Αμπέλι: Η χαρτογραφία των νέων φυτεύσεων – Τι δείχνουν τα στοιχεία

Σε 48.584,28  ανέρχονται οι νέες άδειες φύτευσης αμπελιού που έχουν δοθεί στη χώρα μας από το 2016 έως το 2023, ενώ άγνωστο παραμένει μέχρι σήμερα το ποσοστό των πραγματικών φυτεύσεων (εκτός του 2016 ποσοστό που ανερχόταν στο 61% περίπου), καθώς η υποχρέωση φύτευσης του αμπελώνα μπορεί να πραγματοποιηθεί έως και τρία χρόνια μετά τη χορήγηση της άδειας φύτευσης (με εξαίρεση τα έτη της πανδημίας).

Σύμφωνα με επεξεργασία των στοιχείων των αδειών φύτευσης, στην οποία προχώρησε η ΚΕΟΣΟΕ, πρώτη Περιφέρεια κατατάσσεται η Πελοπόννησος με 7.868,64 στρέμματα για την περίοδο 2016-2023. Ταυτόχρονα, η ΠΕ Πελοποννήσου κατατάσσεται πρώτη και ως προς την υφιστάμενη έκταση αμπελώνων σε ολόκληρη την Ελλάδα.

Με κριτήριο την περιφερειακή κατανομή των αδειών φύτευσης, ως μοντέλο κατανομής, που σημαίνει ότι κάθε Περιφέρεια λαμβάνει άδειες φύτευσης ίσες σε έκταση με το 1% της φυτεμένης με αμπέλια σε αυτή έκταση (απολύτως αναλογικό κριτήριο, για όλες τις Περιφέρειες) από το 2016 και μετά, παρατηρείται ότι, κατά σειρά οι Περιφέρειες Δυτικής Μακεδονίας, Θεσσαλίας, Αν. Μακεδονίας-Θράκης και Κεντρικής Μακεδονίας, έχουν λάβει άδειες φύτευσης, σημαντικά αυξημένες σε έκταση σε σύγκριση με το 1% των ήδη φυτεμένων εκτάσεων με αμπέλια σε αυτές και αυτό όπως προαναφέρθηκε οφείλεται στη χορήγηση αδειών φύτευσης από το 2016 έως το 2019, σε εθνικό επίπεδο.

Άγνωστο παραμένει μέχρι σήμερα το ποσοστό των πραγματικών φυτεύσεων (εκτός του 2016 ποσοστό που ανερχόταν στο 61% περίπου), καθώς η υποχρέωση φύτευσης του αμπελώνα μπορεί να πραγματοποιηθεί έως και τρία χρόνια μετά τη χορήγηση της άδειας φύτευσης (με εξαίρεση τα έτη της πανδημίας)

Αντίθετα στην Αττική, στα Ιόνια Νησιά, στη Δυτική Ελλάδα, στο Βόρειο και Νότιο Αιγαίο και στην Πελοπόννησο, οι χορηγηθείσες άδειες φύτευσης υπολείπονται σε σύγκριση με το 1% επί των ήδη φυτεμένων εκτάσεων σε αυτές με αμπελώνες, όπως παρουσιάζεται στον παρακάτω πίνακα.

Όπως επισημαίνει η ΚΕΟΣΟΕ, σε αρκετές Περιφέρειες που εμφανίζουν, μειωμένη χορήγηση εκτάσεων, αυτή οφείλεται σε αιτήματα που η αιτούμενη έκταση νέων φυτεύσεων είναι μικρότερη από αυτήν που αναλογεί στην Περιφέρεια, βάσει του 1% της φυτεμένης σε αυτή έκτασης με αμπέλια.

Μεγαλύτερο ενδιαφέρον στη Β. Ελλάδα

H Β. Ελλάδα, εμφανίζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για νέες φυτεύσεις μέσω περισσότερων αιτημάτων για μεγάλες εκτάσεις επειδή:

