Η διάθεσή μας επηρεάζει τον σκύλο μας;

Για τους σκύλους μας είμαστε… ανοιχτό βιβλίο. Έχουν την ικανότητα να νιώθουν τη χαρά, τη λύπη, το άγχος μας. Και να επηρεάζονται.

«Πράγματι, η ικανότητα των σκύλων να επικοινωνούν με τους ανθρώπους είναι μοναδική. Ίσως, να είναι από τα ελάχιστα ζώα, τα οποία μπορούν να μάς «διαβάσουν» τόσο άμεσα, αλλά και σωστά.

Οι σκύλοι μπορούν να νιώσουν τα συναισθήματά μας, να «διαβάσουν» τις εκφράσεις του προσώπου μας, τη «γλώσσα του σώματος» μας. Παράλληλα, μπορούν να αντιληφθούν τη διαφορά ανάμεσα σε τόνους χαρούμενους, όπως το γέλιο. Αλλά και τους δυσάρεστους τόνους, όπως είναι το κλάμα», διευκρινίζει η σύμβουλος συμπεριφοράς και εκπαιδεύτρια σκύλων, Αλεξάνδρα Ιατρού.

Μελέτες έχουν δείξει ότι η μετάδοση των συναισθημάτων, από τους ανθρώπους προς τους σκύλους εξαρτάται από την απελευθέρωση ορισμένων ορμονών

Αναφέρει ότι αρκετοί κηδεμόνες σκύλων μαρτυρούν ότι οι τετράποδοι σύντροφοί τους μπορούν να αναγνωρίζουν την ψυχολογική τους κατάσταση. Μάλιστα, τις περισσότερες φορές επηρεάζονται, θετικά ή αρνητικά, από τα συναισθήματά των κηδεμόνων τους.

Ακριβώς όπως τα νήπια κοιτάζουν τους γονείς τους για ενδείξεις σχετικά με το πώς πρέπει να αντιδράσουν στον κόσμο γύρω τους, τα σκυλιά συχνά στρέφονται προς ανθρώπους για παρόμοια σημάδια. Όταν οι άνθρωποί τους αντιδρούν με συναισθήματα ηρεμίας και αυτοπεποίθησης, τα σκυλιά τείνουν να βλέπουν το περιβάλλον τους ως ασφαλές.

Οι σκύλοι αντιλαμβάνονται τα συναισθήματά μας

Όπως ενημερώνει η κα Ιατρού, σύμφωνα με τον Clive Wynne, καθηγητή ψυχολογίας και διευθυντή του Canine Science Collaboratory στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Αριζόνα, «η συναισθηματική σύνδεση μεταξύ ανθρώπων και σκύλων είναι η ουσία της σχέσης. Τα σκυλιά είναι εκπληκτικά κοινωνικά όντα, έτσι αντιλαμβάνονται εύκολα τη χαρά μας. Αλλά ισχύει και το αντίστροφο. Το στρες και το άγχος του κηδεμόνα τους μπορεί, επίσης, να γίνει το στρες και το άγχος του σκύλου».

«Μελέτες έχουν δείξει ότι η μετάδοση των συναισθημάτων, από τους ανθρώπους προς τους σκύλους εξαρτάται από την απελευθέρωση ορισμένων ορμονών, όπως η ωκυτοκίνη, η αδρεναλίνη και η κορτιζόλη. Οι συγκεκριμένες ορμόνες παράγονται στο ανθρώπινο σώμα όταν βιώνουμε συναισθήματα αγάπης, προστασίας, ασφάλειας, αλλά και στρες ή φόβου, αντίστοιχα», επισημαίνει η ειδικός.

Εξηγεί ότι οι σκύλοι διαθέτουν δύο αισθήσεις όσφρησης: η μία είναι για τις οσμές των τροφίμων, και η άλλη για τις φερομόνες. Οι φερομόνες είναι χημικές ουσίες που παράγονται και απελευθερώνονται, τόσο από τα ζώα, όσο και από τους ανθρώπους. Τα συναισθήματα προκαλούν χημικές αλλαγές στο σώμα μας, που μπορούν να ανιχνεύσουν τα σκυλιά. Με την πάροδο του χρόνου μαθαίνουν να συσχετίζουν ορισμένες μυρωδιές με συγκεκριμένα συναισθήματα. Οι σκύλοι είναι ικανοί να τις μυρίσουν και να αναγνωρίσουν τη συναισθηματική μας κατάσταση τη δεδομένη στιγμή.

Άλλωστε, και τα ζώα όταν χαίρονται, νιώθουν ασφάλεια, ή αγχώνονται και φοβούνται, παράγουν τις ίδιες ορμόνες στο σώμα τους. Έτσι, τούς είναι εύκολο, μέσω της οσμής, να αντιληφθούν συναισθήματα που και τα ίδια βιώνουν.

