Η ανάγκη των ΗΠΑ για πόλεμο κάθε 80 χρόνια – Μπορεί να σπάσει το μοτίβο;

Η ιστορία επαναλαμβάνεται ή μπορεί να σπάσει ο κύκλος; Υπάρχει πράγματι ένα μοτίβο 80 ετών στην αμερικανική ιστορία που έχει παγκόσμιες επιπτώσεις. Κάθε οκτώ δεκαετίες, οι ΗΠΑ αντιμετωπίζουν μια υπαρξιακή εσωτερική κρίση που ξεπερνιέται με πόλεμο (φωτογραφία, επάνω, από Settimana News).

Πρώτη, 1781

Η ίδια η Eνωση ήταν το αποτέλεσμα μιας τέτοιας αναταραχής. Η Αμερικανική Επανάσταση (1776-1883) ξεκίνησε ως προσπάθεια απόσπασης των 13 αποικιών από την αγκαλιά του αγγλικού στέμματος και εξελίχθηκε σε μια παγκόσμια σύγκρουση μεταξύ των μεγάλων ευρωπαϊκών δυνάμεων για κυριαρχία στις θάλασσες και στα αποικιακά εδάφη.

Μια διχασμένη χώρα μπορεί για άλλη μια φορά να ενωθεί γύρω από έναν κοινό στόχο – τον πόλεμο κατά της Κίνας

Η Αμερικανική Επανάσταση ξεκίνησε ως προσπάθεια απόσπασης των 13 αποικιών από την αγκαλιά του αγγλικού στέμματος και εξελίχθηκε σε μια παγκόσμια σύγκρουση (φωτογραφία Library of Congress, Washington, D.C.)

Η Γαλλία μπήκε στον πόλεμο στο πλευρό των Αμερικανών και, σε συμμαχία με την Ισπανία και την Ολλανδία, επιχείρησε ν’ αμφισβητήσει τη βρετανική κυριαρχία και να πάρει εκδίκηση για την ήττα της στον Επταετή Πόλεμο (1756-63).

Η Βρετανία, από την άλλη, μπόρεσε να ενισχύσει το εκστρατευτικό της σώμα στην Αμερική στρατολογώντας πολυάριθμα τμήματα γερμανικών μισθοφορικών στρατευμάτων, των λεγόμενων Εσσαίων, και εδραιώνοντας έναν ιδιαίτερο δεσμό με την Πρωσία που θα κρατούσε μέχρι τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Οι Αμερικανοί δεν ήταν ενωμένοι τότε. Ορισμένοι υποστήριξαν την Αγγλία και πολέμησαν ενεργά για το στέμμα. Υπήρχε ένας άσπονδος διχασμός σχετικά με το ανεξάρτητο μέλλον των αποικιών ή της παραμονής τους ως τμήμα της βρετανικής αυτοκρατορίας, γράφει σε ανάλυσή του ο Francesco Sisci.

Δεύτερη, 1861

Περίπου 80 χρόνια αργότερα, το 1861, η Αμερική καταστράφηκε λόγω του κοινωνικού και οικονομικού προβλήματος της δουλείας.

Τα σύγχρονα εργοστάσια στον Βορρά λειτουργούσαν καλύτερα με μισθωτούς εργάτες παρά με σκλάβους. Ωστόσο, στον Νότο, οι σκλάβοι αποτελούσαν περιουσιακά στοιχεία αξίας τρισεκατομμυρίων (σε σημερινά χρήματα) και ένα βασικό εργαλείο στην παραγωγή βαμβακιού και ζάχαρης, εμπορεύματα που οδηγούσαν την εκβιομηχάνιση εκείνη την εποχή.

Η χώρα χωρίστηκε στα δύο ως μοντέλο ανάπτυξης και ως εκ τούτου και συστημάτων αξιών. Ενα μέρος μπορούσε να ωφεληθεί από την ενεργό συμμετοχή των Αφροαμερικανών στην οικονομία, το άλλο μέρος θα καταστρεφόταν αν οι μαύροι απελευθερώνονταν.

