Πόσο πραγματικά ευτυχισμένη είναι τελικά η Φινλανδία;

Για έβδομη συνεχή χρονιά η Φινλανδία ανακηρύχθηκε η πιο ευτυχισμένη χώρα, σε σύνολο 143, στον κόσμο.

Ακούγεται ίσως παράταιρο, την ώρα που η σκανδιναβική χώρα και νέο μέλος του ΝΑΤΟ βρίσκεται σε κατάσταση επιφυλακής και ανασφάλειας για την επιθετικότητα της όμορης Ρωσίας.

Φαντάζει επίσης οξύμωρο εάν λάβει κανείς υπόψη του ότι η Φινλανδία των μόλις 5,5 εκατομμυρίων κατοίκων έχει υψηλό ποσοστό αυτοκτονιών.

Το 1990 είχε μάλιστα την «μαύρη» πρωτιά στον κόσμο, με περισσότερες από 30 αυτοχειρίες ανά 100.000 πολίτες. Ποσοστό τριπλάσιο από τον τότε ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Ήταν μια «σκοτεινή» χρονιά στις αρχές μιας βαθιάς ύφεσης, σε μια από τις χειρότερες οικονομικές κρίσεις στην ιστορία της Φινλανδίας.

Χειρότερη ακόμη και από εκείνη της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930.

Έκανε ακόμη πιο «μουντό» το σκηνικό στη σκανδιναβική χώρα με  τους μακρείς σκοτεινούς χειμώνες.

Ένας στους πέντε Φινλανδούς έμειναν χωρίς δουλειά. Πολλοί βούλιαξαν στα χρέη.

Εφαρμόζοντας σταθερά σε βάθος τριών δεκαετιών σειρά εθνικών πρωτοβουλιών, οι κυβερνήσεις του Ελσίνκι κατάφεραν να έχουν μειώσει πλέον τον αριθμό των αυτοκτονιών στο μισό, σε περίπου 13 θανάτους ανά 100.000 πολίτες.

Έχουν επίσης περιορίσει το διαδεδομένο φαινόμενο του αλκοολισμoύ, ειδικά στους νέους.

Υπήρξε ενίσχυση των υπηρεσιών ψυχικής υγείας,  ευαισθητοποίηση του κοινού σε συναφή θέματα και σχετική «εκπαίδευση» των ΜΜΕ της χώρας.

Η επιστροφή αυτή από την «άβυσσο», που πολλοί χαρακτηρίζουν θαύμα, αποτελεί ένα δείγμα των λόγων, για τους οποίους οι Φινλανδοί μπορούν να δηλώνουν σήμερα «ευτυχισμένοι».

Απολαμβάνουν τα οφέλη ενός ισχυρού κράτους πρόνοιας, με δωρεάν εκπαίδευση, δημόσια υγειονομική περίθαλψη, εύρυθμη λειτουργία των υπηρεσιών, χαμηλά επίπεδα εγκληματικότητας και διαφθοράς.

Είναι παράγοντες όπως αυτοί -φροντίδα, ελευθερία, γενναιοδωρία, ειλικρίνεια, υγεία, εισόδημα, χρηστή διακυβέρνηση- που καθορίζουν τον δείκτη ευτυχίας στη σχετική ετήσια έρευνα του Κέντρου Ερευνών Ευημερίας του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, υπό την αιγίδα του ΟΗΕ.

Όμως η σταθερή πρωτιά της Φινλανδίας κρύβει ιδιαιτερότητες, αλλά  και σκοτεινά σημεία…

Ισορροπώντας ανάμεσα στο λίγο και στο πολύ

«Αναζήτησα την ευτυχία στο πιο ευτυχισμένο κράτος του κόσμου και έμαθα τη σημασία του πεσιμισμού», έγραφε προ μηνών σε άρθρο της στον Guardian η Αγγλίδα δημοσιογράφος και blogger, Λούσι Πίρσον.

«Με προσκάλεσαν σε ένα masterclass για την ευτυχία στις ακτές του φινλανδικού Λέικλαντ», ανέφερε, και «ίσως το μεγαλύτερο κέρδος που αποκόμισα από το ταξίδι είναι η έμφαση των Φινλανδών στην ικανοποίηση, αντί της χαράς».

Είναι κάτι που απηχεί εύγλωττα μια φινλανδική παροιμία: «η ευτυχία είναι ένα μέρος ανάμεσα στο πολύ λίγο και στο πολύ».

Σε σύγκριση με μέρη όπου η επιτυχία μετριέται με τον πλούτο, οι Φινλανδοί έχουν μια «πιο εφικτή αντίληψη για το τι είναι μια επιτυχημένη ζωή», εξηγεί στη DW η Τζένιφερ Ντε Πάολα, ερευνήτρια ευτυχίας στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι.