«Επιπλέον, μελέτη, που δημοσιεύθηκε σε τεύχος του Frontiers in Psychology το 2019 έδειξε ότι, όσο περισσότερο χρονικό διάστημα ζει ένας σκύλος με τον άνθρωπο του, και όσο ποιοτική είναι η μεταξύ τους σχέση, τόσο πιο έντονα νιώθει τα συναισθήματα του κηδεμόνα του. Και επηρεάζεται από αυτά», ενημερώνει η κα Ιατρού.

Η συναισθηματική ενσυναίσθηση του σκύλου

Τα σκυλιά έχουν, επίσης, όπως λέει, «συναισθηματική ενσυναίσθηση», η οποία ορίζεται ως η ικανότητα να κατανοούν τα συναισθήματα του ανθρώπου. Η συναισθηματική μετάδοση είναι μια πρωτόγονη μορφή συναισθηματικής ενσυναίσθησης, που αντικατοπτρίζει την ικανότητα να μοιραζόμαστε πραγματικά αυτά τα συναισθήματα. Για παράδειγμα, σε μια μελέτη του 2020, που δημοσιεύθηκε στο Canadian Journal of Experimental Psychology, οι ερευνητές εξέτασαν πώς αντιδρούσαν τα σκυλιά όταν ο κηδεμόνας ή ένας ξένος στο σπίτι τους προσποιήθηκε ότι γελούσε, ή έκλαιγε. Οι σκύλοι έδωσαν περισσότερη προσοχή στο άτομο που φαινόταν να κλαίει, τόσο μέσω οπτικής όσο και σωματικής επαφής.

Όταν ο ξένος έκλαιγε, τα σκυλιά έδειξαν υψηλότερες αντιδράσεις στρες, εξηγεί η συν-συγγραφέας της μελέτης Julia Meyers-Manor, αναπληρώτρια καθηγήτρια ψυχολογίας στο Ripon College στο Ripon, Wisconsin.

Η Monique Udell, συμπεριφορίστρια ζώων και αναπληρώτρια καθηγήτρια ζωικών επιστημών στο κρατικό πανεπιστήμιο του Όρεγκον στο Corvallis, λέει: «Γνωρίζουμε ότι τα σκυλιά και οι άνθρωποι συγχρονίζουν τη συμπεριφορά τους – τα σκυλιά συχνά ταιριάζουν με τις φυσικές κινήσεις των κηδεμόνων τους. Οπότε, το γεγονός ότι συγχρονίζουν τα συναισθήματά τους, δεν προκαλεί έκπληξη. Τα σκυλιά μάς παρακολουθούν πολύ στενά. Μερικά από αυτά βασίζονται στο βλέμμα και τη «γλώσσα του σώματος μας», αλλά και στους ήχους που κάνουμε και τις μυρωδιές που εκπέμπουμε».

Και οι σκύλοι προσπαθούν να μας δείξουν τα συναισθήματά τους

Βέβαια, και οι σκύλοι εκφράζονται και μάς μιλούν με τον τρόπο τους, διαρκώς. Με τις εκφράσεις του προσώπου τους, αλλά και τη «γλώσσα του σώματος τους», προσπαθούν και εκείνοι να επικοινωνήσουν μαζί μας τα συναισθήματα τους.

Ωστόσο, οι ερωτήσεις που τίθενται, σύμφωνα με την κα Ιατρού, είναι πόσο καλά έχουμε εκπαιδευτεί να τους «διαβάζουμε» και να τους παρατηρούμε, και πόσο σεβόμαστε, σαν πιο εξελιγμένο είδος, τον συναισθηματικό τους κόσμο;

«Όχι και πολύ, θα απαντήσω. Ίσως, έχει φτάσει η ώρα να αρχίσουμε να τους συναισθανόμαστε περισσότερο. Άλλωστε, οι σκύλοι νιώθουν έντονα, νοιάζονται έντονα, αγαπούν έντονα. Ας προσπαθήσουμε να τους μοιάσουμε λίγο, και, ίσως αυτός ο κόσμος γίνει καλύτερος».

*Η κυρία Αλεξάνδρα Ιατρού είναι σύμβουλος συμπεριφοράς και εκπαιδεύτρια σκύλων, απόφοιτος της σχολής Cane Sentio και πτυχιούχος του Τμήματος Προσχολικής Αγωγής και Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Έχει εθελοντική ενασχόληση με αδέσποτα ζώα περισσότερο από μια δεκαετία, και εκπαιδεύει με επιστημονικές μεθόδους, βασισμένες πάνω στον συμπεριφορισμό, χρησιμοποιώντας επιβράβευση και σεβασμό προς τον σκύλο. Και, όπως υποστηρίζει: «το πιο σημαντικό, άλλωστε, στην εκπαίδευση είναι να γίνουμε εμείς η αλλαγή που θέλουμε για τον σκύλο μας, και εκείνος θα ακολουθήσει».