Eυρώπη: Είναι οι αποταμιεύσεις το υπερόπλο της στον οικονομικό ανταγωνισμό;

Στις αποταμιεύσεις των πολιτών της Γηραίας Ηπείρου προσβλέπουν οι κυβερνήσεις για να ενδυναμώσουν την οικονομία τους έναντι του διεθνούς ανταγωνισμού αλλά και να χρηματοδοτήσουν μια σειρά από σχέδια όπως είναι η πράσινη μετάβαση και η ενίσχυση της αμυντικής θωράκισης τους.

Οι κυβερνήσεις εκτιμούν ότι ο πλούτος των νοικοκυριών που επενδύεται είτε σε μετοχές εγχώριων εταιρειών είτε στα ομόλογα θα μπορούσε να καλύψει την διαφορά στην ανάπτυξη και την παραγωγικότητα έναντι των ΗΠΑ και την Κίνα, σύμφωνα με έρευνα του Reuters. Στο πλαίσιο αυτό ερμηνεύεται η κίνηση της Μελόνι να πουλήσει ομόλογα αποκλειστικά σε ιδιώτες, τα «BTP Valore», τα οποία παρέχουν μπόνους σε όσους τα αγοράζουν επί του παρόντος και τα διατηρούν μέχρι τη λήξη τους. Στη Γαλλία στο δημόσιο διάλογο έχει μπει η δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού αποταμιευτικού εργαλείου, ενώ στη Βρετανία η κυβέρνηση Σουνάκ προσφέρει φοροαπαλλαγές σε όλους όσοι τοποθετούν τα κεφάλαια τους σε μετοχές βρετανικών εταιρειών.

Οι Ευρωπαίοι αποταμιεύουν

Ωστόσο, υπάρχουν και οι φωνές που επισημαίνουν τις αδυναμίες αυτού του σχεδιασμού. Ένα από τα επιχειρήματά τους είναι ότι τέτοια προγράμματα κινδυνεύουν να απογοητεύσουν τους αποταμιευτές. Επιπλέον εκτιμούν ότι δεν διορθώνουν τις βαθιά ριζωμένες αδυναμίες του ευρωπαϊκού οικονομικού μοντέλου που θεωρούν ότι αποτρέπουν τις επενδύσεις. «Είναι ένας τρόπος να εφεύρουμε μια εύκολη λύση σε προβλήματα που είναι πολύ περίπλοκα» εξηγεί στο ειδησεογραφικό πρακτορείο η καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Αγγλίας, Ντανιέλα Γκαμπόρ.

Οι Ευρωπαίοι έχουν αποταμιεύσεις περισσότερα κεφάλαια από τους Αμερικάνους και η διαφορά έχει διευρυνθεί καθώς αισθάνονται πιο ανασφαλείς μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία. Οι αποταμιεύσεις στη ζώνη του ευρώ ανέρχονται στα 8,4 τρισ. ευρώ. Ο υπουργός Οικονομικών της Γαλλίας, Μπρούνο Λε Μέιρ τις χαρακτήρισε ως χρήμα που «κοιμάται» και δε συμβάλει στην ευημερία και προτείνει τον σχεδιασμό ενός πανευρωπαϊκού προϊόντος αποταμίευσης. Παράλληλα υπάρχει η πρόταση των Γάλλων νομοθετών οι αποταμιεύσεις να διοχετευθούν σε εγχώριες αμυντικές εταιρείες μέσω κρατικών εγγυημένων καταθέσεων.

Στην Βρετανία οι Βρετανοί θα μπορούν να επενδύσουν σε βρετανικές εταιρείες μέσω χρηματιστηρίου αφορολόγητα μέχρι το ποσό των 5.000 λιτών.

Ωστόσο αυτά τα σχέδια έχουν βεβαρυμμένο παρελθόν.

Σύμφωνα με στοιχεία της εταιρείας συμβούλων Analysis οι Ιταλοί που αγόρασαν σε κρατικά χρηματοδοτούμενα funds που επενδύουν σε τοπικές μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν την τελευταία πενταετία υποαπόδοση κατά μέσο όρο 35% έναντι των παγκόσμιων μετοχών.

Το τραπεζικό σύστημα

Ο τραπεζικός τομέας αποτελεί σημείο προβληματισμού, καθώς οι καταθέσεις είναι ζωτικής πηγής χρηματοδότησης για τα πιστωτικά ιδρύματα και ως εκ τούτου μια σειρά οικονομολόγων είναι αντίθετοι με την ιδέα.