• Καταβάλλονται συγκριτικά με την υπόλοιπη Ελλάδα μεγαλύτερες τιμές σταφυλιών
• Υπάρχει επάρκεια εκτάσεων για φυτεύσεις σε σύγκριση με τα νησιά, την Αττική κλπ
• Ανέκαθεν στη Βόρεια Ελλάδα διαμορφωνόταν διαφορετική κουλτούρα για το κρασί και παρατηρούνται σχετικά λιγότερα φαινόμενα παραοικονομίας
• Δραστηριοποιείται μαζικά στην παραγωγή αποσταγμάτων, γεγονός που ενισχύει το αμπελουργικό εισόδημα.
• Όταν εφαρμόσθηκε η κατανομή Αδειών Φύτευσης σε Εθνικό επίπεδο η Δ. Μακεδονία πριμοδοτήθηκε αποκλειστικά με το κριτήριο της εγκατάστασης αμπελώνα σε υψόμετρο άνω των 500 μ, με αποτέλεσμα να ικανοποιούνται όλα τα αιτήματα.
• Οι επιπτώσεις της κλιματικής κρίσης είναι σχετικά μικρότερες στη Βόρεια Ελλάδα

Τι ισχύει με τις άδειες φύτευσης

Το καθεστώς των αδειών φύτευσης (που αντικατέστησε το καθεστώς των δικαιωμάτων φύτευσης σύμφωνα με το οποίο το δικαίωμα φύτευσης μπορούσε να γίνει αυτοτελώς αντικείμενο αγοραπωλησίας), έχει αρχίσει να εφαρμόζεται σε όλη την ΕΕ από 1.1.2016 και προβλέπει την αύξηση των αμπελουργικών εκτάσεων, το ανώτερο κατά 1% ετησίως, επί των υφιστάμενων εκτάσεων αμπελοκαλλιέργειας κάθε κράτους μέλους.

Οι άδειες φύτευσης μπορούν να μεταβιβάζονται με την προϋπόθεση και την μεταβίβαση της έκτασης που αφορούν.

Στη χώρα μας τα πρώτα έτη εφαρμογής του μέτρου και συγκεκριμένα τα έτη 2016, 2017, 2018 και 2019, η χορήγηση των αδειών φύτευσης, πραγματοποιήθηκε σε εθνικό επίπεδο, ενώ σήμερα η χορήγηση νέων αδειών φύτευσης, πραγματοποιείται σε επίπεδο περιφερειών, μερικές από τις οποίες, συναποτελούν μικρή ομάδα Περιφερειών (Αττική + Στερεά Ελλάδα) και (Ιόνια Νησιά + Β. Αιγαίο + Ν. Αιγαίο + Κρήτη + Ήπειρο), ενώ οι υπόλοιπες περιφέρειες αντιμετωπίζονται ως αυτοτελείς περιφέρειες.

Όπως τονίζει η ΚΕΟΣΟΕ, η χορήγηση των αδειών φύτευσης από το 2016 έως το 2019, σε εθνικό επίπεδο, δημιούργησε άνιση χορήγηση αδειών φύτευσης, σε σύγκριση με το 1% με βάση την περιφερειακή κατανομή, και γι’ αυτό αντικαταστάθηκε. Η διάκριση των περιφερειών πλέον σχετίζεται και με την διαφοροποίηση των κριτηρίων προτεραιότητας στη χορήγηση αδειών, κριτήρια που ενεργοποιούνται, όταν τα ετήσια αιτήματα για χορήγηση αδειών φύτευσης υπερβαίνουν σε έκταση το 1% των κατ’ έτος φυτεμένων εθνικών εκτάσεων.

Το σημαντικότερο κριτήριο προτεραιότητας στην ισχύουσα απόφαση, που δίνει τη μεγαλύτερη μοριοδότηση (35%) είναι αυτό της διεύρυνσης του μεγέθους των υφιστάμενων αμπελουργικών εκμεταλλεύσεων και ισχύει από την έναρξη εφαρμογής του μέτρου. Η διάρκεια ισχύος του συστήματος χορήγησης αδειών φύτευσης εκπνέει το 2045, όπως αποφασίστηκε με την ψήφιση της ΚΑΠ 2023-2027.

Από το 2016 έως το 2023 στη χώρα μας έχουν χορηγηθεί 48.584,28 στρέμματα μέσω νέων αδειών φύτευσης, παραμένει όμως μέχρι σήμερα άγνωστο, το ποσοστό πραγματικών φυτεύσεων (εκτός του 2016 ποσοστό που ανερχόταν στο 61% περίπου), λαμβανομένου υπόψιν και του ότι η υποχρέωση φύτευσης του αμπελώνα μπορεί να πραγματοποιηθεί έως και τρία χρόνια μετά τη χορήγηση της άδειας φύτευσης (με εξαίρεση τα έτη της πανδημίας).