Γάζα: Πού βρίσκονται οι συζητήσεις κατάπαυσης του πυρός – Οι θέσεις του Ισραήλ και της Χαμάς

Σε αδιέξοδο βρίσκονται οι συνομιλίες για την κατάπαυση του πυρός και την απελευθέρωση των Ισραηλινών ομήρων που βρίσκονται στη Γάζα, καθώς το Ισραήλ και η Χαμάς δεν έχουν καταλήξει σε συμφωνία, με αρκετούς να θεωρούν πως παρόλο που η παλαιστινιακή οργάνωση έχει δείξει ευελιξία στις τελευταίες προτάσεις της, ο Μπενιαμίν Νετανιάχου προσπαθεί να κερδίσει χρόνο προκειμένου να εισβάλλει στη Ράφα.

Αυτός είναι ο λόγος που βρίσκεται στη Μέση Ανατολή ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, προκειμένου να πιέσει για μια συμφωνία κατάπαυσης του πυρός μεταξύ της Χαμάς και του Ισραήλ, καθώς περισσότεροι από πέντε μήνες αδιάκοπων ισραηλινών βομβαρδισμών έχουν ωθήσει τους πολίτες της Γάζας στην πείνα με διεθνείς οργανισμούς να προειδοποιούν για έναν επικείμενο λιμό.

«Ο Νετανιάχου θα βάλει κάθε δυνατό εμπόδιο για να αποτρέψει την πραγματοποίηση αυτής της συμφωνίας»

Ο Μπλίνκεν έχει συναντηθεί ήδη με τους ομολόγους του σε Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Μάλιστα με τον υπουργό Εξωτερικών των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, σεΐχη Αμπντάλα μπιν Ζαγιέντ Αλ Ναχιάν συζήτησαν τις προσπάθειες για την εξασφάλιση κατάπαυσης του πυρός τουλάχιστον έξι εβδομάδων στη Γάζα στο πλαίσιο μιας συμφωνίας για την απελευθέρωση όλων των ομήρων.

Παρόλο που ο επικεφαλής της Μοσάντ, Ντέιβιντ Μπαρνέα έχει ήδη εγκαταλείψει τη Ντόχα, τον τόπο των διαπραγματεύσεων, η ισραηλινή αντιπροσωπεία εξακολουθεί να βρίσκεται στην πρωτεύουσα του Κατάρ για τις συνομιλίες, με τις δύο πλευρές να δηλώνουν απαισιόδοξες.

Το Κατάρ επιβεβαίωσε ότι ο Ντέιβιντ Μπαρνέα, επικεφαλής της ισραηλινής υπηρεσίας πληροφοριών Μοσάντ, συναντήθηκε με Αιγύπτιους και Καταριανούς μεσολαβητές για ανανεωμένες διαπραγματεύσεις τη Δευτέρα, πριν αναχωρήσει από τη Ντόχα την Τρίτη.

Τι όρους πρότεινε η Χαμάς για την εκεχειρία στη Γάζα;

Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, η Χαμάς παρουσίασε στους διαμεσολαβητές μια πρόταση για μια πιθανή συμφωνία εκεχειρίας.

Ακολουθούν ορισμένοι από τους βασικούς όρους της πρότασης:

