Μιλέβα Αϊνστάιν – Η λαμπρή μαθηματικός που δεν επέτρεψε στον μέγα φυσικό να την κάνει υπηρέτριά του

Τον Ιούλιο του 1914, ο Άλμπερτ Αϊνστάιν έστειλε στη σύζυγό του, τη Μιλέβα, ένα σημείωμα μέσω ενός κοινού φίλου, στο οποίο εξηγούσε τι έπρεπε να κάνει για να συνεχίσουν να είναι μαζί: Να πλένει τα ρούχα του, να ετοιμάζει τρία γεύματα την ημέρα, να καθαρίζει την κρεβατοκάμαρα και να τακτοποιεί το γραφείο του, το οποίο χρησιμοποιούσε μόνο εκείνος.

«Θα απέχεις από κάθε σχέση μαζί μου, εκτός αν είναι απαραίτητη για κοινωνικούς λόγους», της είπε, αναγκάζοντάς την να παραιτηθεί από το να περνάει χρόνο μαζί του στο σπίτι και να κάνουν ταξίδια μαζί. Δεν θα υπήρχε καμία οικειότητα – μόνο η ελάχιστη δυνατή επαφή – και απολύτως καμία στροφή των παιδιών τους εναντίον του. Αυτοί ήταν οι όροι του και ζήτησε από τη Μιλέβα να τους αποδεχτεί.

Καμία τρυφερότητα από την πλευρά του φυσικού

Είχαν μόλις εγκατασταθεί στο Βερολίνο, αν και, εκείνη την εποχή, ζούσαν χωριστά. Ο Αϊνστάιν είχε διοριστεί μέλος της Πρωσικής Ακαδημίας Επιστημών, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Humboldt και διευθυντής του Ινστιτούτου Φυσικής Kaiser Wilhelm -θα είχε επιτέλους το χρόνο και τους πόρους για να πραγματοποιήσει την έρευνά του.

Όμως η Μιλέβα είχε ακούσει φήμες ότι ο Άλμπερτ ήταν ερωτευμένος με την ξαδέλφη του, Έλσα Λόβενταλ (τελικά θα παντρεύονταν το 1919), με την οποία περνούσε χρόνο όταν έμενε στο σπίτι της μητέρας του. Η Μιλέβα και τα παιδιά της έμεναν με φίλους.

Αυτές οι συνθήκες -τις οποίες η Slavenka Drakulić αναπαράγει- προέρχονται σαν πληροφορίες από ένα από τα λίγα πραγματικά έγγραφα που παραθέτει στο μυθιστόρημά της. Δεν υπάρχει ούτε ίχνος τρυφερότητας σε αυτό το σημείωμα, ένα συνηθισμένο κομμάτι χαρτί -αν και το απλό αυτό γράμμα ορίζει με πολύ σκληρό τρόπο τον κόσμο στον οποίο ζούσε η Μιλέβα και όλα όσα έπρεπε να αντιμετωπίσει.

Η Μιλέβα είχε ακούσει φήμες ότι ο Άλμπερτ ήταν ερωτευμένος με την ξαδέλφη του, Έλσα Λόβενταλ (τελικά θα παντρεύονταν το 1919), με την οποία περνούσε χρόνο όταν έμενε στο σπίτι της μητέρας του

Photo: Wikimedia Commons

Η αντίσταση της Μιλέβας

Η συγγραφέας αρχικά ήταν σίγουρη ότι στο τέλος η Μιλέβα θα ενέδιδε και ότι θα υπέγραφε αυτούς τους εξευτελιστικούς όρους που θα την έκαναν υπηρέτρια του «μεγάλου άντρα». Αλλά, τελικά, δεν το έκανε -κατέληξε να του αντισταθεί.

Και, λίγο αργότερα, τον ανάγκασε να δεχτεί μια διαφορετική σειρά όρων, με τους οποίους ο Άλμπερτ υποσχέθηκε να της παράσχει ένα χρηματικό ποσό για τη συντήρηση και την εκπαίδευση των παιδιών τους. Στη συνέχεια, η Μιλέβα πήρε τα παιδιά τους μαζί της στη Ζυρίχη.

Έφθασαν μία ημέρα μετά την κήρυξη του πολέμου από την Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία στη Σερβία. Το Βελιγράδι είχε μόλις βομβαρδιστεί. Η 74χρονη Slavenka Drakulić εκμεταλλεύεται την ευκαιρία για να επισημάνει τον τραγικό παραλληλισμό μεταξύ της κατάρρευσης της παλιάς Ευρώπης και της καταστροφής που μόλις είχε συμβεί με την κατάρρευση μιας σχέσης ενός άνδρα και μιας γυναίκας που, λίγα χρόνια νωρίτερα, είχαν δημιουργήσει μια εγγύτητα που τροφοδοτούσε το πάθος που μοιράζονταν για τα μαθηματικά και τη φυσική.

