«Ο αόρατος Τονίνο» ή πώς να μιλήσουμε στα παιδιά για την μοναξιά, την κοινωνική αποξένωση και την τρίτη ηλικία

«Πώς να κρυφτείς απ’ τα παιδιά, έτσι κι αλλιώς τα ξέρουν όλα. Και μας κοιτάζουν με ματιά σαν κι αυτά, όταν ξυπνούν στις δύο ή ώρα» τραγουδά ο Διονύσης Σαββόπουλος.

Υπάρχουν, όμως, και οι φορές που καλούμαστε να μιλήσουμε στα παιδιά για θέματα αρκετά δύσκολα. Άλλωστε οι βάσεις για τις μελλοντικές συμπεριφορές των παιδιών, όταν πια θα είναι ενήλικες, πρέπει να μπαίνουν από όσο το δυνατόν νωρίτερα.

Το πώς θα μιλήσουμε στα παιδιά για δύσκολα ζητήματα είναι κάτι που απασχολεί τους γονείς από… την αρχή του χρόνου. Την απάντηση και σε αυτό το ερώτημα έρχεται να δώσει (για ακόμα μια φορά) η τέχνη!

Παραδείγματος χάρη, μέσα από μια θεατρική παράσταση τα παιδιά μπορούν να πάρουν πολλά και πολύ σημαντικά μηνύματα και μάλιστα με τρόπο υποσυνείδητο!

Τον παραπάνω ρόλο υπηρετεί ακριβώς η παράσταση «Ο Αόρατος Τονίνο» που παίζεται στην παιδική σκηνή του «Από Μηχανής» θεάτρου.

Πρόκειται για μια ιστορία για την παιδική ψυχή, για τον παραγκωνισμό των ηλικιωμένων, καθώς και για το συναίσθημα της μοναξιάς που μπορεί να νιώθει ο άνθρωπος σε κάθε ηλικία.

Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι πρόκειται για μια παράσταση που δεν φοβάται να θέσει επί τάπητος πολύ δύσκολα ζητήματα, τα οποία μπορεί να δυσκόλευαν ακόμα και τους ενήλικες.

Ωστόσο, ο τρόπος με τον οποίο θα μιλήσει για ένα θέμα είναι πάρα πολύ σημαντικός, όπως θα εξηγήσει στο in η Άννα Ελεφάντη, πρωταγωνίστρια της παράστασης και καλλιτεχνική διευθύντρια του «Από Μηχανής» Θεάτρου.

«Στα παιδιά οφείλουμε να μιλάμε πάντα με ειλικρίνεια προσαρμόζοντας φυσικά κάθε φορά τον τρόπο που θα τούς απευθυνθούμε στην ηλικία που τα συναντάμε. Πολλές φορές από την αγωνία ακριβώς να μην τους προκαλέσουμε τραύμα, τα περιορίζουμε σε ένα ‘κουκούλι ασφαλείας’ αποτρέποντας τα όμως έτσι να έχουν το οποιοδήποτε αντανακλαστικό απέναντι στην πραγματική ζωή. Ο καλύτερος λοιπόν τρόπος για να τους μιλήσεις για τον θάνατο δεν είναι ασφαλώς να τα υποβάλεις στην απειλή του αλλά το ακριβώς αντίθετο, να τα γεμίσεις με εφόδια, αυτοπεποίθηση και κριτικό πνεύμα ώστε να γευτούν στο έπακρο τη ζωή!» λέει χαρακτηριστικά.

Ποιος είναι ο «Τονίνο» και γιατί ήθελε να είναι αόρατος;

Η ιστορία της παράσταση έχει ως εξής: Ο δάσκαλος θέλει να σηκώσει τον Τονίνο για μάθημα, αλλά ο Τονίνο φοβάται μήπως κάνει λάθος. Το μικρό αγόρι εύχεται να γίνει αόρατο και η επιθυμία του πραγματοποιείται!

