Ψυχρός Πόλεμος 2.0 καθώς οι Ρώσοι κατάσκοποι επιστρέφουν δυναμικά στην Ευρώπη

Ένα ρεπορτάζ των Financial Times αναλύει το πως η ρωσική κατασκοπευτική μηχανή άρχισε να παίρνει και πάλι στροφές. Η συχνότητα με την οποία μαθαίνονται ή οι Ρώσοι αφήνουν να διαρρεύσουν κατασκοπευτικές επιχειρήσεις είναι ιδιαίτερα ανησυχητική, καθώς πλέον έχει φτάσει στο αποκορύφωμά της.

Στις 27 Φεβρουαρίου ο Τιχομίρ Ιβανόφ Ιβάντσεφ ήταν ο έκτος Βούλγαρος που κατηγορήθηκε ως ύποπτος κυκλώματος παρακολούθησης υπέρ της Ρωσίας. Δύο εβδομάδες νωρίτερα ο Μαξίμ Κουζμίβοφ, ένας Ρώσος μαχητικού αεροπλάνου που αυτομόλησε στην Ουκρανία με το αεροσκάφος του, δολοφονήθηκε στην Ισπανία στην οποία κρύβονταν με πλαστά χαρτιά, διάτρητος από σφαίρες, με μια επαγγελματική βολή στην καρδιά και τις υπόλοιπες για το «ψυχροπολεμικό μήνυμα».

Πλέον οι πράκτορες των Ρώσων δεν είναι στις πρεσβείες ως ακόλουθοι, αλλά επιχειρηματίες με ποινικό ή επιχειρηματικό προφίλ ακόμα και influencer

Η Γαλλία από την μεριά της, ανακάλυψε 193 σάιτ που σχεδιάστηκαν για την παραπληροφόρηση σχετικά με τις Ευρωεκλογές. Επιπλέον η Γαλλία κατηγόρησε επίσημα την Ρωσία πως ήταν αυτή που διέδιδε το ζήτημα των κοριών (!) για να πλήξει τους Ολυμπιακούς Αγώνες. Ενώ στις αρχές του έτους το Ευρωκοινοβούλιο ξεκίνησε έρευνα για το αν μια Λετονή ευρωβουλεύτρια είναι πράκτορας των Ρώσων… Κάτι που δεν είναι και λίγο.

Οι υπερπράκτορες και οι μοιραίες γυναίκες που δεν περνούν απαρατήρητοι, είναι υπέρχοι για τα φιλμ και τις φωτογραφίες. Στον πραγματικό κόσμο, μια καλή ιστορία κάλυψης στις επιχειρήσεις ή ακόμα και το έγκλημα, μπορεί να ανοίξει πολλές περισσότερες πόρτες.

Το αποκορύφωμα ήταν οι υποκλοπές στην Γερμανία

Η κορωνίδα του ψυχολογικού πολέμου κατά της Ευρώπης ήταν η παρακολούθηση των ανώτατων Γερμανών αξιωματικών που συζητούσαν για την μεταφορά βαλλιστικών πυραύλων μεγάλου βεληνεκούς Taurus στην Ουκρανία και ανέλυαν τι χτυπήματα μπορούσαν να γίνουν με αυτούς στη γέφυρα Κερτς της Κριμαίας! Αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως «ασκήσεις επί χάρτου», καθώς όλοι οι στρατιωτικοί στήνουν αληθοφανή σενάρια πολέμου, όμως οι Ρώσοι το παρουσίασαν πως η Γερμανία ετοίμαζε χτύπημα στην Κριμαία.

Οι Γερμανοί κατηγόρησαν την Ρωσία πως προσπαθεί να διασπάσει την συμμαχία εναντίον της, όμως η αλήθεια είναι πως φοβήθηκαν για τυχόν αντίποινα της Ρωσίας, ειδικά με τον τρόπο που το παρουσίασε η εκπρόσωπος Τύπου του ρωσικού ΥΠΕΞ Μαρία Ζαχάροβα. Η τελευταία ζητούσε επίσης από τους Γερμανούς πολίτες να δουν, πως τις πιο σημαντικές αποφάσεις τις παίρνουν πρόσωπα που δεν έχουν εκλεγεί, στηριζόμενη στην πολύπλευρη σχέση του ρατσιστικού και λαϊκιστικού AfD με την Ρωσία, για να ανακινήσει ζήτημα Δημοκρατίας στο εσωτερικό της χώρας.

Όλες αυτές οι κινήσεις ήρθαν μετά την απέλαση 600 Ρώσων διπλωματών και ακολούθων από τις ευρωπαϊκές πόλεις, κάποιοι από τους οποίους φέρονταν να είναι κατάσκοποι. Την ώρα που δυτικές μυστικές υπηρεσίες είχαν στα χέρια τους τις κινήσεις του Ρωσικού στρατού και τις έδωσαν στους Ουκρανούς ομολόγους τους. Ουσιαστικά αυτό που διαδραματίζεται είναι η αντίδραση της Ρωσίας, η οποία άρχισε να σημειώνει τις δικές της πολύ εντυπωσιακές επιτυχίες.

