Ανδρέας Λεντάκης: Αντινομίες και αντιφάσεις του Μαρξισμού

[…]

Το 1956 μια μικρή ομάδα φοιτητών της Φιλοσοφικής τολμήσαμε, μόλις συγκεντρώσαμε τον μαγικό αριθμό 11 που απαιτούσε ο νόμος για την ίδρυση συλλόγου, να υποβάλουμε στο Πρωτοδικείο καταστατικό του συλλόγου φοιτητών Φιλοσοφικής «Ο Πλάτων». Οι τολμητίες της εποχής, ο Δημ. Νικητόπουλος, ο Βασίλης Καλομοίρης (πατέρας του σημερινού προέδρου της ΟΛΜΕ), ο Ανδρέας Λεντάκης, ο Χρήστος Πετάκος (ο συγγραφέας του μνημειώδους «Επιταφίου» που με απασχόλησε την περασμένη εβδομάδα στην ίδια θέση), η Στέλλα Γεωργακοπούλου (τώρα Γεωργούδη, καθηγήτρια στο Παρίσι, μεταφράστρια του Βερνάν κ.λπ.), η Αλέκα Λαμπροπούλου (έως πρόσφατα αρχαιολόγος, πρόεδρος των Ελλήνων ξεναγών), ο Ανδρέας Μαλέκος (μακαρίτης πια, μορφωτικός ακόλουθος της κυπριακής πρεσβείας για πολλά χρόνια και μέγας φωτογράφος), ο Άρης Γεωργίου (επίτιμος σήμερα διευθυντής της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Κύπρου), ο Νίνος Φ. Μικελίδης (ο σημερινός άξιος κινηματογραφικός κριτικός της «Ελευθεροτυπίας»), ο μακαρίτης ποιητής Γιάννης Νεγρεπόντης και ο πρωτοετής Βενιαμίν, η αφεντιά μου.

Μετά την έγκριση του καταστατικού και την πρώτη στα σκαλοπάτια της Σόλωνος (!) συνεδρίαση, παρουσία για λόγους ασφαλείας του προέδρου της ΔΕΣΠΑ (σ.σ. Διοικούσα Επιτροπή Συλλόγων Πανεπιστημίου Αθηνών) και προέδρου των εργαζόμενων φοιτητών Απόστολου Κακλαμάνη, ο διαβόητος αργότερα βασανιστής επί χούντας Καραπαναγιώτης και ο αλήστου μνήμης Μάλλιος μάς αναζητούσαν να τους παραδώσουμε το βιβλίο πρακτικών. Γραμματέας είχε εκλεγεί ο αείμνηστος Ανδρέας Λεντάκης και, ως νεώτερος, πρακτικογράφος εγώ. Για μια εβδομάδα κρυβόμασταν σε κάτι σπηλιές, νταμάρια του Υμηττού, κάπου εκεί που σήμερα είναι το θέατρο Μελίνα Μερκούρη. Θυμάμαι αργότερα πείραζα τον Λεντάκη λέγοντάς του πως η τότε καταφυγή στον Υμηττό τον κατέστησε αυτοδικαίως μεταδικτατορικό δήμαρχο Υμηττού.

«ΤΑ ΝΕΑ», 23-24.10.2004, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Η πρώτη μας εκδήλωση ήταν μια πανηγυρική τιμητική αναφορά στο έργο του Ρήγα Βελεστινλή. Την οργανώσαμε στην αίθουσα της Νομικής (γκρεμισμένη τώρα) με είσοδο από την οδό Σίνα. Κύριος ομιλητής μετά από μια εισαγωγή του Πετάκου, ο φοιτητής Νομικής (τώρα πρύτανης των ποινικολόγων) και αιώνιος φίλος Χριστόφορος Αργυρόπουλος. Ο Κυριάκος Πλησής (Κύπριος δάσκαλος που έπαιρνε δεύτερο πτυχίο Φιλολογίας, αργότερα έξοχος γενικός επιθεωρητής) και η αφεντιά μου απαγγείλαμε τον «Θούριο». Μετά το τέλος της εκδήλωσης μάς έπιασε η Ασφάλεια, πρώτον διότι μιλήσαμε για τον Ρήγα και δεύτερον διότι βρωμίσαμε την ελληνική γλώσσα με τη μαλλιαρή! Ναι, το 1956.

