Το σχέδιο Λούλα για να μπει φρένο στις επιχειρήσεις-«δεινοσαύρους»

Η κυβέρνηση του προέδρου της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, έχει κατηγορηθεί για πολιτική παρέμβαση σε ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες της Βραζιλίας, προκαλώντας ανησυχία στους επενδυτές που φοβούνται την επανάληψη κρίσιμων παρεμβάσεων που σημειώθηκαν κατά την τελευταία περίοδο της αριστερής διακυβέρνησης της μεγάλης λατινοαμερικάνικης χώρας.

Η μετοχή της κρατικά ελεγχόμενης πετρελαϊκής εταιρείας Petrobras υποχώρησαν 10% μέσα σε μια μέρα αυτόν το μήνα, αφού επέλεξε να μην πληρώσει έκτακτα μερίσματα, αντίθετα με τις προσδοκίες των αναλυτών, σε μια απόφαση που ο διευθύνων σύμβουλός της είπε ότι προήλθε από τον Λούλα και τους υπουργούς του.

Η εταιρεία εξόρυξης Vale έχει επίσης επηρεαστεί αφού η διοίκηση αντιμετώπισε κατηγορίες, τις οποίες αρνήθηκε, ότι προσπάθησε με παράτυπες διαδικασίες να διορίσει έναν αμφιλεγόμενο σύμμαχο του Λούλα ως τον επόμενο διευθύνοντα σύμβουλό της.

Επιπλέον, η κυβέρνηση της Μπραζίλια άσκησε πιέσεις σε μια προσπάθειά της να φρενάρει την διαδικασία ιδιωτικοποίησης της εταιρείας ηλεκτρικής ενέργειας Eletrobras που ξεκίνησε ο προηγούμενος ακροδεξιός πρόεδρος Ζαΐρ Μπολσονάρο.

Σε μια ακόμη ανεπίλυτη υπόθεση, πέρυσι ζήτησε από το Ανώτατο Δικαστήριο να ακυρώσει μια νομοθετική ρήτρα που περιορίζει τα δικαιώματα ψήφου της κυβέρνησης στο 10%, κάτω από το περίπου 40% των μετοχών που εξακολουθεί να κατέχει στον εισηγμένο όμιλο.

Μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση

Όπως επισημαίνουν οι Financial Times, οι διαμάχες εγείρουν ανησυχίες ότι επέστρεψε η πρακτική του κρατικού ακτιβισμού που συχνά απέτυχε ή αποδείχτηκε δαπανηρή, όταν το κόμμα του Λούλα ήταν προηγουμένως στην εξουσία στις αρχές του αιώνα, και που μετά από μια άνθηση κατέληξε σε βαθιά ύφεση για τη μεγαλύτερη οικονομία της Λατινικής Αμερικής.

Ο Eduardo Figueiredo, επικεφαλής των μετοχών της Βραζιλίας στη διαχείριση περιουσιακών στοιχείων του Ηνωμένου Βασιλείου Abrdn, δήλωσε: «Δεδομένων των προηγούμενων εμπειριών αδικαιολόγητης πολιτικής πίεσης, βλέπουμε ότι αυτά τα περιστατικά έχουν αντίκτυπο πέρα από τις εταιρείες όπου ασκούνται αυτές οι πιέσεις, καθιστώντας τελικά πιο δύσκολο για τη Βραζιλία να προσελκύσει επενδύσεις».

Πρώην συνδικαλιστής που κυβέρνησε για δύο θητείες μεταξύ 2003 και 2011, το προεκλογικό μανιφέστο του Λούλα το 2022 ζητούσε μεγαλύτερο ρόλο για το κράτος και υψηλότερες δημόσιες δαπάνες, με στόχο την ενίσχυση του βιοτικού επιπέδου στη χώρα των 200 εκατομμυρίων.

Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας υποσχέθηκε να διαχειριστεί την οικονομία με μέτρο, αλλά τα πρόσφατα ριζοσπαστικά μέτρα του 78χρονου βετεράνου πολιτικού έχουν απογοητεύσει την επιχειρηματική τάξη.

«Οι βραζιλιάνικες εταιρείες πρέπει να συμφωνήσουν με την αναπτυξιακή σκέψη της βραζιλιάνικης κυβέρνησης. Αυτό θέλουμε», είπε τον περασμένο μήνα, αφού διαμήνυσε στη Vale —μια πολυεθνική του ιδιωτικού τομέα— ότι «ανήκει στη Βραζιλία».

