Water Footprint: Μία «πυξίδα» που μας οδηγεί σε έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής

Ακούμε και διαβάζουμε σχεδόν παντού για το «οικολογικό αποτύπωμα», το οποίο αποτελεί έναν τρόπο μέτρηση για τις επιδράσεις που προκαλούν οι δραστηριότητές μας στον πλανήτη. Παρόλα αυτά, δεν ενημερωνόμαστε το ίδιο συχνά για το υδατικό αποτύπωμα ή αλλιώς, το water footprint μας, έναν όρο ο οποίος μας συστήθηκε το 2002 από την UNESCO, συγκεκριμένα από τους επιστήμονες Mesfin Mekonnen και Auke Hoekstra.

Ουσιαστικά, ο όρος water footprint είναι ένας πολύπλευρος τρόπος μέτρησης της ποσότητας νερού που χρησιμοποιείται από ένα άτομο, μία επιχείρηση, μία χώρα ή και κατά τη διαδικασία παραγωγής ενός αγαθού, διότι κάθε αγαθό απαιτεί μία αξιοσημείωτη ποσότητα νερού για την παραγωγή του. Με λίγα λόγια, πρόκειται για έναν δείκτη που αφορά στα λίτρα νερού που ξοδεύτηκαν για να μπορούμε να απολαύσουμε το μπάνιο μας, ένα burger ή απλώς, να διατηρήσουμε ζωντανό το πράσινο της πόλης μας.

Κάπως έτσι, είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πως για μία κούπα καφέ χρειάζονται 132 λίτρα νερού, για να παραχθεί ένα κιλό σοκολάτας χρειάζονται περίπου 17,196 λίτρα, για ένα κιλό μήλα 822 λίτρα, ενώ για ένα κιλό χοιρινό κρέας χρειάζονται 5,988 λίτρα, αν και η τιμή εξαρτάται και από τις μεθόδους τις εκάστοτε παραγωγικής μονάδας. Συνεπώς, όλα τα παραπάνω μας οδηγούν στο συμπέρασμα πως σε μία διατροφή στην οποία «πρωταγωνιστεί» το κρέας αντιστοιχεί ένα μεγαλύτερο υδατικό αποτύπωμα από αυτό που αντιστοιχεί σε μία χορτοφαγική. Συγκεκριμένα, υπολογίζεται πως είναι 36% υψηλότερο.

Για να κατανοήσουμε λίγο καλύτερα πως υπολογίζεται το υδατικό αποτύπωμα, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, όπως η άμεση και η έμμεση κατανάλωση, η γεωγραφική θέση και η χρονική περίοδος. Μάλιστα, οι παράγοντες που χρειάζεται να λάβουμε υπόψη μας για να εξάγουμε ένα έγκυρο αποτέλεσμα, διαφέρουν, αφού για να υπολογίσουμε το υδατικό αποτύπωμα ενός ατόμου εξετάζουμε τη διατροφή, τις καταναλωτικές συνήθειες και τον τόπο διαμονή του, ενώ όταν πρόκειται για το υδατικό αποτύπωμα ενός αγαθού, εξετάζουμε τις κλιματικές συνθήκες της εκάστοτε περιοχής, τις τοπικές πρακτικές άρδευσης, τη χρήση φυτοφαρμάκων, κ.ά.

Επιπλέον, μερικές συνιστώσες τις οποίες χρειάζεται να γνωρίζουμε για το υδατικό αποτύπωμα είναι το πράσινο, το μπλε και το γκρι υδατικό αποτύπωμα. Πιο αναλυτικά, το πράσινο αφορά στον όγκο νερού που αποθηκεύεται και μένει στο έδαφος ως υγρασία, χρησιμοποιείται από τα φυτά και έχει εξέχουσα σημασία για την αγροτική παραγωγή. Το μπλε υδατικό αποτύπωμα αφορά στην κατανάλωση από επίγειες (πχ. λίμνες, ποτάμια) ή υπόγειες δεξαμενές νερού και τέλος, υπάρχει το γκρι υδατικό αποτύπωμα το οποίο είναι ο όγκος νερού που απαιτείται για να αφομοιώσει το ρυπαντικό φορτίο, ώστε η ποιότητα του νερού να παραμείνει σε καθορισμένα επίπεδα. Συνεπώς, το άθροισμα των τριών συνιστωσών είναι το συνολικό μας υδατικό αποτύπωμα.

Το ερώτημα είναι, λοιπόν, πού θα μπορούσε να μας βοηθήσει το υδατικό αποτύπωμα; Αρχικά, μας βοηθά να κατανοήσουμε καλύτερα τα μεγέθη, δηλαδή το πώς η ατομική διαχείριση των υδατικών πόρων συνδέεται εν τελεί με τις συλλογικές επιλογές και επιπτώσεις. Με αυτόν τον τρόπο, μας βοηθά να κάνουμε πιο υπεύθυνη χρήση του νερού, μας εκπαιδεύει, μας παρακινεί και μας εμπνέει να συμβάλλουμε έμπρακτα στη μείωση της άσκοπης κατανάλωσης και στην εξοικονόμηση νερού. Αρκεί να σκεφτούμε τις ποσότητες «αφανούς» ή αλλιώς, εικονικού νερού καταναλώνονται στην παραγωγή αγαθών για να καταλάβουμε πως η κατανόηση του υδατικού αποτυπώματος είναι κατά κάποιον τρόπο μία «πυξίδα» η οποία μπορεί να μας οδηγήσει σε έναν πιο βιώσιμο τρόπο ζωής εν γένει.

Αν θέλουμε, λοιπόν, να περιορίσουμε την κατανάλωση νερού, χωρίς να μεταβάλουμε τις συνήθειες μας, μπορούμε να ακολουθήσουμε μερικές απλές πρακτικές, οι οποίες θα μειώσουν έστω και σε ένα μικρό ποσοστό το υδατικό μας αποτύπωμα. Για παράδειγμα, μπορούμε να επενδύσουμε σε συσκευές που επιτυγχάνουν μία πιο αποδοτική χρήση νερού, να επιλέγουμε προϊόντα, ρούχα και τρόφιμα, που παράγονται με μεθόδους φιλικές προς το περιβάλλον, ενώ προσπαθούμε να περιορίσουμε τα ζωικά προϊόντα από τα γεύματά μας, επενδύοντας σε πιο plant based τροφές.

Λαμβάνοντας υπόψη πως περίπου 2 δισεκατομμύρια άνθρωποι δεν έχουν άμεση πρόσβαση σε ασφαλές, πόσιμο νερό, ενώ άλλοι τόσοι κατοικούν σε χώρες που κινδυνεύουν από την έλλειψή του, είναι σημαντικό να καταλάβουμε πως ο μόνος, αποτελεσματικός τρόπος πρόληψης της λειψυδρίας η πιο συνετή κατανάλωσή του. Συνεπώς, οφείλουμε να υιοθετήσουμε συνήθειες που θα δίνουν αξία σε κάθε σταγόνα, συνήθειες που σταδιακά θα μας βοηθήσουν να αναγνωρίσουμε και να περιορίσουμε το υδατικό μας αποτύπωμα.