• Οι Ισραηλινοί όμηροι θα απελευθερωθούν σε αντάλλαγμα για Παλαιστίνιους κρατούμενους, 100 από τους οποίους εκτίουν ποινές ισόβιας κάθειρξης. Σχεδόν 100 όμηροι πιστεύεται ότι βρίσκονται υπό την επιτήρηση της Χαμάς και άλλων παλαιστινιακών οργανώσεων.
• Η κατάπαυση του πυρός θα χωρίζεται σε τρία στάδια, το καθένα από τα οποία θα διαρκεί 42 ημέρες.
• Κατά τη διάρκεια του πρώτου σταδίου, οι ισραηλινές δυνάμεις πρέπει να αποσυρθούν από τις οδούς αλ Ρασίντ και Σαλάχ αλ Ντιν – τις δύο κύριες οδικές αρτηρίες που συνδέουν το νότο με το βορρά – για να επιτραπεί η επιστροφή των εκτοπισμένων Παλαιστινίων στα σπίτια τους και η παράδοση βοήθειας στη Γάζα.
• Οι όμηροι που θα απελευθερωθούν πρώτοι θα είναι γυναίκες και παιδιά.
• Σε αντάλλαγμα, θα απελευθερωθούν 700-1.000 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι.
• Η Χαμάς δήλωσε ότι για την απελευθέρωση μιας ομήρου Ισραηλινής εφέδρου, θα πρέπει να απελευθερωθούν 50 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι της επιλογής της, συμπεριλαμβανομένων 30 που εκτίουν ποινές ισόβιας κάθειρξης. Περισσότεροι από 200 Παλαιστίνιοι κρατούμενοι και 80 Ισραηλινοί όμηροι απελευθερώθηκαν στο πλαίσιο κατάπαυσης του πυρός μιας εβδομάδας τον Νοέμβριο. Ωστόσο, πολλοί από τους Παλαιστίνιους έχουν έκτοτε συλληφθεί εκ νέου.
• Στη δεύτερη φάση, πρέπει να κηρυχθεί μόνιμη κατάπαυση του πυρός πριν απελευθερωθούν άλλοι όμηροι.
• Το τρίτο στάδιο θα περιλαμβάνει την άρση της πολιορκίας της Γάζας από το Ισραήλ και την έναρξη της ανοικοδόμησης του θύλακα.

Τι υποστηρίζει το Ισραήλ;

Σε απάντηση στην τελευταία προσφορά κατάπαυσης του πυρός της Χαμάς, το γραφείο του Ισραηλινού πρωθυπουργού, Μπενιαμίν Νετανιάχου ανέφερε ότι εξακολουθεί να βασίζεται σε «μη ρεαλιστικές απαιτήσεις».

Ο Νετανιάχου δήλωσε ότι το Ισραήλ εξακολουθεί να σχεδιάζει να εισβάλει στη Ράφα, το τελευταίο και νοτιότερο καταφύγιο των Παλαιστινίων που εκτοπίστηκαν εξαιτίας των πολύμηνων ισραηλινών βομβαρδισμών για να πραγματοποιήσει τον στόχο του να νικήσει τη Χαμάς. Αλλά το σχέδιό του έχει αντιμετωπίσει την αντίθεση των αραβικών χωρών, των οργανισμών βοήθειας καθώς και του στενότερου συμμάχου του Τελ Αβίβ της Ουάσινγκτον.

Μια θεμελιώδης διαφωνία μεταξύ των δύο πλευρών είναι ότι η Χαμάς επιθυμεί μόνιμη κατάπαυση του πυρός, ενώ το Ισραήλ επιμένει στην «πλήρη εξάλειψη της Χαμάς».

Το Ισραήλ έχει αντιμετωπίσει παγκόσμια καταδίκη για την πολεμική του τακτική, σύμφωνα με την οποία η Γάζα έχει τεθεί υπό πλήρη αποκλεισμό και έχει γίνει πολύ μικρή προσπάθεια να γίνει διάκριση μεταξύ αμάχων και ένοπλων μαχητών. Περισσότεροι από 31.000 άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων 12.300 παιδιών, έχουν σκοτωθεί από τις 7 Οκτωβρίου. Περισσότερα παιδιά έχουν σκοτωθεί στη Γάζα τους τελευταίους πέντε μήνες από ό,τι σε συγκρούσεις παγκοσμίως τα τελευταία τέσσερα χρόνια.

Τι έχουν δηλώσει οι Παλαιστίνιοι ηγέτες;

Ο γενικός γραμματέας της Παλαιστινιακής Εθνικής Πρωτοβουλίας, Μουσταφά Μπαργκούτι δήλωσε στο Al Jazeera στις 15 Μαρτίου ότι η τελευταία πρόταση της Χαμάς είναι «πολύ πιο ευέλικτη και προσιτή» σε σύγκριση με τις προηγούμενες προτάσεις που διατυπώθηκαν στις αρχές και στα τέλη Φεβρουαρίου.

