Ύστερα από τη συμφορά που υπέστησαν οι Αθηναίοι –συμφορά που θύμιζε κατά τον Θουκυδίδη την τραγωδία των Λακεδαιμονίων στην Πύλο το 425 π.Χ.– ο Νικίας και ο Δημοσθένης σκέφθηκαν να επιχειρήσουν να διαφύγουν διά θαλάσσης την ίδια κιόλας νύχτα, αλλά τα διασωθέντα πληρώματα, ακόμα πανικοβλημένα και καταπτοημένα από την προηγηθείσα συντριβή, αρνήθηκαν να επιβιβαστούν στα καράβια. Έτσι, όλοι άρχισαν να εξετάζουν τη δυνατότητα αποχώρησης διά ξηράς.

Τελικά, οι ηττημένοι, εξαιρουμένων των τραυματιών και των αρρώστων, άρχισαν να εγκαταλείπουν ταπεινωμένοι το στρατόπεδό τους στις Συρακούσες την τρίτη ημέρα μετά τη ναυμαχία. Ο Νικίας, βλέποντας ότι οι άνδρες του είχαν χάσει εντελώς το θάρρος τους και την πίστη τους στην αξία τους και στις δυνατότητές τους, προσπάθησε με τα λόγια του, πηγαίνοντας από μονάδα σε μονάδα, να τους εγκαρδιώσει, όσο το επέτρεπαν οι περιστάσεις. Τους ζήτησε να διατηρήσουν την ελπίδα και να φανούν ανδρείοι, ενώ τους υπενθύμισε ότι οι άνδρες αποτελούν την πολιτεία, και όχι τα τείχη ή τα καράβια.

Η πορεία των Αθηναίων και των συμμάχων τους στα εδάφη της Σικελίας υπήρξε εξαντλητική και βασανιστική, με τεράστιες απώλειες και υπό τις διαρκείς επιθέσεις των Συρακουσίων που τους κατεδίωκαν. Ο Νικίας και ο Δημοσθένης παραδόθηκαν στον εχθρό και θανατώθηκαν, παρά την αντίθετη θέληση του Γύλιππου, ο οποίος θα προτιμούσε να οδηγήσει αιχμάλωτους στη Σπάρτη τους δύο αθηναίους στρατηγούς. Φοβερή ήταν και η τύχη όσων –και δεν ήταν λιγότεροι από επτά χιλιάδες– εγκλωβίστηκαν από τους Συρακουσίους και αιχμαλωτίστηκαν. Αυτοί μεταφέρθηκαν αρχικά στα λατομεία των Συρακουσών, όπου κλήθηκαν να επιβιώσουν κάτω από απάνθρωπες συνθήκες, ενώ πολλοί από τους επιζήσαντες πουλήθηκαν στη συνέχεια ως δούλοι. Ελάχιστοι ήταν εκείνοι που κατόρθωσαν να γυρίσουν στην πατρίδα τους μετά το πέρας της Σικελικής Εκστρατείας, η οποία –όπως σημειώνει στο τέλος του έβδομου βιβλίου ο Θουκυδίδης– κατέληξε για τους μεν νικητές σε περίλαμπρη νίκη, για τους δε νικημένους σε τρομερή καταστροφή, σε πανωλεθρία.

*Στη φωτογραφία του παρόντος άρθρου, η ολέθρια επιχείρηση αποχώρησης των αθηναϊκών στρατευμάτων από τις Συρακούσες.

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος Α’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος Β’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος Γ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος Δ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος Ε’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος ΣΤ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος Ζ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος H’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος Θ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος Ι’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος ΙΑ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος ΙΒ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος ΙΓ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος ΙΔ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος ΙΕ’)

Θουκυδίδης: Το μέτρο της αντικειμενικότητας (Μέρος ΙΣΤ’)

Headlines