Μανώλης Χιώτης: Ο «επαναστάτης» και επιδραστικότατος βιρτουόζος

Η 21η Μαρτίου είναι η ημέρα που γεννήθηκε και πέθανε ένας από τους μεγαλύτερους βιρτουόζους του μπουζουκιού και της ελληνικής λαϊκής μουσικής, ο Μανώλης Χιώτης. Γεννήθηκε στις 21 Μαρτίου 1920 και πέθανε, σε ηλικία 50 ετών, την ίδια ημέρα του 1970.

Υπήρξε ένας από τους πιο επιδραστικούς καλλιτέχνες της ελληνικής λαϊκής μουσικής, καθώς με τις συνθέσεις τους, τον τρόπο που έπαιζε μπουζούκι και φυσικά με την επαναστατική του ιδέα να προσθέσει στο τρίχορδο, έως τότε, αυτό όργανο ακόμα μία χορδή, και να το κάνει τετράχορδο άφησε ανεξίτηλη τη σφραγίδα του.  Για την ιδέα του αυτή, εξάλλου, τον ονόμασαν ο «επαναστάτης».

Μαίρη Λίντα

Στις 28 Νοεμβρίου 1969, μία από τις σπουδαιότερες λαϊκές τραγουδίστριες, η Μαίρη Λίντα, που για πολλά χρόνια βρέθηκε στο πλευρό του Χιώτη, όχι μόνο μουσικά αλλά και ως σύντροφός του, μίλησε στο περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» και την Αγγελική Δαμίγου, για τον Μανώλη Χιώτη και τις ισορροπίες στη σχέση τους που είχε πλέον τελειώσει:

«Όταν ήμουν μαζί με τον Μανώλη Χιώτη, πίστευα στην ανωτερότητά του, παραδεχόμουν ότι εκείνος  με βοήθησε κι ότι είναι ένα καλλιτέχνης που θα περάσουν πολλά χρόνια να βγη κάποιος όμοιός του. Είναι ένα πολυσύνθετο ταλέντο».

Μπαγιαντέρας

Ο επίσης σπουδαίος του ρεμπέτικου τραγουδιού, Δημήτρης Γκόγκος ή Μπαγιαντέρας, είχε πει στον Κώστα Χατζηδουλή και στο περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», στο τεύχος της 4ης Απριλίου 1975:

«Λίγο μετά γνώρισα και τον Μανωλάκη το Χιώτη. Τότε προπολεμικά, ήταν 16 – 17 χρονών πιτσιρίκος και τον έφερνε ο πατέρας του ο γέρο Διαμαντής – που τον σκότωσε μπαμπέσικα ένας σκυλόμαγκας, σ’ ένα μπαράκι που συχνάζαμε όλοι οι μουσικοί. (…) Πάει κι ο Μανωλάκης ο Χιώτης, ο μεγαλύτερος μπουζουξής, το μοναδικό παιδί που τραγούδησα μαζί του».

Ο ηχολήπτης Νίκος Κανελλόπουλος

Στις 19 Οκτωβρίου 1989, μίλησε στο περιοδικό «ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ» και τον Αντώνη Σ. Ανδρικάκη, ο Νίκος Κανελλόπουλος, ένας από τους παλαιότερους ηχολήπτες στην Ελλάδα. Ο Κανελλόπουλος μάς αποκαλύπτει τον τρόπο που ήθελε να ηχογραφεί τους δίσκους του ο σπουδαίος μπουζουξής και δημιουργός:

«Μας συνέδεε προσωπική φιλία με τον Μανώλη και δεν θα ξεχάσω που μ’ έπαιρνε όλη νύχτα στο κέντρο που δούλευε μαζί του και στη συνέχεια ερχόμασταν και ηχογραφούσαμε εδώ.

»Κι αυτό το έκανε για να μπω στο κλίμα της δουλειάς και γιατί πίστευε ότι το μαγαζί λειτουργούσε και ως προθέρμανση».

Ιωάννα Γεωργακοπούλου

Η τραγουδίστρια Ιωάννα Γεωργακοπούλου, «ερμηνεύτρια σύμβολο για το λαϊκό τραγούδι», όπως την είχε χαρακτηρίσει ο Πάνος Γεραμάνης, είχε πει για τον Χιώτη, μιλώντας στα «ΝΕΑ» της 29ης Νοεμβρίου 1997:

«Ο Μανώλης Χιώτης ήταν άντρας και μάγκας με όλη τη σημασία της λέξης.

Καθάριζε παλικαρίσια για πάρτη μου, με όποιο κουτσαβάκι τολμούσε να μου κολλήσει, τότε που δούλευα, μικρή, στο πάλκο, σ’ εκείνα τα σκληρά χρόνια, μετά τον πόλεμο. (…) Χρόνια ολόκληρα δίπλα στον Μανώλη Χιώτη αισθανόμουν μια σιγουριά. Γιατί στον χαρακτήρα του συνδύαζε τις αρετές και τα προτερήματα του καλλιτέχνη και του καλού ανθρώπου. Ήταν λεβέντης με όλη τη σημασία της λέξης».

Γέφυρα

Ο Χιώτης υπήρξε επίσης η ζωντανή γέφυρα μεταξύ του ρεμπέτικου και του μουσικού κόσμου των σπουδαίων συνθετών Μίκη Θεοδωράκη και Μάνου Χατζηδάκι, οι οποίοι αναγνωρίζοντας το μουσικό μεγαλείο του Χιώτη, θέλησαν να εντάξουν τη δεξιοτεχνία και τον χαρακτήρα του ως οργανοπαίκτη στις δημιουργίες τους.

Όπως αναφέρουν και «ΤΑ ΝΕΑ», της 22ας Μαρτίου 2004 «οι καινοτομίες και οι πρωτοποριακές του προσπάθειες ανέτρεψαν τα καθιερωμένα στον χώρο της λαϊκής μουσικής και έσπασαν πολλά ταμπού τη δεκαετία 1950 – 60.

https://www.youtube.com/watch?v=A9ZYzsJlpSs

»Με την προσθήκη μιας χορδής στο τρίχορδο μπουζούκι, άλλαξε το ύφος της λαϊκής μελωδίας και έδωσε μια καινούργια αισθητική στις λαϊκές ορχήστρες. Με ταλέντο, γνώση, φαντασία και ευαισθησία, επί μία τριακονταετία έγραφε εκατοντάδες τραγούδια επιτυχίες και με τη συνεργασία του με τον Μίκη Θεοδωράκη στήριξε το έντεχνο και άνοιξε μεγάλους δρόμους στη μελοποιημένη ποίηση και γενικά στον μουσικό πολιτισμό».