Λευκά μαντήλια και γαρύφαλλα: Οι γυναίκες στη Ρωσία που αψηφούν τον Βλαντίμιρ Πούτιν

Κάθε Σάββατο φορούν λευκά μαντήλια και κατευθύνονται στον Τάφο του Άγνωστου Στρατιώτη στη Μόσχα, κοντά στα τείχη του Κρεμλίνου, κρατώντας γαρύφαλλα στα χέρια.

Τα αφήνουν στο μνημείο με την αιώνια φλόγα, υπό το άγρυπνο βλέμμα των φρουρών και αστυνομικών.

Το σκηνικό επαναλαμβάνεται ειρηνικά εδώ και εβδομάδες στη Ρωσία.

Πρωταγωνίστριες είναι γυναίκες που διαμαρτύρονται για την παρατεταμένη απουσία των δικών τους ανθρώπων στα πεδία των μαχών στην Ουκρανία.

Είναι μητέρες, σύζυγοι, κόρες ή άλλες συγγενείς Ρώσων που επιστρατεύτηκαν με το προεδρικό διάταγμα τον Σεπτέμβριο του 2022.

Ενάμιση χρόνο μετά, οι δικοί τους παραμένουν άφαντοι και οι ίδιες σε απόγνωση.

Ζητούν την πλήρη αποστράτευση των αρρένων συγγενών τους, πολλοί εκ των οποίων δεν είχαν καν στρατιωτική εκπαίδευση.

Οι πολίτες δεν πρέπει να βρίσκονται στην πρώτη γραμμή των μαχών, αναφέρουν οι διαμαρτυρόμενες γυναίκες.

Χαρακτηρίζουν το προπέρσινο προεδρικό διάταγμα 647 αντισυνταγματικό και «ωμό».

Αν και δεν εναντιώνονται δημόσια στην «ειδική στρατιωτική επιχείρηση», αποτελούν μια οργανωμένη πια φωνή διαμαρτυρίας απέναντι στον πόλεμο του Πούτιν.

Γνωστό ως Put’ Domoi -που στα ελληνικά σημαίνει «Δρόμος επιστροφής»- το κίνημα των Ρωσίδων έχει άλλωστε στο επίκεντρο την επιστροφή των αγαπημένων τους στα σπίτια τους.

Δεδομένου δε ότι στη μερική επιστράτευση του 2022 κλήθηκαν περίπου 300.000 Ρώσοι, ο αριθμός των μελών του Put’ Domoi όλο και μεγαλώνει.

Οι ακόλουθοι στο κανάλι τους στο Telegram φτάνουν πια τις 70.000.

Τα εβδομαδιαία ραντεβού συμβολικής διαμαρτυρίας με τα λευκά μαντήλια και τα γαρύφαλλα έχουν εξαπλωθεί και σε άλλες ρωσικές πόλεις.

Παρόλο που η ομάδα λέει ότι δεν έχει πρόθεση να «επιβάλει πολιτικές επιλογές», υπάρχει έκδηλο ενδιαφέρον για τη δράση της από αντιπολιτευόμενες ομάδες και προσωπικότητες, εντός και εκτός Ρωσίας.

Πολλώ μάλλον καθώς αυτή συνεχίζεται εν μέσω εκλογικής περιόδου στη Ρωσία, ρίχνοντας νέες «σκιές» στην προαναγγελθείσα επανεκλογή του Βλαντίμιρ Πούτιν, στις 17 Μαρτίου.

Ένα γαρύφαλλο από τη Μαρία Αντρέγιεβα στον Τάφο του Άγνωστου Στρατιώτη, στη Μόσχα (Reuters)

Μια ηχηρή φωνή διαμαρτυρίας

Οι Put’ Domoi λένε ότι εμπνεύστηκαν από τις «Μητέρες της Πλατείας του Μαΐου» στην Αργεντινή.

Στην πλειονότητά τους απλές νοικοκυρές, όρθωσαν ανάστημα απέναντι στη στυγνή δικτατορία Βιντέλα, προσπαθώντας άοκνα να μάθουν την αλήθεια για την τύχη των παιδιών τους.

Συνολικά περίπου 30.000 αντιφρονούντες απήχθησαν και «εξαφανίστηκαν» από τη χούντα, την πιο αιμοσταγή στη Νότια Αμερική στον 20ο αιώνα.

Οι λευκές μαντίλες που φόραγαν οι Αργεντίνες μητέρες έγιναν σύμβολο της μάχης τους για τα αγνοούμενα μέλη των οικογενειών τους.

Εν έτει 2024, τα μέλη των Put’ Domoi δίνουν τον δικό τους αγώνα να φέρουν πίσω όσους δικούς τους πολεμούν εδώ και μήνες στην Ουκρανία.

Το κίνημα διαμαρτυρίας έχει φέρει κοντά συγγενείς από διαφορετικά τμήματα του πολιτικού φάσματος στη Ρωσία.

Κάθε βοήθεια δείχνει να είναι πάντως καλοδεχούμενη.