«Η έννοια του χρήματος που «κοιμάται» επειδή είναι σε τραπεζικό λογαριασμό είναι ειλικρινά πολύ γελοία, γιατί δεν υπάρχει τίποτα που να εμποδίζει μια τράπεζα να χορηγήσει νέο δάνειο όταν έχει την ευκαιρία» τονίζει ο Μπέντζαμιν Μπράουν, πολιτικός οικονομολόγος στο Ινστιτούτο Max Planck για τη Μελέτη της Κοινωνίας.

Οι ευρωπαϊκές εταιρείες εδώ και μια δεκαετία βάζουν την χρηματοδότηση πολύ χαμηλά στη λίστα των προβλημάτων τους, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και η κερδοφορία του μπορεί να χρηματοδοτήσει τις επενδύσεις τους.

Ο Μπράουν όπως και άλλοι οικονομολόγοι υποστηρίζουν ότι οι χαμηλές επενδύσεις αντανακλούν -όχι την έλλειψη χρηματοδότησης- αλλά τις πενιχρές προοπτικές ανάπτυξης σε σύγκριση με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι πολυεθνικές εταιρείες που επενδύουν στο εξωτερικό δείχνουν ότι η ευρωζώνη εξάγει ακόμη και κεφάλαια, λένε.

«Δεν νομίζω ότι οι εταιρικές επενδυτικές δαπάνες περιορίζονται από αυστηρούς όρους χρηματοδότησης, αλλά από έλλειψη ζήτησης και πολλές διαρθρωτικές αλλαγές» επισημαίνει ο Ντιρκ Σουμάχερ επικεφαλής ευρωπαϊκής μακροοικονομικής έρευνας στο Natixis. Για τον ίδιο τα προσκόμματα προέρχονται από τον ανταγωνισμό με την Κίνα, τις υψηλές τιμές ενέργειας, την έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και μια σειρά άλλων παραγόντων.

Ανέφερε τον ανταγωνισμό από την Κίνα, τις υψηλές τιμές ενέργειας και την έλλειψη ειδικευμένου εργατικού δυναμικού μεταξύ άλλων παραγόντων.

Ο Μάριο Ντράγκι έχει αναλάβει σημαντικό συμβουλευτικό ρόλο στην ευρωπαϊκή προσπάθεια για αύξηση της ανταγωνιστικότητας της ευρωζώνης, για τη στροφή στην «πράσινη» οικονομία και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών ειδικά στο χώρο της τεχνητής νοημοσύνης.

To δημόσιο χρέος

Ορισμένες κυβερνήσεις δανείζονται οι ίδιες απευθείας από τους πολίτες. Τα ιταλικά ομόλογα που απευθύνονται αποκλειστικά σε ιδιώτες έχουν συγκεντρώσει έχουν συγκεντρώσει 53,7 δισ. ευρώ από τον Ιούνιο.

Η Βρετανία ανακοίνωσε νέα ομόλογα αποταμίευσης ακολουθώντας το παράδειγμα του Βελγίου και της Ελλάδας.

Το κύριο πλεονέκτημα των ιδιωτών επενδυτών με χαμηλότερα κεφάλαια (λιανικοί επενδυτές) είναι ότι είναι λιγότερο ευμετάβλητοι από τους επαγγελματίες και είναι πιο πιθανό να διατηρήσουν τα ομόλογα μέχρι να ωριμάσουν, επειδή δεν χρειάζεται να ανησυχούν για την τριμηνιαία απόδοσή τους.

«Υπάρχει ένα εξαιρετικό αποταμιευτικό προϊόν που έχει λειτουργήσει αρκετά καλά σε όλη την ιστορία και επιτρέπει στο κράτος να κατευθύνει το δημόσιο χρήμα σε τομείς προτεραιότητας, και αυτό είναι το κρατικό ομόλογο» εξηξεί ο Μπράουν.

Ο ίδιος και άλλοι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι περισσότερες επενδύσεις από το κράτος, το οποίο δεν χρειάζεται να έχει άμεση οικονομική απόδοση, έπρεπε να είναι μέρος της λύσης σε μακροπρόθεσμες προκλήσεις για την Ευρώπη, όπως η οικοδόμηση μιας πιο πράσινης οικονομίας.

Αποκτώντας όμως οι κυβερνήσεις, που έχουν ως επί το πλείστον μεγάλα ελλείμματα λόγω πανδημίας, πρόσβαση σε μια δεξαμενή κεφαλαίων ασθενών, αυτά τα ομόλογα που στοχεύουν στο λιανικό εμπόριο κινδυνεύουν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες να τεθούν υπό έλεγχο οι δημόσιες δαπάνες.

Τα νοικοκυριά μπορεί επίσης να μετανιώσουν που συγκεντρώνουν πάρα πολλά από τα περιουσιακά τους στοιχεία στη χώρα καταγωγής τους, όπου είναι ήδη πιθανό να έχουν το κύριο εισόδημα και το σπίτι τους.