Αδελφοκτονία και κανιβαλισμός – Η μακάβρια ανατροφή των τσαλαπετεινών

Με το πορτοκαλί λοφίο του και τη χαρακτηριστική φωνή του, ο ευρασιατικός τσαλαπετεινός είναι σίγουρα εντυπωσιακό πτηνό.

Είναι όμως και κανίβαλος εκ γενετής: οι νεοσσοί που εκκολάπτονται πρώτοι στη φωλιά συχνά τρώνε τα νεότερα αδέλφια τους.

Αν και μακάβρια, η τακτική αυτή βοηθά τους γονείς να διαιωνίσουν τα γονίδιά τους, αποκαλύπτει ένα ασυνήθιστο πείραμα στην Ισπανία.

Αποθήκες τροφής

Πολλά είδη πτηνών είναι γνωστό ότι γεννούν περισσότερα αβγά από ό,τι μπορούν να εκκολαφθούν με επιτυχία.

Σε κάποιες περιπτώσεις, τα περισσευούμενα αβγά λειτουργούν ως ασφαλιστική δικλείδα για την περίπτωση που κάποιοι νεοσσοί δεν καταφέρουν να εκκολαφθούν ή πεθάνουν πριν προλάβουν να αφήσουν τη φωλιά.

Όμως, στην περίπτωση του ευρασιατικού τσαλαπεινού (Upupa epops), τα επιπλέον αβγά φαίνεται πως λειτουργούν απλά ως αποθήκες τροφής για τους νεοσσούς που εκκολάπτονται πρώτοι.

Οι ερευνητές μελέτησαν τους τσαλαπεινούς που γεννούν τα αβγά τους σε τεχνητές φωλιές στα λιβάδια της Γρανάδας στη νότια Ισπανία.

Επέλεξαν μια ομάδα φωλιών στις οποίες άφηναν επιπλέον τροφή μέχρι να εκκολαφθούν τα αβγά, 25 νεκρούς γρύλλους την ημέρα για κάθε ζευγάρι  τσαλαπετεινών.

Το πείραμα έδειξε ότι τα θηλυκά στα οποία δόθηκε επιπλέον τροφή γεννούσαν κατά μέσο όρο ένα αβγό παραπάνω, ένδειξη ότι ο αριθμός των αβγών αυξάνεται σε περιόδους υψηλής διαθεσιμότητας τροφής.

Οι ερευνητές μετέφεραν επίσης αβγά από κάποιες φωλιές σε άλλες, επιλέγοντάς τα έτσι ώστε το επιπλέον αβγό να εκκολαφθεί τελευταίο.

Όλοι οι νεοσσοί που εκκολάφθηκαν από τα επιπλέον αβγά έγιναν βορρά των μεγαλύτερων αδελφών τους, διαπιστώνει η μελέτη που δημοσιεύεται στο The American Naturalist.

Αντίθετα, στις φωλιές από τις οποίες είχε αφαιρεθεί ένα αβγό τα περιστατικά κανιβαλισμού ήταν λιγότερα και ο αριθμός των νεοσσών που μεγάλωσαν αρκετά ώστε να αφήσουν τη φωλιά ήταν επίσης μικρότερος.

«Δεδομένου ότι κανένας από τους επιπλέον νεοσσούς των πειραματικών αβγών δεν επέζησε μέχρι να αφήσει τη φωλιά, τα ευρήματα προσφέρουν ισχυρές ενδείξεις ότι οι τσαλαπετεινοί αποκτούν προσαρμοστικό πλεονέκτημα χρησιμοποιώντας την αφθονία πόρων για να παράγουν επιπλέον νεοσσούς που θα κανιβαλιστούν» γράφουν οι ερευνητές.

Με άλλα λόγια, οι επιπλέον νεοσσοί λειτουργούν ως προσωρινές αποθήκες ενέργειας.

Η ίδια τακτική είχε προηγουμένως παρατηρηθεί σε ζώα όπως οι πασχαλίτσες και κάποια είδη καρχαριών, αυτή όμως είναι η πρώτη φορά που καταγράφεται σε ζώο που φροντίζει τα μικρά του, επισημαίνουν οι ερευνητές.

Ο κανιβαλισμός είναι μια συμπεριφορά που εκδηλώνουν αυθόρμητα οι πρώτοι νεοσσοί που εκκολάπτονται.

Η ίδια η μητέρα όμως συχνά βάζει το χεράκι της: οι θηλυκοί τσαλαπετεινοί έχουν παρατηρηθεί να γραπώνουν τους νεαρότερους νεοσσούς με το ράμφος και να τους βάζουν ολόκληρους στο στόμα των μεγαλύτερων παιδιών τους.