Τενεσί Ουίλιαμς: «Ναι, κάνω πεζοδρόμιο στην προκυμαία…»

Ξενοδοχείο «Ελυζέ», Νέα Υόρκη. Σ’ ένα δωμάτιο που μύριζε ακόμα αλκοόλ, η τελευταία αυλαία για τον Τένεση Ουίλιαμς δεν ήταν από βυσινί βελούδο. Ήταν η συνηθισμένη γκρίζα αστυνομική κουβέρτα. Και τα φλας δεν είχαν εκείνη τη λάμψη της πρεμιέρας. Τα θάμπωνε η υπηρεσιακή διαδικασία για να πάει ο φάκελος στο «αρχείο».

Πεσμένος στο πάτωμα, μ’ ένα κομμάτι φελλό στο λαιμό και ένα άδειο μπουκάλι κρασί δίπλα του, άφησε για άλλη μια φορά αναπάντητα ερωτηματικά και τους ιατροδικαστές να ψάχνουν αν, μαζί με το φελλό, για την ασφυξία του φταίνε το αλκοόλ και τα ναρκωτικά.

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 10.3.1983, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Ο Τένεση Ουίλιαμς γεννήθηκε στο Κολόμπους του Μισισιπή στις 26 Μαρτίου του 1914. Ο Νότος έχει πια ξεπέσει, και στα παλιά αρχοντόσπιτα το μόνο που μένει είναι η πίκρα για τα μεγαλεία που πέρασαν χωρίς επιστροφή.

Ο Κορνέλιους Κόφιν Ουίλιαμς είναι από μια παλιά οικογένεια του ανατολικού Τένεση, που πίστευε ότι η κραιπάλη κάνει τη ζωή πιο υποφερτή. Η Εντουίνα Ντάκιν Ουίλιαμς είναι κόρη κληρικού, που φοβόταν την αμαρτία και ονειρευόταν ρομαντικά σεληνόφωτα.

«ΤΑΧΥΔΡΟΜΟΣ», 10.3.1983, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ»

Οι δύο αυτοί άνθρωποι, που λες και πλάστηκαν για να μη συναντηθούν ποτέ, γνωρίστηκαν, αγαπήθηκαν και παντρεύτηκαν. Μόνο που πολύ γρήγορα ο Κορνέλιους βρήκε πρόφαση το επάγγελμα του πλασιέ παπουτσιών, για να αποδεσμευτεί από την αφόρητη συμβίωση με την πουριτανή Εντουίνα, που πήγε να ζήσει κοντά στον πατέρα της στο Κολόμπους.

Εκεί γεννήθηκε η Ρόουζ, εκεί γεννήθηκε και το δεύτερο παιδί του ζευγαριού, ο Τόμας, που, όταν έφτασε τα 25, άλλαξε το όνομά του και το έκανε Τένεση, υιοθετώντας το παρατσούκλι που του κόλλησαν οι συμφοιτητές του για την προφορά του, χαρακτηριστική προφορά της Μέμφιδας. Και εκείνος, πιο Νότιος από τους πιο Νότιους, το μόνο που έκανε ήταν να το κρατήσει για πάντα ξεχνώντας το βαφτιστικό του.

Ο Τένεση πάντα έπασχε από κάτι, είτε στ’ αλήθεια είτε στη φαντασία του.

Πέντε χρονώ, την εποχή που είναι να πάει σχολείο, παθαίνει διφθερίτιδα και γλυτώνει από θαύμα, αλλά μένει παράλυτος δύο χρόνια και, αντί να πάει σχολείο στην κανονική ηλικία, μένει σπίτι, χαϊδεμένος από τις γυναίκες της οικογένειας, και διαβάζει τα βιβλία του παππού του ονειροπολώντας.

Τα χρόνια κοντά στους παππούδες του έλεγε πάντα ότι ήταν τα πιο ευτυχισμένα της ζωής του. Κάποτε, όμως, μετακόμισαν. Ο πατέρας του αποφάσισε να πάρει την οικογένειά του και να πάνε στο Σαιν Λιούις του Μισούρι. Εκεί ο Τένεση είχε τις πρώτες του απογοητεύσεις, που τον οδήγησαν στα 13 του στον πρώτο του νευρικό κλονισμό. Μικρόσωμος, φιλάσθενος, χωρίς προσόντα στον αθλητισμό, κακοντυμένος και με νότια προφορά, ευαίσθητος και έτοιμος πάντα να κοκκινίσει, έγινε ο στόχος των συμμαθητών του, που, με την επίμονη σκληρότητα που διακρίνει αυτή την ηλικία, διασκέδαζαν πολύ εκτοξεύοντας κοροϊδίες μέσα κι έξω από την τάξη. Η προσφιλέστερη από όλες ήταν να τον φωνάζουν «αδελφή»… Και όταν, κυνηγημένος από τις ειρωνείες των συμμαθητών του, έψαχνε για καταφύγιο σπίτι του, τον περίμενε ο πατέρας του, για να συνεχίσει το εφιαλτικό κυνηγητό των συνομηλίκων του φωνάζοντάς τον με τραγουδιστή φωνή «Δεσποινίς Νάνσυ»…