Η δολοφονία με βόμβα στο αυτοκίνητο αποτελεί μια ήττα που οι ρωσική αντικατασκοπία θα ήθελε να ξεχάσει. Η ακροδεξιά, σχεδόν νεοναζί δημοσιογράφος δεν ήταν ο στόχος, αλλά ο πατέρας της Αλεξάντερ, στενός σύμβουλος του Πούτιν.

Ποιες είναι η Ρωσικές στόχευσεις

Οι ρωσικοί στόχοι των αποστολών των υπηρεσιών της στρατιωτικής κατασκοπίας GRU, της FSB (αντικατασκοπία) και της SVR η οποία είναι το τμήμα που διεξάγει κατασκοπευτικές ενέργειες σε όλο τον κόσμο είναι η κλοπή δυτικών σχεδίων και μυστικών, να μεγαλώσει το κενό ανάμεσα στο ΝΑΤΟ και τα μέλη του και να βλάψει την υποστήριξη της Ουκρανίας. Πηγή στον χώρο των μυστικών υπηρεσιών ανέφερε στους Financial Times πως οι Ρώσοι κινήθηκαν ιδιαίτερα δημιουργικά.

Πλέον οι Ρώσοι χρησιμοποιούν κατασκόπους με ξένες εθνικότητες παρά ρωσικής εθνικότητας. Η αρχή έγινε πολλά χρόνια πριν με την Ευρωπαϊκή ακροδεξιά (Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Ελλάδα, Αυστρία), οπότε οι σχέσεις τους είναι δυνατές, πολλές φορές σε ιδεολογικό επίπεδο. Αυτό οδήγησε στην στοχοποίηση του Αλεξάντερ Ντούκιν του ακροδεξιού θεωρητικού και στενού συμμάχου του Πούτιν και στη βομβιστική επίθεση εναντίον της κόρης του Ντάρια Ντούγκινα, που στόχευε τον ίδιο. Η Ρωσία πλέον στρατολογεί πολιτικούς, επιχειρηματίες, δημοσιογράφους και συμμορίτες, τους τελευταίους για την οργάνωση αποδράσεων και μεταφοράς λαθραίων.

Πολλές φορές οι συνεργάτες των Ρώσων δεν έχουν την παραμικρή γνώση της συνεργασίας τους και νομίζουν πως κάνουν κάτι στα όρια του νόμου ή παράνομο για κάποιον άλλον. Πρόκειται για τον καλύτερο τρόπο στρατολόγησης που δεν οδηγεί στους ίδιους τους Ρώσους που χειρίζονται τους πράκτορές με ποινικό, νομικό ή επιχειρηματικό προφίλ μέσω μεσολαβητών. Ενώ μπορεί να υπάρχουν ακόμα και πράκτορες influencer, σεξεργαζόμενοι ή εργαζόμενοι στο πορνό. Την ίδια στιγμή, όπως αναφέρει ο Ρώσος αναλυτής Αντρέι Σολντάτοφ η Ρωσία εκβιάζει εξόριστους Ρώσους μέσω την συγγενών που έμειναν πίσω, ώστε να τους μετατρέψει σε πράκτορες. Ακόμα και το βιντεοληπτικό υλικό εκβιασμού που να απεικονίζει κάποιον σε ευάλωτη στιγμή, είναι πολύ πιο σταθερό εργαλείο εξαναγκασμού, από μια εκλεπτυσμένη επιχείριση κατασκοπείας.

Ένας καταρτισμένος λογιστής μπορεί να κάνει πολλά περισσότερα για την Ρωσία, παρακάμπτωντας χωρίς να το γνωρίζει τις δυτικές κυρώσεις, παρά ένα ολόκληρο δίκτυο κατασκόπων.

Τα υπέρ και τα κατά των άπειρων πρακτόρων

Για το άρθρο συνεργάστηκαν εννιά αξιωματούχοι και αναλυτές του κόσμου των μυστικών υπηρεσιών. Αναφέρεται πως το μεγαλύτερο πλεονέκτημα για τους χειριστές των πρακτόρων που έχουν την πλήρη εικόνα μιας αποστολής, πως μπορούν να αρνηθούν τα πάντα, καθώς οι πράκτορές τους δεν έχουν την παραμικρή γνώση πως δουλεύουν για την Ρωσία ή τους ίδιους.

Η επόμενη χρησιμότητα είναι οι πράκτορες πως μπορούν με άνεση να δημιουργήσουν εταιρείες που βασίζονται στο ξέπλυμα χρήματος για να ξεπεραστούν οι Δυτικές κυρώσεις, νομίζοντας πως το πράττουν για ποινικούς ή απλούς, καθημερινούς απατεώνες και όχι για να αποφύγει η Ρωσία τις Δυτικές κυρώσεις. Την ίδια χρησιμότητα έχουν όσοι χρησιμοποιούνται για βιομηχανική ή εμπορική κατασκοπία.