Ο Μπαργκούτι δήλωσε ότι αναμένει από τον Νετανιάχου θα βάλει «κάθε δυνατό εμπόδιο για να αποτρέψει την πραγματοποίηση αυτής της συμφωνίας, επειδή γνωρίζει ότι μόλις τελειώσει αυτός ο πόλεμος, θα πάει στη φυλακή. Ξέρει πολύ καλά ότι θα κατηγορηθεί για την αποτυχία στις 7 Οκτωβρίου, αλλά και ότι τον περιμένουν τέσσερις υποθέσεις διαφθοράς».

Ο ανώτερος αξιωματούχος της Χαμάς, Οσάμα Χαμντάν, δήλωσε ότι η ισραηλινή απάντηση στην τελευταία πρόταση της οργάνωσης για κατάπαυση του πυρός στη Γάζα ήταν αρνητική, καθιστώντας πιθανό ότι οι συνομιλίες στο Κατάρ θα αποτύχουν και πάλι να καταλήξουν σε συμφωνία.

Παλαιστίνιος σε σημείο ισραηλινής επίθεσης σε κτίριο κατοικιών

Η απάντηση του Ισραήλ στην πρόταση τριών σταδίων που δόθηκε στους μεσολαβητές ήταν «αρνητική και δεν ανταποκρίθηκε στα αιτήματα του λαού μας», είπε. Αυτά περιλάμβαναν τη διακοπή των εχθροπραξιών στη Γάζα, την επιστροφή των εκτοπισμένων στα σπίτια τους και την αποχώρηση του ισραηλινού στρατού από τη Λωρίδα.

Ενώ η Χαμάς επέδειξε «ευελιξία», το Ισραήλ υποχώρησε από ό,τι είχε συμφωνήσει προηγουμένως και συνέχισε «να χρονοτριβεί», είπε ο Χαμντάν, «που θα μπορούσε να οδηγήσει τις διαπραγματεύσεις σε αδιέξοδο».

Κατηγόρησε τον Νετανιάχου ότι μπλόκαρε τη συμφωνία και πρόσθεσε ότι οι ΗΠΑ πρέπει να σταματήσουν να στέλνουν όπλα στο Ισραήλ εάν θέλουν πραγματικά να σταματήσουν τη «γενοκτονία» στη Γάζα.

Ποια ήταν η διεθνής αντίδραση;

Οι διαμεσολαβητές Κατάρ, Αίγυπτος και Ηνωμένες Πολιτείες έχουν περάσει εβδομάδες προσπαθώντας να μειώσουν τις διαφορές μεταξύ Ισραήλ και Χαμάς σχετικά με το πώς θα έμοιαζε μια κατάπαυση του πυρός εν μέσω της εντεινόμενης ανθρωπιστικής κρίσης με το σύνολο του πληθυσμού στη Γάζα να αντιμετωπίζει πείνα και λιμό.

Ο πρόεδρος της Αιγύπτου Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι, δήλωσε στις 15 Μαρτίου ότι το Κάιρο επιδιώκει να επιτευχθεί κατάπαυση του πυρός, να αυξηθούν οι παραδόσεις βοήθειας στη λωρίδα και να επιτραπεί στους εκτοπισμένους Παλαιστίνιους στο νότιο και κεντρικό τμήμα του θύλακα να επιστρέψουν στο βόρειο τμήμα. Ο αλ Σίσι προειδοποίησε επίσης για την χερσαία εισβολή του Ισραήλ στη Ράφα – όπου ζουν 1,4 εκατομμύρια Παλαιστίνιοι, οι περισσότεροι εκ των οποίων εκτοπίστηκαν από τον πόλεμο.

Ο Βρετανός αναπληρωτής πρωθυπουργός, Όλιβερ Ντάουντεν υπερασπίστηκε την Τρίτη το δικαίωμα του Ισραήλ να προστατεύει τον εαυτό του, ενώ ταυτόχρονα ζήτησε «άμεση κατάπαυση του πυρός» στη Γάζα. Νομικοί εμπειρογνώμονες έχουν αμφισβητήσει το δικαίωμα του Ισραήλ να αμυνθεί ως κατοχική δύναμη.