Υπέρ τους έχουν ταχθεί ο αντιπολιτευόμενος blogger Μαξίμ Κατς -ο οποίος ζει από το 2022 στο Ισραήλ και έχει καταδικαστεί ερήμην ως «ξένος πράκτορας» στη Ρωσία- συνεργάτες του αείμνηστου Αλεξέι Ναβάλνι και ο φυγάς στο Λονδίνο Ρώσος πρώην ολιγάρχης Μιχαήλ Χοντορκόφσκι.

Στην τελική ευθεία για τις προεδρικές εκλογές στις 15-17 Μαρτίου, μέλη των Put’ Domoi συναντήθηκαν με δύο επίδοξους αντιπάλους του Βλαντίμιρ Πούτιν στις κάλπες, η υποψηφιότητα των οποίων τελικά απορρίφθηκε.

Μεταξύ αυτών ήταν και ο μοναδικός αντιπολεμικός υποψήφιος, Μπόρις Ναντιέζντιν.

Μια ομάδα γυναικών, με επικεφαλής την 34χρονη παιδίατρο Μαρία Αντρέγιεβα -που έχει σύζυγο και ξάδελφο στο μέτωπο και έχει γίνει το πιο αναγνωρίσιμο πρόσωπο των Put’ Domoi- εισέβαλε πρόσφατα στο αρχηγείο της προεκλογικής εκστρατείας του Ρώσου προέδρου Πούτιν, στη Μόσχα.

«Ο Βλαντίμιρ Βλαντιμίροβιτς Πούτιν εξέδωσε διάταγμα ότι ο σύζυγός μου πρέπει να είναι εκεί (στην Ουκρανία)», είπε διαμαρτυρόμενη η Μαρία σε μια γυναίκα του επιτελείου, όταν την παρότρυνε σε… προσευχή.

«Ενδιαφέρομαι να μάθω», τόνισε, «πότε θα εκδώσει ένα διάταγμα ότι ο σύζυγός μου πρέπει να είναι σπίτι».

Φίμωση δια της… τεθλασμένης

«Δεν επιδιώκουμε πολιτική αποσταθεροποίηση», είχε πει η Μαρία Αντρέγιεβα σε ένα βίντεο-έκκληση προς τον Ρώσο πρόεδρο, τον Δεκέμβριο.

Όμως «είμαστε αποφασισμένες να φέρουμε πίσω τους άντρες μας, με οποιοδήποτε κόστος»…

Αναλυτές υπογραμμίζουν την ασυνήθιστη ανοχή που δείχνουν έως τώρα οι αρχές απέναντι στο κίνημα των διαμαρτυρόμενων Ρωσίδων.

Όχι τυχαία, επισημαίνει ο ανεξάρτητος ιστότοπος OVD-Info, σε μια πρόσφατη διαμαρτυρία των Put’ Domoi συνελήφθησαν μεν τουλάχιστον 27 άτομα, όμως οι περισσότεροι ήταν δημοσιογράφοι που κάλυπταν την εκδήλωση.

Στο ενεργητικό της, η Μαρία Αντρέγιεβα λέει ότι έχει μια προσωρινή κράτηση στη διάρκεια διαδήλωσης και μια σύντομη… ενημερωτική επίσκεψη στο σπίτι της από αξιωματούχους του Κέντρου για την Καταπολέμηση του Εξτρεμισμού.

Στον αντίποδα, ο Ρώσος πρόεδρος «ενδύει» το πάγιο αφήγημα περί εθνικής ενότητας με εικόνες από συναντήσεις του με οικογένειες στρατιωτών.

Παρηγορεί όσους έχουν χάσει τους δικούς τους με επαίνους για τη θυσία και τον ηρωισμό όσων έδωσα τη ζωή τους για την πατρίδα.

Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία διανύει πια τον τρίτο χρόνο, ο Πούτιν ονόμασε το 2024 «Έτος της Οικογένειας», χαιρετίζοντας τη μητρότητα ως «μια ένδοξη αποστολή για τις γυναίκες».

Στο φόντο βρίσκεται -μεταξύ άλλων- και ο ορατός πια κίνδυνος μιας δημογραφικής κρίσης (και) στην εμπόλεμη Ρωσία.

Κατά τα λοιπά η αδειοδότηση ειρηνικών κινητοποιήσεων διαμαρτυρίας γίνεται όλο και πιο δύσκολη.

Μέλη των Put’ Domoi καταγγέλλουν ότι δέχονται επισκέψεις από την αστυνομία, με προειδοποιήσεις ότι η «απαξίωση του στρατού» είναι αξιόποινη πράξη.

Στο ρωσικό διαδίκτυο άρχισαν να κυκλοφορούν από φιλοκυβερνητικούς μπλόγκερ διάφορα σενάρια για το συγκεκριμένο γυναικείο κίνημα, όπως π.χ. ότι είναι δημιούργημα της οργάνωσης του Ναβάλνι.

Κατόπιν καταγγελίας και χωρίς περαιτέρω εξηγήσεις, το Telegram πρόσθεσε την επισήμανση «fake» στο κανάλι της Put’ Domoi.

Άλλες φιλοκυβερνητικές ομάδες γυναικών κάνουν παράλληλα την εμφάνισή τους.

Μια από αυτές, η Katyusha, παρουσιάζεται ως «κίνημα θυγατέρων αξιωματικών».