Τώρα όμως που κανείς δεν τον βλέπει, πώς μπορεί να γελάει και να παίζει ποδόσφαιρο μαζί με τους φίλους του και να χαίρεται τις αγκαλιές της μητέρας του;

«Αν και στην αρχή ο μικρός Τονίνο διασκεδάζει το γεγονός ότι είναι αόρατος καθώς όχι μόνο αποφεύγει να εκτεθεί απέναντι στο ενδεχόμενο του λάθους αλλά καταφέρνει να κάνει σκανταλιές χωρίς να τον πάρει κανείς είδηση, εισχωρεί στον κόσμο των μεγάλων και φέρνει τα πάνω – κάτω, κατά τη διάρκεια διαπιστώνει πως αυτή του η επιλογή τον απομονώνει από τα αγαπημένα του πρόσωπα, τους φίλους, τους γονείς, τον δάσκαλό του, καταλαβαίνει επομένως ότι είναι μεγάλο το τίμημα του να μην είσαι ορατός γιατί τελικά μένεις μόνος. Αυτή η διαπίστωση που έρχεται όχι διδακτικά αλλά βιωματικά μέσα από τις περιπέτειές του, τον οδηγούν στο συμπέρασμα και κατ’ επέκταση στο μήνυμα που θέλει να περάσει η παράσταση, ότι είναι πολύ πιο σημαντικό να παραμείνει ορατός και κοντά στους ανθρώπους που αγαπά ακόμα κι αν κάνει λάθη, ότι τελικά δεν πειράζει το λάθος γιατί από τα λάθη μας μαθαίνουμε» θα πει η Άννα Ελεφάντη μιλώντας για το μήνυμα που θέλει να περάσει αυτή η παράσταση στα παιδιά που θα την παρακολουθήσουν.

Κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του αυτού ο Τονίνο συναντά έναν ηλικιωμένο κύριο, και τότε θα καταλάβει τι σημαίνει πραγματικά να μη σε βλέπει κανείς και να είσαι μόνος.

«Είναι γεγονός ότι η σύγχρονη κοινωνία επιτάσσει για άτομα παραγωγικά, από τη στιγμή που ένας άνθρωπος λόγω ηλικίας βρίσκεται εκτός ‘αγοράς’, χάνει και την αξία του. Πόσο λυπηρό όμως είναι αυτό; Είναι ευθύνη πάνω απ’ όλα της Πολιτείας να φροντίζει ώστε οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας να ζήσουν το χρόνο που τούς μένει με αξιοπρέπεια και χαρά, να έχουν την περίθαλψη που τους αξίζει, τη διασκέδαση που τους αξίζει, να τούς διατίθενται σημεία συνάντησης και κοινωνικοποίησης προσβάσιμα κι ανοιχτά ώστε ακόμα κι αν δεν έχουν τη δική τους οικογένεια κοντά, να μην νιώθουν μόνοι και μόνες».

Η μοναξιά της τρίτης ηλικίας

Δυστυχώς είναι αλήθεια ότι στις μέρες μας οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας παραγκωνίζονται. Η κοινωνία τους αφήνει να νοσταλγούν, αλλά τους απαγορεύει -πια- να ποθούν.

Κι όλα αυτά, ενώ οι περισσότεροι από εμάς στην Ελλάδα έχουμε μεγαλώσει δίπλα στον παππού και την γιαγιά μας, τείνουμε όσο περνούν τα χρόνια και μεγαλώνουμε να τους ξεχνάμε.

«Ο παραδοσιακός τύπος οικογένειας όπου τα παιδιά μεγαλώνουν με τον παππού και τη γιαγιά, κρατά γερά στην Ελληνική πραγματικότητα και δεν το λέω απαραίτητα ως κάτι αρνητικό καθώς αυτός ο ισχυρός δεσμός και η στήριξη των μεγαλύτερων γενεών προς τις νεότερες αλλά και αντίστροφα, πολλές φορές συμπληρώνει την ελλιπή λειτουργία της Πολιτείας. Στις βόρειες χώρες αντίθετα ακριβώς επειδή αυτός ο δεσμός δεν συνηθίζεται, οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας αντιμετωπίζονται αυτόνομα με αποτέλεσμα να τούς παρέχεται από την Πολιτεία όλη η φροντίδα και η μέριμνα που έχουν ανάγκη» θα σχολιάσει η Άννα Ελεφάντη.