Πλέον η κατασκοπεία δεν περιλαμβάνει μια εφημερίδα ταμπλόιντ με τρύπες για να βλέπει ο πράκτορας

Ένας καθαριστής που θα βάλει ένα στικάκι σε έναν υπολογιστή στο γραφείο που καθαρίζει, μπορεί να δώσει περισσότερα μυστικά στη Ρωσία από πράκτορες με δράση δεκαετιών. Η ασφάλεια των κινήσεων είναι δυσκολότερη χωρίς έναν πράκτορα-χειριστή, να υποβοηθά τους πληρεξούσιους πράκτορες. Όμως σε περίπτωση σύλληψης, ο πράκτορας που αγνοεί πως εργάζεται για τις ρωσικές μυστικές υπηρεσίες, δεν μπορεί να οδηγήσει στους ουσιαστικούς χειριστές του.

Για να αντιμετωπίσει την έλλειψη εμπειρίας, η Ρωσία πλέον προσεγγίζει και πράκτορες χωρίς στρατιωτικό παρελθόν, που να μπορούν να δημιουργήσουν με ευκολία φιλίες και να δρουν στις χώρες που έχουν τοποθετηθεί.  Οπότε πλέον το πιο σημαντικό είναι οι πράκτορες να έχουν αληθοφανείς ιστορίες κάλυψης.

Αυτό δεν σημαίνει πως οι πράκτορες που εργάζονται μέσα από τις πρεσβέιες είναι είδος προς εξαφάνιση. Στην Ελβετία και την Αυστρία υπάρχουν περισσότεροι από 150 γνωστοί κατάσκοποι που εργάζονται υπό διπλωματική προστασία. Μάλιστα ένας αναλυτής πρόσθεσε πως από την Βιέννη και την Γενεύη προέρχεται μεγάλος όγκος πληροφοριών για την Ρωσία, ίσος με το 1/3 των κατασκοπευτικών κινήσεων της χώρας.

Ένας παραβατικός ή μικροπαραβατικός ποινικός, είναι πολύ πιο χρήσιμος για μια οργανωμένη επιχείρηση κατασκοπίας, γιατί σε περίπτωση σύλληψης οι αρχές θα σκεφτούν το παρελθόν του και όχι πως τον έχουν προσεγγίσει εν αγνοία του μυστικές υπηρεσίες εχθρικής χώρας.

Βαλκάνια, Μέση Ανατολή και άλλες χώρες

Η Ρωσία έχει μετακινηθεί από τις παραδοσιακές πόλεις ενδιαφέροντος και επιλέγει να παίρνει πληροφορίες και από…σπόντα. Δηλαδή από χώρες που δεν έχουν άμεση εμπλοκή στο ψυχροπολεμικό παιχνίδι της Ρωσίας με το ΝΑΤΟ και μπορεί να διαθέτουν χρήσιμες πληροφορίες. Τα Βαλκάνια, η Μέση Ανατολή και οι σκανδιναβικές χώρες είναι μέσα στους προτιμητέεους χώρους δράσης των Ρώσων κατασκόπων.

Οι δυτικές μυστικές υπηρεσίες από την μεριά τους στηρίζονται στους δυσαρεστημένους Ρώσους πολίτες, σημειώνοντας πως η πόρτα τους είναι πάντα ανοιχτή (Richard Moore -MI6, William Burns-CIA). Η εύκολη λύση όμως της απέλασης των Ρώσων κατασκόπων δυσκόλεψε την δουλειά της αντικατασκοπίας, καθώς όλοι οι ρώσοι κατάσκοποι των πρεσβειών παρακολουθούνταν και ήξεραν με ποιους συναντώνται, ενώ αν είχαν αρκετά στοιχεία εναντίον τους, μπορούσαν ακόμα και να τους χρησιμοποιήσουν ως διπλούς πράκτορες.

Στον αντίποδα η χρήση πρακτόρων, χωρίς σύστημα υποστήριξης, δεν μπορεί να φέρει πάντα τα επιθυμητά αποτελέσματα. Λειτουργεί για την αποφυγή των κυρώσεων, το ξέπλυμα και τις τριγωνικές προμήθειες, αλλά όχι για την κατασκοπεία.

Πλέον όσο η Ρωσικές μυστικές υπηρεσίες σημειώνουν τεράστιες επιτυχίες, όπως στην περίπτωση της Γερμανίας ή του χακαρίσματος του Αμερικανικού Πενταγώνου το 2020, τόσο περισσότερο καθίσταται μονόδρομος η συνεργασία μεταξύ των μυστικών υπηρεσιών στην…άλλη πλευρά του τείχους.