«Αδηφάγος δεινόσαυρος» η αγορά

Μετά την πτώση της τιμής της μετοχής της Petrobras, ο Λούλα περιέγραψε την αγορά ως έναν «αδηφάγο δεινόσαυρο» που «θέλει τα πάντα για τον εαυτό του, τίποτα για τους ανθρώπους».

Ο θόρυβος γύρω από τις δύο πιο επιτυχημένες διεθνώς επιχειρήσεις της Βραζιλίας έχει προκαλέσει ανησυχία στους εταιρικούς κύκλους, όπου τα στελέχη ήλπιζαν ότι ο πραγματισμός του Λούλα θα κυριαρχούσε στη δεύτερη θητεία του στην εξουσία.

Η προηγούμενη προεδρία του αριστερού χαρακτηριζόταν από σταθερή ανάπτυξη και μια διευρυνόμενη μεσαία τάξη, με εκατομμύρια να βγαίνουν από τη φτώχεια.

Παρέμεινε προσηλωμένος σε μεγάλο βαθμό στην οικονομική ορθοδοξία κατά την πρώτη τετραετή θητεία του, πριν στραφεί προς τη δημοσιονομική επέκταση και τις παρεμβατικές πολιτικές.

Αυτή η πιο κρατικιστική προσέγγιση στροβιλίστηκε από την επιλεγμένη διάδοχό του, Ντίλμα Ρούσεφ, η οποία κατηγορήθηκε από πολλούς Βραζιλιάνους ότι έσυρε τη χώρα στη χειρότερη ύφεση που έχει καταγραφεί πριν από μια δεκαετία, συμβάλλοντας στην παραπομπή της το 2016.

Πάνω από 13 χρόνια στην εξουσία, το Εργατικό Κόμμα του Λούλα, ή PT, έδινε φτηνά δημόσια δάνεια σε «ευνοούμενες» βιομηχανίες και εταιρείες για να δημιουργήσει «εθνικούς πρωταθλητές», όπως η βιομηχανία συσκευασίας κρέατος JBS, με ανάμεικτα αποτελέσματα. Πολλά μεγάλα έργα υποδομής έμειναν ημιτελή.

Το επενδυτικό κλίμα στη χώρα της Νότιας Αμερικής πρόσφατα «επιδεινώθηκε», δήλωσε ο Thierry Larose, διαχειριστής χαρτοφυλακίου ομολόγων αναδυόμενων αγορών στην ελβετική τράπεζα Vontobel.

«Αυτές οι δηλώσεις του Λούλα είναι απολύτως αντιπαραγωγικές», πρόσθεσε. «Είναι κρίμα γιατί τα πήγε καλά στο παρελθόν και η τρέχουσα κατάσταση της οικονομίας δεν είναι τόσο κακή».

Ισχυρή ανάπτυξη του ΑΕΠ

Με ισχυρή αύξηση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος σχεδόν 3% πέρυσι και ισχυρό εμπορικό ισοζύγιο, η χώρα κινδύνευσε να χάσει μια ευνοϊκή στιγμή «προσπαθώντας να εφαρμόσει εκ νέου παλιές τοξικές πολιτικές», πρόσθεσε.

Ο Mario Marconini, διευθύνων σύμβουλος στην εταιρεία πολιτικών συμβούλων Teneo, είπε ότι τα διάφορα τελευταία επεισόδια «συμβαδίζουν όλα με την απαρχαιωμένη άποψη του Λούλα για το πώς η κυβέρνηση μπορεί και πρέπει να παρέμβει στους «πρωταθλητές της Βραζιλίας», αφού κατά κάποιο τρόπο το «οφείλουν» στον πληθυσμό.

«Αποκαλύπτει επίσης την αυξανόμενη ανάγκη του προέδρου να καταφεύγει σε φράσεις που θα μπορούσαν να αποκαταστήσουν τη φθίνουσα δημοτικότητα», πρόσθεσε ο Marconini.

Η προεδρία επέμεινε ότι δεν υπήρξε πολιτική παρέμβαση σε καμία από τις υποθέσεις. Ανέφερε ότι οι κοινές μετοχές της Petrobras είχαν κερδίσει περισσότερο από 60% από την έναρξη της τρίτης θητείας του Λούλα, ενώ η εταιρεία σημείωσε πρόσφατα το δεύτερο υψηλότερο κέρδος στην ιστορία της.