Ενώ σε ερώτηση αν φερόμαστε έτσι στους ηλικιωμένους επειδή τείνουμε να ξεχνάμε ότι θα φτάσουμε κι εμείς κάποτε σε αυτή την ηλικία η Άννα Ελεφάντη θα απαντήσει πως «είμαστε τα μόνα όντα στο ζωικό βασίλειο με επίγνωση της θνητότητάς μας, την ίδια όμως στιγμή ξεχνάμε αυτήν μας την αναπόφευκτη πορεία για να μπορέσουμε ακριβώς να ζήσουμε».

«Όλα είναι θέμα Πολιτισμού και Παιδείας, ο σεβασμός στην αξιοπρέπεια του άλλου ανεξαρτήτως ηλικίας ή λοιπών χαρακτηριστικών, πρέπει καταρχάς να διδάσκεται κι ασφαλώς να προστατεύεται από την Πολιτεία» εξηγεί.

Η μοναξιά έχει πολλά πρόσωπα

Κι όμως, ο «αόρατος Τονίνο» και οι ηλικιωμένοι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που αισθάνονται μοναξιά στις μέρες μας.

Δυστυχώς εν έτει 2024 η κοινωνία απομακρύνει και αποξενώνει ανθρώπους, λόγω των διαφορετικών τους χαρακτηριστικών ή επιλογών, για παράδειγμα λόγω χρώματος, φύλου, ή σεξουαλικού προσανατολισμού.

Σύμφωνα με την καλλιτεχνική διευθύντρια του «Από Μηχανής» θεάτρου «πέραν από τους προσωπικούς αγώνες που όλοι κι όλες οφείλουμε να δώσουμε, πέραν από τη δουλειά που οι γονείς οφείλουν να κάνουν στο σπίτι με τα παιδιά, πάνω απ’ όλα και πρώτα απ’ όλα είναι ζήτημα της Πολιτείας η οποία έχει χρέος να λειτουργεί με βάση τις ανάγκες της εποχής, να βρίσκεται μπροστά ως ένας φάρος ο οποίος μέσω της Παιδείας και της Νομοθεσίας, ενημερώνει, εκπαιδεύει, καθοδηγεί, προστατεύει και τελικά προασπίζεται το δικαίωμα όλων στην ευτυχία ανεξαρτήτως διαφορετικών χαρακτηριστικών!»

Τι ετοιμάζει η παιδική σκηνή του «Από Μηχανής» θεάτρου

«Η έναρξη αυτήν τη χρονιά της ΠΑΙΔΙΚΗΣ ΣΚΗΝΗΣ του «Από Μηχανής» Θεάτρου με τις 3 παραστάσεις που πραγματοποίησε για σχολεία και κοινό ξεκίνησε με εξαιρετικά δείγματα ενώ η αποδοχή που εκλάβαμε από τους μικρούς και μεγάλους θεατές που μας επισκέφθηκαν ήταν πραγματικά μεγάλη. Σε αυτόν λοιπόν το δρόμο που φέτος άνοιξε, έχουμε χαράξει για το μέλλον συναρπαστικές διαδρομές ενώ θέλουμε να διευρύνουμε τον παιδαγωγικό ρόλο του θεάτρου με μια παράσταση για το εφηβικό κοινό καθώς και με εκπαιδευτικά σεμινάρια. Για όλα αυτά τα σχέδια, μείνετε συντονισμένοι καθώς σύντομα θα ανακοινώσουμε πολλά και ωραία σκηνικά ταξίδια!» καταλήγει μιλώντας για την επόμενη μέρα του «Από Μηχανής» θεάτρου.