Δείτε το βίντεο 

Η Μιλέβα δούλευε πάνω στο μαθηματικό μέρος των θεωριών του Άλμπερτ

Η Μιλέβα ανήκε σε μια πλούσια σερβική οικογένεια που ζούσε στην αυστροουγγρική πλευρά των συνόρων, στο Νόβι Σαντ. Ήταν ορθόδοξοι χριστιανοί. Ο πατέρας της την είχε ωθήσει να σπουδάσει, πράγμα σπάνιο για τις γυναίκες εκείνη την εποχή. Κούτσαινε, πράγμα που σήμαινε ότι περνούσε δύσκολα ως παιδί.

Ωστόσο, η εξυπνάδα της τής άνοιξε πόρτες και, στη Ζυρίχη, κατάφερε να συνδεθεί με ένα αφηρημένο, ανώριμο και πανέξυπνο αγόρι από εβραϊκή οικογένεια (αν και δεν ασκούσε την πίστη του). Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν ήταν τέσσερα χρόνια μικρότερός της, αλλά καταλάβαιναν απόλυτα ο ένας τον άλλον.

Τα έφτιαξαν, ερωτεύτηκαν και μπλέχτηκαν σε διαφορετικές επιστημονικές υποθέσεις, μεγαλώνοντας μαζί σε ανεξερεύνητο έδαφος. Η Μιλέβα δούλευε πάνω στο μαθηματικό μέρος των θεωριών του Άλμπερτ, έγραφε κριτικές για εξειδικευμένα περιοδικά, στα οποία έβαζε το όνομά του αντί για το δικό της και ετοίμαζε τις σημειώσεις για τα μαθήματά του όταν αυτός εξασφάλισε μια θέση διδασκαλίας.

Μια μέρα, όταν έκαναν πεζοπορία με τη Μαρί Κιουρί, ο Αλμπέρ φλέρταρε με τη νταντά που πρόσεχε τα παιδιά της χημικού. Και, ξαφνικά, «αντιλήφθηκε η Μιλέβα ότι είχε γίνει αόρατη, σαν μια παλιά πολυθρόνα που κανείς δεν κοιτάζει»

Photo: Wikimedia Commons

Ο Άλμπερτ προσπάθησε να σβήσει την ύπαρξή της

Διάφορα βιβλία και ταινίες έχουν αναδείξει τη σημαντική συμβολή της Μιλέβα Μάριτς στο επιστημονικό έργο του Αϊνστάιν, ο οποίος κέρδισε το βραβείο Νόμπελ το 1921. Όμως η Κροάτισσα μυθιστοριογράφος Slavenka Drakulić -με ένα μακρύ έργο πίσω της, το οποίο περιλαμβάνει τίτλους όπως Το γούστο ενός άνδρα (1997) και Πώς επιζήσαμε από τον κομμουνισμό και γελάσαμε κιόλας (1991)- προτίμησε να ανασυνθέσει ολόκληρη την ύπαρξη μιας γυναίκας, η οποία χτυπήθηκε από τη ζωή με τέτοιο τρόπο ώστε να καταφέρει να μετατρέψει τις εμπειρίες της σε μια «θεωρία της θλίψης», όπως προειδοποιεί ο τίτλος.

Μια μέρα, όταν έκαναν πεζοπορία με τη Μαρί Κιουρί, ο Αλμπέρ φλέρταρε με τη νταντά που πρόσεχε τα παιδιά της χημικού. Και, ξαφνικά, «αντιλήφθηκε η Μιλέβα ότι είχε γίνει αόρατη, σαν μια παλιά πολυθρόνα που κανείς δεν κοιτάζει». Και αυτό είναι το θέμα αυτού του μυθιστορήματος.

Η Μιλέβα δεν μπόρεσε να πάρει τα πτυχία της στη Φυσική και τα Μαθηματικά ταυτόχρονα με τον Άλμπερτ, επειδή έπρεπε να δώσει τις εξετάσεις σε τρομερή συναισθηματική κατάσταση. Αλλά ήταν ακόμη πιο καταστροφικό να χάσει το κοριτσάκι της – τη Lieserl – από οστρακιά. Αυτή και ο Άλμπερτ απέκτησαν αυτή την κόρη πριν παντρευτούν: Ο Άλμπερτ προσπάθησε στη συνέχεια να σβήσει την ύπαρξή της.

«Μιλέβα Αϊνστάιν, η θεωρία της θλίψης» της μυθιστοριογράφου Slavenka Drakulić.

Το «εσωτερικό μπουντρούμι»

Η Μιλέβα γνώριζε από πρώτο χέρι την κόλαση που πέρασαν οι γονείς της με την αδελφή της, η οποία έπασχε από σχιζοφρένεια. Η ίδια βρέθηκε στα πρόθυρα να στραγγαλιστεί από τον μικρό της γιο, ο οποίος έπασχε από την ίδια πάθηση.

Ο άλλος γιος της κατέληξε να την περιφρονεί. Πέρασε μια περίοδο που πήγαινε από νοσοκομείο σε νοσοκομείο, προσπαθώντας να ξεπεράσει κάποια παράξενη παράλυση που ίσως προερχόταν από αυτό το «εσωτερικό μπουντρούμι» όπως το αποκαλούσε.

Και επίσης ράγισε η καρδιά της από τον έρωτά της για εκείνον τον τύπο, τον Άλμπερτ, ο οποίος, μια ωραία μέρα, θέλησε να την κάνει υπηρέτριά του.

*Με στοιχεία από elpais.com