Ο επικεφαλής της πλειοψηφίας της Γερουσίας των ΗΠΑ, Τσακ Σούμερ, ο υψηλότερα ιστάμενος Εβραίος αξιωματούχος στις ΗΠΑ, ο οποίος είναι επί μακρόν υποστηρικτής του Ισραήλ, ζήτησε νέες εκλογές στο Ισραήλ, θεωρώντας τον Νετανιάχου εμπόδιο για την ειρήνη.

Ο πρόεδρος των ΗΠΑ, Τζο Μπάιντεν προειδοποίησε τη Δευτέρα τον Νετανιάχου ότι μια επιχείρηση στη Ράφα θα ήταν λάθος και συμφώνησε να στείλει το Ισραήλ μια ομάδα στην Ουάσινγκτον για να συζητήσει τα σχέδιά του. Το περασμένο Σαββατοκύριακο, ο Μπάιντεν δεσμεύτηκε να εργαστεί για την εξασφάλιση κατάπαυσης του πυρός κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον Ιρλανδό πρωθυπουργό Λίο Βαράντκαρ στην Ουάσινγκτον.

Ο εκπρόσωπος του υπουργείου Εξωτερικών του Κατάρ, Ματζίντ αλ Ανσάρι, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου την Τρίτη ότι μια ισραηλινή χερσαία επιχείρηση στη Ράφα θα ανατρέψει κάθε συζήτηση για κατάπαυση του πυρός.

Τι διακυβεύεται;

Οι τελευταίοι γύροι των συνομιλιών για εκεχειρία ξεκίνησαν στα τέλη Φεβρουαρίου, αλλά μέχρι στιγμής οι διαπραγματευτές δυσκολεύονται να μειώσουν τις διαφορές ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Χαμάς.

Το Ισραήλ ήταν πρόθυμο να δεχτεί μια προσωρινή εκεχειρία για την ανταλλαγή Παλαιστίνιων αιχμαλώτων με ομήρους στα τέλη Φεβρουαρίου. Τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν αξιωματούχους που μιλούσαν για κατάπαυση του πυρός έξι εβδομάδων κατά τη διάρκεια του μουσουλμανικού ιερού μήνα του Ραμαζανιού.

Πάνω από μια εβδομάδα μετά την έναρξη του Ραμαζανιού, οι διαπραγματεύσεις δεν έχουν ακόμη σημειώσει κάποια πρόοδο.

Πληθαίνουν οι εκκλήσεις για κατάπαυση του πυρός, καθώς μια έκθεση που υποστηρίχθηκε από τα Ηνωμένα Έθνη την Κυριακή ανέφερε ότι επίκειται λιμός. Ομάδες βοήθειας έχουν επιρρίψει την ευθύνη στο Ισραήλ, το οποίο πραγματοποιεί βομβαρδισμούς και εμποδίζει την αποστολή βοήθειας στη Γάζα.

Η Νουρ Σαουάφ, σύμβουλος πολιτικής της Oxfam για τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική, δήλωσε στο Al Jazeera τη Δευτέρα: «Όσο δεν βλέπουμε να ισχύει μια κατάπαυση του πυρός που θα επιτρέψει στις ανθρωπιστικές επιχειρήσεις να επεκταθούν για να παραδώσουν βοήθεια στη Γάζα και συγκεκριμένα στη Βόρεια Γάζα, με εκθετική αύξηση αυτού του είδους της βοήθειας, τότε θα δούμε ένα πολύ καταστροφικό σενάριο μπροστά στα μάτια μας, καθώς ο κόσμος παρακολουθεί».

«Η Oxfam πιστεύει ότι οι άνθρωποι που ζουν στη Γάζα θα υποστούν μαζικό θάνατο από ασθένειες και πείνα πολύ πέρα από τις σημερινές 31.000 απώλειες Παλαιστινίων στον πόλεμο, αν το Ισραήλ δεν λάβει άμεσα μέτρα για να τερματίσει τις παραβιάσεις του», ανέφερε η ΜΚΟ σε δελτίο Τύπου που δημοσιεύθηκε τη Δευτέρα.