Οι υποστηρικτές του Λούλα επέμειναν ότι η κυβέρνηση έχει το δικαίωμα να επηρεάσει την Petrobras, δεδομένου ότι είναι ο μεγαλομέτοχος που κατέχει λίγο περισσότερο από το ήμισυ της δύναμης ψήφου.

Ωστόσο, οι αντίπαλοι φοβούνται μια επανάληψη της κακής διαχείρισης των ετών που κυβέρνησε το PT, όταν οι επιδοτήσεις καυσίμων που επιβλήθηκαν από την κυβέρνηση για να τιθασεύσουν τον πληθωρισμό στοίχισαν στην εταιρεία περίπου 40 δισεκατομμύρια δολάρια. Η Petrobras βρέθηκε επίσης στο επίκεντρο ενός τεράστιου σκανδάλου δωροδοκίας που αποκαλύφθηκε στην τεράστια έρευνα «Car Wash».

Ενώ ο Μπολσονάρο απέλυσε μια σειρά από διευθυντικά στελέχη της Petrobras για τις υψηλές τιμές των καυσίμων, κατά τα άλλα άφησε την εταιρεία να ακολουθήσει τη στρατηγική της για αποεπενδύσεις καθώς επικεντρωνόταν στην παραγωγή πετρελαίου και τα κέρδη.

Αντίθετα, ο Λούλα θέλει να μειώσει τις πληρωμές μερισμάτων στους μετόχους προς όφελος των μεγαλύτερων επενδύσεων σε τομείς όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα διυλιστήρια, με στόχο την τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας.

Στην περίπτωση της Vale, εμπειρογνώμονες εταιρικής διακυβέρνησης είπαν ότι δεν υπήρχε νομική βάση για την ανάμειξη της κυβέρνησης στην επιλογή διευθυντικών στελεχών στον όμιλο, ο οποίος ιδιωτικοποιήθηκε το 1997 και είναι ένας από τους μεγαλύτερους προμηθευτές σιδηρομεταλλεύματος στον κόσμο.

Ένα ανεξάρτητο μέλος του διοικητικού συμβουλίου της εταιρείας παραιτήθηκε αυτόν τον μήνα κατηγορούμενος για «κακή πολιτική επιρροή» στη διαδικασία διαδοχής της ηγεσίας του.

Η κυβέρνηση έχει πλέον παραιτηθεί από τις προσπάθειες να τοποθετήσει τον Guido Mantega, πρώην υπουργό Οικονομικών του PT, στο τιμόνι της Vale, σύμφωνα με άτομα που γνωρίζουν το θέμα.

Ο υπουργός Ενέργειας και Ορυχείων Αλεξάντρ Σιλβέιρα αρνήθηκε ότι υπήρξε κυβερνητική χειραγώγηση είτε στη Vale είτε στην Petrobras. «Αυτό δεν μας εμποδίζει, ως φορείς χάραξης πολιτικής και ως ρυθμιστικές αρχές, να κρατάμε σταθερό χέρι στις εταιρείες όσον αφορά τα συμφέροντα της χώρας», είπε στους Financial Times.

Οι υποστηρικτές του Λούλα λένε ότι η βιομηχανική του πολιτική για την αναζωογόνηση της βραζιλιάνικης βιομηχανίας έχει ήδη αποφέρει καρπούς, με επενδύσεις συνολικού ύψους 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων που έχουν ανακοινωθεί μέχρι στιγμής το 2024 από παγκόσμιες αυτοκινητοβιομηχανίες.

Με το Κογκρέσο της Βραζιλίας να κυριαρχείται από συντηρητικούς, οι αναλυτές είπαν ότι ο πρόεδρος θα μπορούσε να αντιμετωπίσει αντιδράσεις εάν στραφεί προς μια πιο ριζοσπαστική κατεύθυνση.

Ο πρόεδρος της Jive Investments, Luiz Fernando Figueiredo, δήλωσε: «Χωρίς αμφιβολία, η παρόρμηση [της κυβέρνησης] είναι τρομερή. Για άλλη μια φορά, θα δοκιμάσουμε τους θεσμούς μας για να δούμε πόσο μπορούν να αντισταθούν».

Πηγή: ΟΤ