Αυτό, ωστόσο, δεν ήταν ένα μεμονωμένο περιστατικό. Την ίδια περίοδο, η Αγγλία, η υπερδύναμη της εποχής, πολέμησε στην Ινδία καταπνίγοντας την ανταρσία των Σιπάι (1857) και ενισχύοντας την κυριαρχία της στην υποήπειρο.

Η Κίνα οδηγήθηκε στον Δεύτερο Πόλεμο του Οπίου (1856-1860), με την Αμερική και τη Γαλλία να κερδίζουν μεγάλες παραχωρήσεις από την αυτοκρατορία Τσινγκ.

Η Αμερική υποστήριξε, επίσης, το Πεδεμόντιο στον πόλεμο για την κατάκτηση της νότιας Ιταλίας (1861) ενάντια στην Αυστρία και τη Ρωσία. Πήρε το μέρος της Ιταλίας και της Πρωσίας εναντίον της Αυστρίας στον πόλεμο του 1866.

Η Κίνα οδηγήθηκε στον Δεύτερο Πόλεμο του Οπίου, με την Αμερική και τη Γαλλία να κερδίζουν μεγάλες παραχωρήσεις από την αυτοκρατορία Τσινγκ (φωτογραφία από wikipedia.org)

Γενικά, επρόκειτο για μια δεκαετία παγκόσμιων συγκρούσεων στη διάρκεια των οποίων η Αγγλία επέλεξε εσφαλμένα να υποστηρίξει τους Νότιους ενάντια στους Βόρειους, που τελικά αναδείχθηκαν νικητές το 1865.

Κατά κάποιο τρόπο, το 1861 διατηρούσε ακόμα ορισμένες ρίζες στον Πόλεμο της Ανεξαρτησίας, επειδή συνεχιζόταν σε σημαντικό βαθμό η αγγλική εμπλοκή και επιχειρούσε ν’ αντιμετωπίσει ένα άλυτο ζήτημα – τα δικαιώματα των Αφροαμερικανών στην ελευθερία.

Τρίτη, 1941

Η Αμερική ήταν ξανά έντονα διαιρεμένη το 1941 όταν μπήκε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Υπήρχε ένα πολύ δραστήριο και ισχυρό τμήμα της χώρας που ήταν φασιστικό και φιλοναζιστικό.

Ο μεγαλύτερος ίσως ποιητής της Αμερικής, ο Εζρα Πάουντ, ήταν φασίστας και έζησε τον πόλεμο κάνοντας αντιαμερικανική προπαγάνδα στην Ιταλία.

Ο Τσαρλς Λίντμπεργκ, ίσως ο πιο διάσημος Αμερικανός της εποχής του, ήταν φιλοναζί και είχε αγωνιστεί κατά του πολέμου με τη Γερμανία.

Από την άλλη πλευρά, υπήρχε ένα ενεργό σοσιαλιστικό και κομμουνιστικό κίνημα που απειλούσε την Ενωση από τα’ αριστερά. Ο ρατσισμός κατά των μαύρων ή των Εβραίων ήταν ανεξέλεγκτος και απροκάλυπτος.

Οι Αφροαμερικανοί δεν ήταν πια σκλάβοι, αλλά σίγουρα δεν ήταν ίσοι με τη λευκή πλειονότητα. Στον απόηχο του κραχ του 1929 και της Μεγάλης Υφεσης, με την ανεργία να σπάει ρεκόρ και να εκτοξεύεται στο 25%, η Αμερική βρισκόταν και πάλι στο κατώφλι ενός εμφυλίου πολέμου.