Ως βασικά κριτήρια θεωρούνται η υγιής ισορροπία μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, η σύνδεση με τη φύση, η ασφάλεια -συμπεριλαμβανομένης της εισοδηματικής- η εμπιστοσύνη στη διακυβέρνηση, η λειτουργία του κράτους πρόνοιας και των υπηρεσιών.

«Η φινλανδική ευτυχία είναι ήρεμη και γαλήνια», αναφέρει ο ιστότοπος VisitFinland, «μια εκτίμηση για το πώς λειτουργούν τα πράγματα και η ικανότητα να σταματάς και να θαυμάζεις τα μικρά πράγματα στη ζωή».

Μια άνεση που προφανώς παρέχει και το γεγονός ότι η Φινλανδία διαθέτει επίσης ένα από τα χαμηλότερα επίπεδα εισοδηματικής ανισότητας.

Κατατάσσεται σταθερά ψηλά από τον ΟΟΣΑ στον Δείκτη Καλύτερης Ζωής, σε εκπαίδευση, δεξιότητες, υποκειμενική ευημερία.

Είναι πάνω από το μέσο όρο σε εισόδημα και πλούτο, θέσεις εργασίας και αποδοχές, στέγαση, κατάσταση υγείας, ποιότητα περιβάλλοντος, προσωπική ασφάλεια, κοινωνικές συνδέσεις.

Είναι ωστόσο χαμηλότερα του μέσου όρου όσον αφορά τη συμμετοχή των πολιτών.

Άποψη από το Ελσίνκι (Unsplash/Tapio Haaja)

Όλα είναι σχετικά….

Κατά τους συντάκτες της Έκθεσης για την Παγκόσμια Ευτυχία «οι κυβερνήσεις καθορίζουν το θεσμικό πλαίσιο και το πλαίσιο πολιτικής μέσα στο οποίο λειτουργούν τα άτομα, οι επιχειρήσεις και οι ίδιες οι κυβερνήσεις».

«Οι δεσμοί μεταξύ κυβέρνησης και ευτυχίας λειτουργούν και προς τις δύο κατευθύνσεις», παρατηρούν.

«Αυτό που κάνουν οι κυβερνήσεις επηρεάζει την ευτυχία και, με τη σειρά της, η ευτυχία των πολιτών στις περισσότερες χώρες καθορίζει τι είδους κυβερνήσεις υποστηρίζουν».

Ωστόσο στις τελευταίες εκλογές του περασμένου Απριλίου η πραγματική νικήτρια της κάλπης ήταν η ακροδεξιά.

Στη νυν κυβέρνηση συνασπισμού υπό τον κεντροδεξιό Πέτερι Όρπο συμμετέχει το ακροδεξιό Κόμμα των Φινλανδών (Finns), δεύτερη πια κοινοβουλευτική δύναμη στη χώρα.

Σε μια χώρα εν τω μεταξύ όπου πάνω από το 90% των κατοίκων της είναι λευκοί «ένας μαύρος ομοφυλόφιλος στη Φινλανδία συχνά αισθάνεται ότι είναι ο μόνος άνθρωπος στο δωμάτιο», είχε πει χαρακτηριστικά στους New York Times ο Γιάνι Τόιβολα, ο πρώτος μαύρος βουλευτής του φινλανδικού κοινοβουλίου.

Στην πραγματικότητα «κανείς δεν είναι πιο δύσπιστος από τους Φινλανδούς σχετικά με την ιδέα ότι είμαστε οι πιο ευτυχισμένοι άνθρωποι του κόσμου», γράφει σε άρθρο στην Daily Mail η Καρίνα Τσέλα, μια καλλιτέχνης με έδρα το Ελσίνκι.

«Αγαπάμε τη φήμη μας ότι έχουμε το καλύτερο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά ας πούμε επίσης δυνατά και ξεκάθαρα ότι τα τελευταία αποτελέσματα του PISA (Πρόγραμμα για τη Διεθνή Αξιολόγηση των Μαθητών) αποκαλύπτουν ότι οι επιδόσεις στη Φινλανδία έχουν καταρρεύσει, παρόλο που παραμένουν πάνω από το μέσο όρο».

«Μια βιώσιμη και ισχυρή οικονομία; Όχι ακριβώς», προσθέτει.

«Σε λιγότερο από τρεις μήνες η Φινλανδία είχε δύο μεγάλες πολιτικές απεργίες που επηρέασαν πολλούς τομείς της οικονομίας και η κυβέρνηση και τα συνδικάτα εξακολουθούν να μην μπορούν να διαπραγματευτούν μια ευτυχή πορεία προς τα εμπρός».

Επίσης, καταλήγει, «τα ποσοστά αυτοκτονιών έχουν μειωθεί στο μισό, αλλά παραμένουν ελαφρώς υψηλότερα από τον μέσο όρο της ΕΕ».

* Κεντρική photo: Unsplash/Ethan Hu