Στο σημείο αυτό οι φροϋδιστές θα μπορούσαν να σταματήσουν και να γράψουν τόμους ολόκληρους. Όλο το ομοφυλόφιλο μέλλον του συγγραφέα έχει σαφέστατες αφετηρίες, που βγάζουν τους σχολιαστές του από τον κόπο να ψάχνουν στο σκοτάδι. Άλλωστε, στην περίπτωση του Τένεση Ουίλιαμς δε χρειάζεται κανείς να υπαινιχθεί τίποτα με μισόλογα, αφού κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει για περισσότερα από όσα παραδέχτηκε ο ίδιος.

«Ως τα είκοσι οχτώ μου χρόνια», έχει πει σε μια συνέντευξη που είχε μεταφράσει η Αλίκη Γεωργούλη πριν λίγα χρόνια, «με τραβούσαν τα κορίτσια, μετά όμως ερωτεύτηκα έναν άντρα και είδα πως για μένα, που ήμουνα συγγραφέας, ήταν καλύτερα, γιατί αυτό σήμαινε ελευθερία. Αν είχα φορτωθεί μια σύζυγο, αν είχα οικογένεια να συντηρώ —και ως σήμερα σίγουρα θα είχα αποκτήσει πολλές συζύγους— αυτό θα ήταν η καταστροφή μου.

»Είμαι τυχερός που συνάντησα και γυναίκες στη ζωή μου, κι έτσι μπορώ να γράφω και για τα δύο φύλα το ίδιο καλά. Τις αγάπησα πολύ βαθιά τις γυναίκες, κι όμως αισθάνομαι συστολή αντιμέτωπος με τη γυναικεία σεξουαλικότητα. Και των ανδρών η σεξουαλικότητα μού δημιουργεί ανάλογη συστολή. Είμαι στην ουσία πολύ ηθικός. Τελικά, μου φαίνεται πως μάλλον θα επιστρέψω στη γυναίκα. Οι γυναίκες υπήρξαν πάντα για μένα η πιο βαθιά συγκινησιακή πηγή μου. Όποιος έχει διαβάσει τα γραφτά μου το βλέπει αυτό.

»Τέλος, για να ’μαι ειλικρινής, σεξουαλική ασφάλεια αισθανόμουνα μονάχα με τον γραμματέα μου, που τον είχα χρόνια κοντά μου, τον Φρανκ Μέρλο. Με υπηρετούσε ακριβώς όπως έπρεπε. Με αγαπούσε και ταυτόχρονα με μισούσε γι’ αυτό».

Αν τώρα απορείτε με το κουράγιο του Τένεση Ουίλιαμς να μιλάει τόσο τολμηρά για τον εαυτό του, έχει απαντήσει ο ίδιος και σ’ αυτό:

«Θα μου άρεσε να πηγαίνω στην εκκλησία και να εξομολογούμαι, αν μπορούσα να σηκωθώ τόσο πρωί. Αντί για εξομολόγηση, διάλεξα το γράψιμο. Νομίζω ακόμα πως, σ’ ένα σωρό συνεντεύξεις που έχω δώσει, έχω εξομολογηθεί τα πάντα. Τι έχει μείνει που να μην το έχω πει;»

Σίγουρα, πολύ λίγα πράγματα, μια και στην τελευταία δεκαετία της ζωής του είπε σχεδόν τα πάντα. Ως το 1970 δεν είχε ποτέ μιλήσει ανοιχτά για τις σεξουαλικές του συνήθειες. Τότε τον κάλεσε στην εκπομπή του ο διάσημος τηλεοπτικός δημοσιογράφος Νταίηβιντ Φροστ και τον ρώτησε ξεκάθαρα αν είναι ομοφυλόφιλος. Για μια στιγμή τάχασε, και ύστερα είπε μια φράση που συγκλόνισε ολόκληρη τη συντηρητική Αμερική:

«Ναι, κάνω πεζοδρόμιο στην προκυμαία…»

*Απόσπασμα από κείμενο της δημοσιογράφου Ρένας Θεολογίδου, που έφερε τον τίτλο Άφησε για πάντα το «γυάλινο κόσμο» του και είχε δημοσιευτεί στο τεύχος του «Ταχυδρόμου» που είχε κυκλοφορήσει στις 10 Μαρτίου 1983.

Ο μέγας θεατρικός συγγραφέας Τενεσί Ουίλιαμς (Τόμας Λένιερ Ουίλιαμς ήταν το πραγματικό όνομά του) γεννήθηκε στις 26 Μαρτίου 1911 στο Κολόμπους του Μισισιπή και απεβίωσε τη νύχτα της 24ης προς την 25η Φεβρουαρίου 1983, σε ένα δωμάτιο ξενοδοχείου της Νέας Υόρκης.