Η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ απάντησε στο δίλημμα: Θα έπρεπε η Αμερική να εμπλακεί στις ευρωπαϊκές υποθέσεις ή να παραμείνει σε απόσταση;(φωτογραφία nationalww2museum.org)

Ο διχασμός αφορούσε το ίδιο το μέλλον της. Θα έπρεπε να εμπλακεί στις ευρωπαϊκές υποθέσεις και να υποστηρίξει για άλλη μια φορά τη Μεγάλη Βρετανία ή να παραμείνει σε απόσταση;

Η επίθεση στο Περλ Χάρμπορ έδωσε την απάντηση στο δίλημμα και έβγαλε τους φασίστες από το κάδρο. Ο Ψυχρός Πόλεμος που ακολούθησε, μετά το 1945, κατέστειλε επίσης και εξασθένισε το σοσιαλιστικό κίνημα.

Χρειάστηκαν ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Ψυχρός Πόλεμος, που διήρκεσαν συνολικά 50 χρόνια, μαζί μ’ ένα έντονο και μερικές φορές βίαιο κίνημα για τα πολιτικά δικαιώματα στις δεκαετίες του 1960 και του 1970, για ν’ αποφευχθεί μια νέα εμφύλια σύρραξη.

Τέταρτη, 2021

Εάν το χρονικό πλαίσιο είναι σωστό, η τέταρτη κρίση εξελίσσεται τώρα και περιστρέφεται γύρω από το κίνημα MAGA (Make America Great Again – Να Κάνουμε την Αμερική Μεγάλη) του Ντόναλντ Τραμπ και την προεδρική υποψηφιότητά του.

Οπως πριν 80 χρόνια, ο εν ενεργεία πρόεδρος, τότε ο Ρούσβελτ, τώρα ο Μπάιντεν, πολιορκείται από τη δεξιά και από μια ριζοσπαστική αριστερά, προσπαθώντας να ισορροπήσει.

Αν η ιστορία είναι οδηγός, στις τρεις προηγούμενες κρίσεις οι ΗΠΑ προχώρησαν μπροστά με μια δύσκολη νίκη για το προοδευτικό κόμμα. Δεν είναι ξεκάθαρο αν θα συμβεί το ίδιο και τώρα.

Οπως στο παρελθόν, υπάρχουν αυξανόμενα προμηνύματα παγκόσμιων συγκρούσεων. Οι ΗΠΑ εμπλέκονται σε δυόμισι πολέμους (Ουκρανία κατά της Ρωσίας, Ισραήλ κατά της Χαμάς και έντονη δράση κατά των, υποστηριζόμενων από το Ιράν, Χούθι στην Υεμένη).

Βρίσκονται επίσης εγκλωβισμένες σ’ έναν σκληρό ανταγωνισμό με την Κίνα, γύρω από τα σύνορα της οποίας υπάρχουν πολλές εστίες ανάφλεξης.

Ο Τραμπ (αριστερά) φαίνεται διατεθειμένος να εμφανίσει μια εικόνα απόλυτης απόγνωσης για την Αμερική προκειμένου να συγκεντρώσει ψήφους κατά του Μπάιντεν (φωτογραφίες Reuters/Brian Snyder)

Ο ρόλος της Αμερικής είναι τώρα πιο κρίσιμος από ποτέ για την παγκόσμια ισορροπία, και γίνεται αντιληπτός ο τρόπος με τον οποίο οι εσωτερικές εντάσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σ’ έναν σημαντικό πόλεμο.

Ο Τραμπ προέβη σε σχόλια κατά του ΝΑΤΟ και υπέρ του ρώσου προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν. Φαίνεται επίσης διατεθειμένος να εμφανίσει μια εικόνα απόλυτης απόγνωσης για την Αμερική προκειμένου να συγκεντρώσει ψήφους κατά του Μπάιντεν. Η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει από τον έλεγχο.

Εύκολα κατανοούμε το πώς μια διχασμένη χώρα μπορεί για άλλη μια φορά να ενωθεί γύρω από έναν κοινό στόχο – τον πόλεμο κατά της Κίνας. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και ο κόσμος χρειάζονται όλη τη σοφία τους για ν’ απαλλαγούν από την 80χρονη κατάρα.