Το 1957 «Ο Πλάτων» σε συνεργασία με τη ΔΕΣΠΑ (η ΔΕΣΠΑ ήταν ο πρόγονος της ΕΦΕΕ) οργανώσαμε στον φοιτητικό κινηματογράφο «ΙΡΙΔΑ», στη φοιτητική λέσχη, εκδήλωση για τα 100 χρόνια από τον θάνατο του Διονυσίου Σολωμού. Καλέσαμε ολόκληρη τη Σύγκλητο. Και προσήλθε. Μετά από μια γενική εισήγηση για το νόημα της ημέρας του Λεντάκη και εκ μέρους της ΔΕΣΠΑ χαιρετισμό του φοιτητή και συνδικαλιστή της Νομικής Διονύση Μπουλούκου, και αφού έπαιξε η ορχήστρα και η χορωδία της φοιτητικής λέσχης τον εθνικό ύμνο, κύριος ομιλητής υπήρξε η ταπεινότητά μου.

Μετά τα πρώτα δέκα λεπτά σύσσωμη η Σύγκλητος απεχώρησε επιδεικτικά, μαζί της και όσοι καθηγητές είχαν κληθεί. Έμεινε μόνο ο νεοελληνιστής καθηγητής Γεώργιος Ζώρας. Την επομένη η Γραμματεία της Σχολής με ειδοποίησε να παρουσιαστώ αμέσως στον κοσμήτορα καθηγητή της Γλωσσολογίας Γεώργιο Κουρμούλη. Με υποδέχτηκε όρθιος, βλοσυρός και, κουνώντας μου το χέρι, με ρώτησε «Ξέρετε, κύριε, τι διδάσκω εδώ εγώ;» «Νομίζω», είπα, «Γλωσσολογία». «Λάθος κάνετε, διδάσκω πάλι με χρόνους με καιρούς πάλι δικά μας θα ’ναι. Τι γλώσσα ήταν αυτή που τόλμησες να αρθρώσεις στο τέμενος των τεχνών και των επιστημών;» «Τη γλώσσα του Σολωμού», είπα, «τη γλώσσα του διαλόγου, τη γλώσσα του εθνικού ύμνου, αλλά και τη γλώσσα του δημοτικού τραγουδιού που μόλις τώρα με παραπέμψατε…»

«Έξω από το γραφείο μου, αναιδέστατε…»

Έτσι βρέθηκα την άλλη χρονιά στο Ιστορικό και Αρχαιολογικό Τμήμα.

Το 1959 έδινα πτυχιακές εξετάσεις προφορικές στον αείμνηστο Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλο στη Φιλοσοφία. Μαζί με τον Λεντάκη (που είχε καθυστερήσει τις σπουδές του επειδή είχε παραπεμφθεί στο Πειθαρχικό). Μπήκαμε οι δυο μας στο γραφείο. Ο Θεοδωρακόπουλος, δημοτικιστής, μύγα μέσα στο γάλα, αλλά αντικομμουνιστής, μόλις είδε τον Λεντάκη τού υπέβαλε την ερώτηση: «Αντινομίες και αντιφάσεις του Μαρξισμού». Λεντάκης: «Αυτές που πράγματι έχει ο Μαρξισμός ή αυτές που εσείς ισχυρίζεσθε πως έχει…» Θεοδωρακόπουλος: «Έξω». Σε λίγο: «Γύρνα πίσω». Με μειδίαμα, «τις αντιφάσεις που ισχυρίζομαι εγώ πως έχει!» Βαθμός, τελικά, 10! Άνθρωποι και άνθρωποι!

Σειρά των σημερινών να βρουν τις δικές τους αναλογίες.

*Απόσπασμα από άρθρο του Κώστα Γεωργουσόπουλου, που έφερε τον τίτλο «Ανακυκλώσεις εποχών» και είχε δημοσιευτεί στα «Νέα» το Σαββατοκύριακο 23-24 Οκτωβρίου 2004.

Ο Κώστας Γεωργουσόπουλος

Ο πολιτικός και συγγραφέας Ανδρέας Λεντάκης, ένας εκ των λογίων της Αριστεράς, γεννήθηκε στην Αντίς Αμπέμπα της Αιθιοπίας το 1935 (οι γονείς του ήταν μετανάστες από την Κάρπαθο, κρητικής καταγωγής) και απεβίωσε στην Αθήνα στις 20 Μαρτίου 1997.

Πολυσχιδής υπήρξε η πολιτική δραστηριότητα του Λεντάκη, αξιοσημείωτη η αντιδικτατορική δράση του, αξιόλογο το συγγραφικό έργο του.