεωραντάρ για να χαρτογραφήσουν την εσωτερική δομή του αμμόλοφου και χρονολόγησαν δείγματα άμμου με τη μέθοδο της φωταύγειας, η οποία υπολογίζει πότε ήταν η τελευταία φορά που το υλικό εκτέθηκε στο φως.

O αμμόλοφος του Λα Λάλια μοιάζει με κύματα σε φουρτουνιασμένη θάλασσα (Charlie Bristow via Reuters)

Η ανάλυση υποδεικνύει ότι το Λάλα Λάιλα άρχισε να σχηματίζεται πριν από 13.000 χρόνια λόγω των ανέμων της περιοχής που αλλάζουν συνεχώς κατεύθυνση και δημιουργούν την αστεροειδή δομή.

Για άγνωστο λόγο, ο αμμόλοφος όμως σταμάτησε να μεγαλώνει για διάστημα 8.000 ετών, άρχισε όμως να ψηλώνει και πάλι πριν από περίπου 1.000 χρόνια.

Οι αστεροειδείς αμμόλοφοι, αντιστοιχούν γύρω στο 10% των αμμόλοφων της Γης και είναι μεγαλύτεροι από άλλα είδη όπως οι ημισεληνοειδείς και οι γραμμικοί αμμόλοφοι.

Εκτός από τη Γη, υπάρχουν στον Άρη και στον δορυφόρο του Κρόνου Τιτάνα.

«Είδα για πρώτη φορά αμμόλοφους στη Ναμίμπια πριν από 20 χρόνια και έμεινα έκπληκτος από το μέγεθός μου. Έχω ζωντανή την ανάμνηση της μακράς διαδρομής μέχρι την κορυφή, όταν πασχίζαμε να περπατήσουμε στην άμμο το καταμεσήμερο» σχολίασε στο Reuters ο Τζεφ Ντάλερ του Πανεπιστημίου του Αμπερίστουϊδ στην Ουαλία, ένας από τους δύο ερευνητές που υπογράφουν τη μελέτη.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς τους, το Λάλα Λάιλα μετακινείται προς τα δυτικά με ταχύτητα περίπου μισού μέτρου ανά έτους.

Όπως επισημαίνουν οι ερευνητές, οι αμμόλοφοι δύσκολα γίνονται αντιληπτοί από τη μελέτη των ιζημάτων που συνθέτουν το γεωλογικό αρχείο. Μόνο ένας αστεροειδής αμμόλοφος έχει βρεθεί διατηρημένος σε στρώματα ψαμμόλιθου, ηλικίας 250 εκατ. ετών.

Η αποκάλυψη της εσωτερικής δομής τους ίσως επιτρέψει την αναγνώριση περισσότερων αρχαίων αμμόλοφων στο μέλλον.

Οι μεγαλύτεροι αστεροειδείς αμμόλοφοι του κόσμου, με ύψος μέχρι 300 μέτρα, βρίσκονται στην έρημο Μπαντίν Τζαράν της δυτικής Κίνας.

Τέτοιοι αμμόλοφοι υπάρχουν επίσης στην έρημο Ναμπίμπ, στην Αλγερία, τη Σαουδική Αραβία και τις ΗΠΑ.